Dagblaðið Vísir - DV - 31.07.1992, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 31. JÚLÍ 1992.
Í5
Hlutfallsgreiðslur fyrir lyf
Tryggingastofiiun tekur þátt í
lyfjakostnaði landsmanna eftir
ákveðnum reglum.
Þetta er einn stærsti útgjaldalið-
ur stofnunarinnar. Ýmsar leiðir
hafa verið farnar til að minnka
lyfjakostnað. Þann 1. ágúst næst-
komandi ganga í gildi nýjar reglur
um hlutfallsgreiðslu með ákveðnu
hámarki í stað fastagjalds fyrir lyf
sem Tryggingastofnun greiðir að
hluta. Þær eru forsenda frekari
aðgerða til að minnka lyfjakostnað-
inn. í „bandormslögunum" var
ákveðið að hafa þennan hátt á.
Ýmislegt fleira, sem miðar að því
að minnka lyfjakostnað almanna-
trygginganna, felst í reglugerðar-
breytingunum 1. ágúst. Læknar
geta heimilaö afgreiðslu á öðru lyfi
en getið er á lyfseðli, sé það ódýr-
ara samheitalyf, þ.e. lyf sem inni-
heldur sömu efni. Lyfsali skal þá
afgreiða ódýrasta samheitalyf.
Tryggingastofnun er einnig heimil-
að að gefa út lyfjaskírteini á ódýr-
asta samheitalyf þó að læknir æski
annars sem er dýrara.
Hvaö breytist?
Lyf skiptast í grófum dráttum í
fjóra flokka eftir greiðsluskiptingu
milii sjúklings og Tryggingastofn-
unar. Það eru lyf sem almanna-
tryggingamar greiða að fullu, lyf
sem þær greiða aö fullu gegn fram-
vísum lyfjaskirteinis, lyf sem al-
mannatryggingamar taka ekki
þátt í að greiða og síðast en ekki
síst algengustu lyfin sem almenn-
ingur hefur greitt fastagjald fyrir.
Þetta era, svo dæmi séu tekin,
bólgueyðandi giktarlyf, magalyf,
blóðþrýstingslyf og ofnæmislyf.
Breytingin verður á síðasta
flokknum; fastagjaldið fellur niður
og hlutfallsgreiðsla kemur í stað-
inn. Þetta era algengustu lyfin sem
sjúklingar greiddu 850 kr. fyrir
KjaUaiinn
Ásta R. Jóhannesdóttir
delldarstjóri félagsmála- og
upplýsingadeildar Trygginga
stofnunar ríkisins
og lækkað hjá öðrum, eftir verði
þeirra lyfia sem þeir nota. Há-
marksgreiðsla fyrir hverja af-
greiðslu fer þó eklti yfir 3000 kr. og
700 kr. fijá lífeyrisþegum. Sam-
kvæmt útreikningum sérfræðinga
í heilbrigðisráðuneytinu hækkar
lyfjakostnaður sjúklinga ekki að
meðaltali.
Þó er ekki hægt að koma í veg
fyrir að einhveijir sem era á mjög
dýrum lyfjum verði fyrir auknum
lyfjakostnaði við þessa breytingu.
Við því verður bragðist eftir því
sem reynsla kemur á hana.
Margnota lyfseölar
Önnur nýjung er að nú verða
teknir í notkun nýir lyfseðlar sem
gefa kost á fjóram afgreiðslum á
sama lyfseðil. Þetta getur sparað
sjúkhngi ferðir til læknis og gerir
„Við þessa breytingu getur lyfjakostn-
aður hækkað hjá einhverjum og lækk-
að hjá öðrum, eftir verði þeirra lyfja
sem þeir nota. Hámarksgreiðsla fyrir
hverja afgreiðslu fer þó ekki yfir 3000
kr. og 700 kr. hjá lífeyrisþegum.“
hvem skammt en 500 kr. ef lyfið
var á bestukaupalista. Samsvar-
andi upphæðir fyrir lífeyrisþega
hafa verið 250 kr. og 150 kr.
Eftir breytinguna 1. ágúst hverf-
ur bestukaupalistinn. Greiöslur
verða þá 25% af verði lyfs fyrir
hveija afgreiðslu en fara ekki yfir
3000 kr. og 10% af verði fyrir lífeyr-
isþega, mest 700 krónur. Ein af-
greiðsla miðast við mest 100 daga
skammt.
Við þessa breytingu getur lyfia-
kostnaður hækkað hjá einhverjum
honum kleift að dreifa greiðslum
fyrir lyf yfir lengra tímabil.
Læknir verður einnig að taka af-
stöðu til þess á lyfseðlinum hvort
afhenda megi ódýrasta samheitalyf
hveiju sinni í stað þess lyfs sem
ritað er á lyfseðilinn. Þetta gerir
hann með því að merka s á seðil-
inn. Það þýðir að sjúklingur getur
fengið afgreitt lyf með öðra heiti í
apóteki en ritað er á lyfseðilinn.
Skilyrði er að það innihaldi sömu
efni og sé ódýrara. Sé það ekki
heimilt ritar hann bókstafinn r á
„Samkvæmt útreikningum sérfræðinga I hellbrigðisráðuneytinu hækkar
lyfjakostnaöur sjúklinga ekki að meðaltali," segir m.a. i grein Ástu.
seðilinn.
TO að auðvelda læknum og sjúkl-
ingum að fylgjast með því hvert er
ódýrasta samheitalyfið hveiju
sinni verður gefm út skrá um
hvaða lyfjaheiti er ódýrast af
hverri tegund. Sé lyfseðill merktur
s er apóteki skylt að afgreiða ódýr-
asta samheitalyfið.
Lyfjaskírteini
Þessi breyting ætti ekki að varða
þá sem era nú með lyfjaskírteini,
nema örfáa. Þeir munu fá heim-
send ný lyfjaskírteini og fá leið-
beiningar í apóteki ef þurfa þykir.
Þeir sem nota að staðaldri þau lyf
sem nú falla undir hlutfallsgreiðsl-
ur geta átt rétt á lyfjaskírteini. Best
er aö hafa samband við lækni sem
sækir um skírteinið til Trygginga-
stofnunar. Tryggingastofnun er
heimilt að gefa út lyfjaskírteini á
ódýrasta samheitalyf hveiju sinni,
nema gild rök læknis fylgi um ann-
að.
Hafi elli- og örorkulífeyrisþegar
háan lyfiakostnað geta þeir sótt um
uppbót á lífeyri sinn hjá lífeyris-
deild Tryggingastofnunar eða um-
boðum hennar. Uppbótin er háö því
að lífeyrisþeginn hafi lifeyris-
greiðslur frá Tryggingastofnun,
þ.e. greiðslur hafi ekki falhð niður
vegna tekna. Umsókn þarf aö fylgja
umsögn frá lækni um lyfianotkun
og kostnað vegna hennar.
Almenningur ætti aö fylgjast vel
með hvaða áhrif þessi breyting hef-
ur á lyfiakostnað og kynna sér
hvaða leiðir era innan almanna-
trygginganna til að minnka hann,
verði hann óeðlilega hár.
Með þessum breyttu reglum er
verið að reyna að fá almenning og
lækna til liðs við að reyna að draga
úr lyfiakostnaöi Tryggingastofn-
unar án þess að það komi niður á
sjúklingnum.
Ásta R. Jóhannesdóttir
Er fjölgun ferða-
manna æskileg?
„Hin tiltölulega nýja bændaþjónusta er áhugavert framtak í þróun ferða-
mannaþjónustunnar hér á íslandi.*' - Dæmigert smáhýsi i notkun hjá
ferðaþjónustu bænda.
Oft vitna menn í ferðamanna-
þjónustuna og upplýsa hver aðra
um þeirra miklu diclumsýn; að hér
muni útlendir ferðamenn fylla
landið milh fiahs og fiöra, rétt eins
og birkiplöntumar forðum, sem
forfeður okkar notuðu í lífsbarátt-
unni.
En hvers vegna erum við ekki
ánægð með tekjur okkar af ferða-
mönnum? Þolir hálendið aukinn
átroðning? Höfum við skipulagt
hlutina út í ystu æsar? Ég óttast
að svo sé ekki.
Horfum á heildarpakkann
Þeir „túrhestar", sem hingað til
hafa óvart lagt leið sína til íslands,
hafa ekki skhað okkur þeim hagn-
aði sem skyldi. Því ber aö athuga
ástæðuna: meirihluti þeirra sem
hingað vihast bera kyndh sparsem-
innar báðum höndum. Auðvitað
koma th íslands fiölmargir ferða-
menn sem hér versla að einhveiju
ráði. Auk þess má nefna þær gjald-
eyristekjur sem fást, t.d. með sölu
póstkorta, sem náði 80 mhljónum á
síðasta ári. En við verðum að horfa
á hehdarpakkann. Lítum nánar á
staðreyndir málsins:
Einn hluti ferðamanna býr á hót-
elum. Þau eru dýr og þetta fólk er
í mörgum thfehum sparsamt. Því
er htið eftir, t.d. fyrir rándýrt fæði.
Annar hluti ferðamanna kemur
hingað með hjól þar sem tjald hvh-
ir þögult á bögglaberanum, thbúið
th notkunar. Lítið er keypt en öh
ókeypis þjónusta er notuð. Hins
vegar er dugnaður þessa fólks að-
KjaHaiinn
Ólafur Guðmundsson
nemi í MR
dáunarverður og margan íslands-
vininn höfum við eignast með þess-
um hætti.
Þriðji hluti ferðamannanna kem-
ur hingað á tröhvöxnum ferðahót-
elum. Víða er dvahð, oft án nok-
kurra áhyggna af fáliðuðum fialla-
grösum (sem íslendingar hafa ekki
enn rifið upp) eða grænleitum
gróðri (sem kindin hefur fúlsaö
við).
Að lokum höfum við síðan ferða-
menn sem einfaldlega dveljast hjá
ættingjum sínum.
Hvaö skal gera?
í fyrsta lagi verðum við að sefia
reglur um það sem má og það sem
ekki má:
Það á t.d. ekki að vera hægt að
flyfia inn með sér tröhvaxin ferða-
hótel, mat og drykk, eldhústæki,
svefnaöstöðu og svo framvegis án
þess að borga í raun nokkuð. Auk
þess er aldrei hægt að fylgjast meö
ferðamönnum, innlendum og er-
lendum, úti í óbyggðum landsins.
Síðan þarf að reyna að lækka
verð á ahri þjónustu (gistingu, mat
og svo framvegis) sem án efa myndi
skila sér í aukinni verslun. Það er
auðvitaö engin speki aö segja að
lækkun verðs auki verslun en við
verðum aö átta okkur á því að út-
lendingar hafa samanburð - þeir
vita hvað hlutirnir kosta í sínu
heimalandi og haga kaupum sínum
eftir því. - Mér finnst jafnvel aö
töskur sumra útlendinga, sem
maður hefur verið í sambandi við,
hafi skroppið saman er þeir hverfa
af landi brott!
Hér vh ég síðan nota tækifærið
og minna á ástæðuna fyrir háu
bílaleiguverði. Það era ótrúlega
margir sem faha í gryfiu gleymsk-
unnar; menn gleyma m.a. því aö
íslenska vegakerfið, í raun íslenska
holukerfiö, á aha sök, að ekki sé
minnst á meðferð bhanna á hálend-
inu.
Setjum okkur markmið
Ef fiölgun ferðamanna verður að
veruleika, sem ég tel afar ólíklegt,
þá verður að koma til gífurleg
harka í aha skipulagningu okkar.
Án kröftugrar skipulagningar tel
ég það með eindæmum vanhugsað
að auka hér fiölda ferðamanna
verulega.
í framtíðinni tel ég að útlendingar
muni leita í enn meira mæh til út-
lendra ferðaskrifstofa og farar-
sfióra. Þær geta boðið betur en þær
íslensku og verður þetta án vafa
stórt vandamál í framtíðinni.
Við megum ekki hrekja ferða-
menn frá ókkur þannig að þeir búi
í tjöldum, ferðist á hjólum eða í
eigin bhum, taki með sér mat frá
útlöndum og hafi erlenda leiösögu-
menn. En því miður þá er þetta að
gerast.
Hin tiltölulega nýja bændaþjón-
usta er áhugavert framtak í þróun
ferðamannaþjónustunnar hér á fs-
landi. Hún eykur valmöguleika
ferðamannsins og er skemmtheg
tilbreytni um leið. Þessi þjónusta
nær t.d. th ákveðins hóps sem ann-
ars myndi velja fialdstæði fyrir
svefnstað.
Við skulum setja okkur örfá
markmið: að fá hingað takmarkað-
an fiölda ferðamanna, að reyna að
auka verslun okkar við þá, sefia
reglur um innflutning útlendinga á
hreyfanlegu hótelunum, herða
refsingar vegna umhverfisspjaha -
sem yrði auk þess okkur sjálfum
til góðs.
Með tímanum öðlumst við aukna
þekkingu vegna göngu okkar í
skóla reynslunnar. En því miður,
hér óttast ég aö skólagjaldiö verði
ansi hátt.
Ólafur Reynir Guðmundsson
\
„Við megum ekki hrekja ferðamenn frá
okkur þannig að þeir búi í tjöldum,
ferðist á hjólum eða 1 eigin bílum, taki
með sé mat frá útlöndum og hafi er-
lenda leiðsögumenn. - En því miður
er þetta að gerast.“