Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1992, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1992.
15
Aðstoð við fötl-
uð og sjúk börn
„Dagleg þjónusta, sem barn fær utan heimilis, skeröir umönnunarbæt-
ur,“ segir m.a. í grein Ástu.
Nú er komin til framkvæmda
breyting á lögum um almanna-
tryggingar sem samþykkt var í des-
ember í vetur. Þaö er ákvæöi um
fjárhagsaðstoð við framfærendur
fatlaðra og sjúkra barna. Með þess-
um lögum er verið að setja inn í
almannatryggingalögin tíundu
greinina úr lögum um málefni fatl-
aðra um leið og barnaörorkan
verður að umönnunarstyrk.
Við þessa breytingu heyrir að-
stoðin við þennan hóp öll undir
almannatryggingar og heilbrigðis-
ráðuneytið en hún var áður að
hluta undir félagsmálaráðuneyti.
Réttur alvarlega sjúkra barna og
barna með langvinna sjúkdóma er
einnig aukinn með þessum lögum.
Samkvæmt lögum eiga framfær-
endur fatlaðra og sjúkra barna frá
þriggja mánaða að 16 ára aldri, sem
dvelja í heimahúsi, rétt á fjárhags-
aðstoð ef sjúkdómur eða fötlun hef-
ur í för með sér tilfinnanleg út-
gjöld, umönnun eða gæslu.
Umönnunarstyrkur
og umönnunarbætur
Aðstoðin er í formi umönnunar-
styrks og umönnunarbóta. Upp-
hæðir styrksins eða bótanna mið-
ast við þjónustuþörf á heimili og
fötlunar- eða sjúkdómsstig.
Umsóknir um aðstoð vegna fötl-
uðu barnanna heyra enn að
nokkru undir svæðisskrifstofur
fatlaðra sem áður nefndust svæðis-
stjórnir. Umsóknir vegna sjúku
barnanna heyra beint undir trygg-
ingayfirlækni. Svæöisskrifstofur
fatlaðra gera tillögur um greiðslur
vegna þeirra barna sem njóta þjón-
ustu samkvæmt lögum um málefni
fatlaðra. Tryggingayfirlæknir úr-
KjaHarinn
Ásta R. Jóhannesdóttir
deildarstjóri félagsmála- og
upplýsingadeildar Trygginga-
stofnunar ríkisins
skurðar greiðslur og metur læknis-
fræðilegar forsendur umsækjanda,
fötlunar- og sjúkdómsstig.
Umönnunarstyrkur nefnast
lægri upphæðirnar. Hann kemur í
staö barnaörorkunnar. Hærri
greiðslurnar nefnast umönnunar-
bætur.
Umönnunarstyrkur miðast við
12^10 klst. þjónustu á heimili á
mánuði en umönnunarbætur mið-
ast við 40-175 klst. þjónustu. Upp-
hæðir styrks og bóta ákvarðast af
upplýsingum frá greiningaraðila,
þjónustustofnunum og framfæ-
rendum, eftir ákveðnum reglum.
Tryggingaráði er heimilt að hækka
viðmiðun í allt aö 200 klst. í sérstök-
um tilvikum. Dagleg þjónusta, sem
barn fær utan heimilis, skerðir
umönnunarbætur. Ef um tilfinnan-
leg útgjöld er að ræða, t.d. mikinn
ferða- og dvalarkostnað vegna
læknismeðferðar, er heimilt að
meta þau til hækkunar greiðslna.
Styrkur til bifreiðakaupa
og önnur hiunnindi
Heimilt er að veita framfærend-
um fatlaðra og sjúkra barna styrk
til bifreiöakaupa.
Allar upplýsingar um umsóknir
og skilyrði fyrir rétti til styrksins
er að finna í sérstökum bæklingi
um þá aðstoð sem Tryggingastofn-
un veitir hreyfihömluðum vegna
bifreiða.
Framfærendur barna með
umönnunarstyrk eöa umönnunar-
bætur eiga rétt á niðurfellingu á
bifreiðaskatti.
Börn sem njóta umönnunarbóta
greiða lægra gjald fyrir læknis-
þjónustu og heilsugæslu, sem er
um þriðjungur af almennu gjaldi.
Framvísa þarf sérstöku skírteini
við greiðslu. - Börn með umönnun-
arstyrk greiöa almennt gjald.
Tryggingastofnun tekur þátt í
kaupum á hjálpartækjum eftir
ákveðnum reglum. Þurfi börn með
þessa fjárhagsaðstoð á hjálpar-
tækjum að halda skal hafa sam-
band viö lækni sem sækir um þau
á sérstöku eyöublaði.
Upplýsingaskylda
og umsókn
Framfærendum þessara barna er
skylt aö tilkynna Tryggingastofn-
un eða svæðisskrifstofu ef aðstæð-
ur breytast þannig að forsendur
fyrir greiðslum breytast. Sumaror-
lof skólabarna hefur þó ekki áhrif
á greiöslur.
Það er ástæða til að minna á að
sækja þarf um allar bætur al
mannatrygginga. Samráð skal hafa
við lækni um umsókn. Hún berist
tryggingayfirlækni á sérstöku
eyðublaði. Umsókn skulu fylgja
upplýsingar frá greiningaraðila um
læknisfræðilega greiningu og að-
stæður viðkomandi barns. Umsókn
vegna barns, sem nýtur þjónustu
skv. lögum um málefni fatlaðra,
skal send viðkomandi svæöis-
stjórn. Greiningaraðifr sendir í
þeim tilvikum svæöisstjórn upp-
lýsingar um fötlun og félagslegar
aðstæður umsækjanda. Svæðis-
skrifstofa metur umsóknina og ger-
ir tillögur um greiðslur og sendir
tryggingayfirlækni.
Greiðslur eru lagöar inn á banka-
reikning framfæranda barnsins
mánaðarlega. Ekki skal greiða fyr-
ir læknisvottorö sem krafist er
vegna umsóknar.
Skírteini vegna
umönnunarbóta
Um þessar mundir er verið að
senda út skírteini til forráðamanna
þeirra barna sem njóta umönnun-
arbóta. Á skírteininu kemur fram
hversu lengi úrskurður barnsins
gildir. Sé skammt þar til úrskurður
rennur út er tímabært að fara að
huga aö endurmati.
Foreldrar eða aðrir aðstandend-
ur barna sem gætu átt rétt á þess-
ari fjárhagsaðstoð eða voru með
greiðslur vegna barnaörorku eða
10. greinar um málefni fatlaöra
ættu að verða sér úti um nýjan
bækling um þessa aðstoð. Hann
fæst hjá Tryggingastofnun og um-
boðum hennar, auk þess liggur
hann frammi á heilsugæslustööv-
um og læknastofum.
Ásta R. Jóhannesdóttir
„Börn sem njóta umönnunarbóta
greiða lægra gjald fyrir læknisþjónustu
og heilsugæslu sem er um þriðjungur
af almennu gjaldi. Framvísa þarf sér-
stöku skírteini við greiðslu. - Börn með
umönnunarstyrk greiða almennt
gjald.“
Hvatvísi ráðamanna í hvalveiðimálum
„Aftur er því hætta á að ísland verði skotspónn hvalfriðunarsinna og
það skaðar hagsmuni okkar ... “
Nú hefur ríkisstjórn íslands
ákveðið að segja sig úr Alþjóða
hvalveiðiráðinu. Þessi ráðstöfun er
vægast sagt heimskuleg þar sem
hún mun ekki þjóna tilgangi sínum
heldur einungis skaða íslenska
hagsmuni. Það gefur augaleið að
þessi fullyrðing þarfnast útskýr-
ingar í ljósi ákvörðunar ríkis-
stjórnarinnar.
„Alþjóða hvalfriðunarráð?“
Því hefur verið haldið fram að
Alþjóða hvalveiðiráðið sé í raun
„alþjóða hvalfriðunarráð", og því
hafi veiðiþjóðir á borð við íslend-
inga ekkert þangað að sækja. Und-
anfarin ár hafa íslendingar reynt
að tala innan ráðsins fyrir skyn-
samlegri nýtingu á vistkerfí sjávar,
þ.m.t. sjávarspendýrum á borð við
hvali. - Nýjustu hugmyndir í
Bandaríkjunum hljóða hins vegar
upp á að friða hvalinn og takmarka
ásókn í æti hans, m.a. þorsk.
Það segir sig sjálft að slíkar hug-
myndir vega að undirstöðu ís-
lensks atvinnulífs og því munu ís-
lendingar þurfa að berjast gegn
slíkum hugmyndum af alefli. Við
höfum þegar stofnað samstarfs-
nefnd með öðrum fískveiðiþjóðum
á norðurhveli og höfum talað í
mörg ár fyrir daufum eynun í Al-
þjóða hvalveiðiráðinu. Næsta skref
að mati ríkisstjómarinnar er að
mótmæla þessu með úrsögn úr ráð-
inu, svipað og þegar menn slíta
stjómmálasambandi vegna stjórn-
málaágreinings.
Ekki einfalt mál
Málið er hins vegar ekki svo ein-
falt. í fyrsta lagi göngum við einir
út. Þjóðirnar í samstarfsnefndinni,
telja m.ö.o. ekki nauðsyniegt að
KjaUarinn
Ásgeir Baldursson
nemandi f þjóðfélagsfræðum
við HÍ
segja sig úr ráðinu að svo stöddu.
Það þýðir að smáþjóðin ísland
hundsar alþjóðasamstarf sem
hentar ekki fiskveiðihagsmunum
hennar. Með þessu göngum við enn
fram fyrir skjöldu og storkum al-
menningsálitinu á Vesturlöndum.
Aftur er þvi hætta á að ísland
verði skotspónn hvalfriðunarsinna
og það skaðar hagsmuni okkar,
ekki síst á okkar mikilvægustu
mörkuðum, þ.e. Bretlandi, Þýska-
landi og Bandaríkjunum. Norð-
menn fara aðra leið, þeir hefja aftur
takmarkaðar veiðar á hrefnu. Jap-
anir, Grænlendingar og Færeying-
ar munu bíða og sjá. Guð einn veit
hvað Rússar munu gera. Samstaða
hvalveiðiþjóðanna er því mjög tak-
mörkuð og það skaðar hagsmuni
okkar.
í öðru lagi er það örugglega sam-
kvæmt langtímahagsmunum allra
smáþjóða að virða almennt séð all-
ar alþjóðastofnanir. Því að án
þeirra mega þær sín lítils gagnvart
stórþjóðum. Hvernig getum við
mótmælt því þegar á okkar rétti
er brotið ef við sjálf hundsum aliar
alþjóðastofnanir og/eða samþykkt-
ir sem ekki henta skammtímahags-
munum okkar.
í þriðja lagi þagnar rödd íslands
innan Alþjóða hvalveiðiráðsins
þegar við göngum úr því. Það skað-
ar hagsmuni okkar því að þó við
höfum enn ekki náð að sannfæra
meirihluta ráðsins um ágæti þess
að nýta allt vistkerfi sjávar né full-
vissað hann um að nóg sé af hval
í Norður-Atlantshafi þá er enginn
vafi á því að afstaða þjóða er að
mildast og að með ötulu samstarfi
við allar aðrar hvalveiðiþjóðir
heims er hægt að sveigja almenn-
ingsálitið að takmarkaðri og var-
færnislegri nýtingu í stað algjörrar
friðunar. Það verður ekki hægt
með því að hundsa alþjóðasam-
þykktir og hegða sér eins og Sadd-
am Hussein á alþjóðavettvangi. ís-
lendingar eru ekki einir í heimin-
um.
í fjórða lagi munum við eftir sem
áöur þurfa að hlíta ákvörðunum
ráðsins, þar sem hvalveiðar geta
ekki talist einkamál einstakra
þjóða, og Alþjóða hvalveiðiráðið er
eftir sem áður eina alþjóðastofnun-
in sem fjallar um hvort og þá hve
mikiö má veiða af hverjum stofni.
Sagan kennir okkur jú að um hval-
veiðar verður að vera alþjóðlegt
samráð ef koma á í veg fyrir of-
veiði. Og ef við veiðum í trássi við
samþykktir þess munum við aftur
fá að kenna á þrýstingi hvalvernd-
unarhópa.
Takmarkaðar hvalveiðar
Með því að segja okkur úr ráðinu
erum við því í raun að gefast upp.
Játa að við höfum ekkert um þessi
mál að segja í náinni framtíð og
viðurkenna að það sé borin von að
við veiðum aftur hval fyrir alda-
mót. Við fyrirgerum rétti okkar til
að taka þátt í að móta hvalveiði-
stefnu eða standa gegn mótun hval-
friðunarstefnu á alþjóðavettvangi.
Nú þykist ég vita að það er vilji
þorra þjóðarinnar að Islendingar
taki aftur upp hvalveiðar og að það
sé ekki ætlun ríkisstjórnarinnar að
mála sig út í horn. Þess vegna væri
það til muna gæfulegra að fara að
dæmi Norðmanna og hefja aftur
takmarkaðar hvalveiðar (annað-
hvort í sumar eða næsta sumar),
og hafa um það víðtækt samstarf
við Norðmenn og aðra þá er kunna
að vilja feta í fótspor okkar.
Viö ættum enn um sinn að sitja
í Alþjóða hvalveiðiráðinu, a.m.k.
þar til viö komum á fót annarri
stofnun sem gæti yfirtekið starf-
semi þess. Og á meðan við sitjum
þar ættum við að halda áfram til-
raunum okkar til þess að sannfæra
aðildarríkin um ágæti skynsam-
legrar nýtingar á öllum auðlindum
hafsins.
Ásgeir Baldursson
„ ... með ötulu samstarfi við allar aðr-
ar hvalveiðiþjóðir heims er hægt að
sveigja almenningsálitið að takmark-
aðri og varfærnislegri nýtingu í stað
algjörrar friðunar.“