Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.1993, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1993.
Fréttir______________________________________
Einar Guðfinnsson hf. tekið til gjaldþrotaskipta í gær:
Gjaldþrotið snertir
hvern einasta íbúa
- segir Davíð Guðmundsson, formaður verkalýðsfélagsins
Gjaldþrot Einars Guöfinnssonar hf. í Bolungarvík hefur valdið því aö um 170 bæjarbúar hafa misst atvinnuna.
„Hér í Bolungarvik eru allir slegn-
ir. Viö höföum vonað aö þetta gæti
gengið fram á vor. Gjaldþrotiö snert-
ir hvem einasta íbúa, beint eöa
óbeint. Fólk er mjög uggandi um sinn
hag. Það þekkir ekki það ástand að
hafa ekki vinnu. Slíkt hefur ekki
hent það áöur. Þetta fólk hefur aldrei
þegið neitt af samfélaginu og þekkir
því ekki rétt sinn,“ sagði Davíð Guö-
mundsson, formaður Verkalýðs- og
sjómannafélags Bolungarvíkur.
Forsvarsmenn Einars Guðfinns-
sonar hf. og dótturfyrirtækisins Hóla
gengu í gærmorgun á fund héraðs-
dómarans á Vestfjörðum í Bolungar-
vík og óskuðu eftir að fyrirtækið yrði
tekið til gjaldþrotaskipta. Skuldir
fyrirtækisins eru hátt í tveir millj-
arðar en eignir em taldar vera innan
við einn milljarður. Hátt í 170 manns
missa vinnuna hjá EG og Hólum við
gjaldþrotið.
Tveir togarar fyrirtækisins, Heið-
rún og Dagrún, eru metnir á samtals
700 til 800 milljónir og er þá kvóti
þeirra talinn með. Talið er að við
sölu fáist lítið sem ekkert fyrir eignir
fyrirtækisins í landi þrátt fyrir að á
þeim hvíli hundraða milljóna veð-
kröfur. Því er Ijóst að gjaldþrotið
stefnir í að nema hundruðum millj-
óna, jafnvel milljarði. Bústjóri Hóla
hefur verið skipaður Jón Sigfús Sig-
uijónsson hdl. en bústjórar EG eru
þeir Páll og Stefán Pálssynir hrl.
Bæjarbúar á atvinnuleysis-
skrá
Þegar í gærmorgun þyrptust bæj-
arbúar inn á bæjarstjómarskrifstof-
una í Bolungarvík til aö skrá sig at-
vinnulausa. Að sögn Guðrúnar Sig-
urbjömsdóttur vom 83 íbúar komnir
á skrána þegar fyrir hádegi. Eftir
hádegi bættust við nokkrir tugir
manna. Guðrún segir bæjarbúa bera
sig vel enda þótt útlitið verði vart
svartara. Síðdegis í gær var svo hald-
inn fundur hjá verkalýösfélaginu og
mættu á annað hundrað manns.
Umræður snerust einkum um rétt
fólks til atvinnuleysisbóta.
Fulltrúar Bolungarvíkurbæjar
gengu á fund fulltrúa Byggðastofn-
unar í gær til að undirbúa aðgerðir
til bjargar atvinnulífi á staðnum. í
semfinefnd Bolvíkinga eru þeir Ólaf-
ur Kristjánsson bæjarstjóri, bæjar-
fulltrúamir Ólafur Benediktsson,
Þóra Hallsdóttir og Valdimar Guð-
mundsson. Með þeim í för em einnig
Jóhann Magnússon rekstrarráðgjafi
og Andri Ámason lögfræðingur. Á
næstu dögum mun hópurinn eiga
formlegar viðræður við Byggða-
stofnun, Landsbankann og ráðherra.
Að sögn Bjarka Bragasonar, fram-
kvæmdastjóra fyrirtækjadeildar hjá
Byggðastofnun, var fundurinn í gær
gagnlegur. Engin ákvörðun hafi þó
verið tekin um aðstoð af hálfu stofn-
unarinnar.
Landsbankinn skoðar
stöðuna
í dag ganga Bolvikingar á fund full-
trúa Landsbankans til að ræða hugs-
anlega yfirtöku bæjarins á togurum
EG. Samkvæmt heimildum DV hvíla
á togurunum veðskuldir upp á ríf-
lega 800 milljónir, þar af á Lands-
bankinn veð upp á um 400 milljónir.
Til að geta staðið undir útgerð togar-
anna yrði bærinn að fá skuldbreyt-
ingu og jafnvel niðurfellingu á stór-
um hluta áhvílandi lána.
Að sögn Sverris Hermannssonar,
bankastjóra í Landsbankanum, hef-
ur engin ákvörðun verið tekin um
hvort eða meö hvaða hætti bankinn
geti aðstoðað Bolvíkinga. Sverrir
segir að innan bankans muni menn
taka daginn í dag til að skoða málið.
Á morgun kunni síðan að koma til
viðræðna við Bolvíkinga.
-kaa
Frjálstfragtflug:
Engin skilyrði
við fragt-
afgreiðslu
- segir Þröstur Ólafsson
„Það var gefin út yfirlýsing í
haust um að búið væri að gefa
fragtafgreiösluna fijálsa. Það er
öllum fijálst að afgreiða sjálfir
sína fragt ef þeir fá til þess til-
hlýöileg rekstrárléyfi éðá bygg-
ingarleyfi. Það eru engin önnur
skilyröisegir Þröstur Ólafsson,
aðstoðarmaður utanríkisráð-
horra. Halldór Gunnarsson,
formaður Félags lirossabænda,
gagnrýndi í DV í gær að engar
upplýsingar væri að fá um með
hvaða skilyrðum fragtafgreiðsla
yrði gefin frjáls.
Þröstur sagðist aðeins hafa
fengið eitt bréf frá íslensku flug-
þjónustunni en Halldór sagði það
fyrirtæki lengi hafa leitaö upplýs-
inga um fragtafgreiðsluna en
engin svör fengið. Það hefði hins
vegar verið áður en afgreiðslan
var gefm frjáls, síðan hefði ekkert
frá fyrirtækinu he>Tst. Varnar-
málaskrifstofa utanríkisráðu-
neytisins heíði reynt að afla sér
upplýsinga um hvers konar fýrir-
tæki væri um að ræða og meðai
annars beðið um upplýsingai- um
hvernig rekstri fyrirtækisins
væri háttað. Það heföu hins vegar
engar upplýsingar borist.
Þröstur sagði það Ijóst að lend-
ingargjöldin væru enn há á Kefla
víkurflugvelli. Það væri hins veg-
ar stefnt að þvi að markaðssetja
: fiugvöliihn i því skýni að laða aö
erlend frágtfiugfélög. Lagðar
hefðu veriðfram tillögur, sem eru
til meðhöndlunar í ríkisstjórn,
um það að reyna að lækka gjöld
vegna lendinga. Þessar aðgerðir
væra í tengslum viö aðrar að-
gerðir, meðal annars einkavæð-
ingu fríhafnarínnai'. Taka eigi
mál flugvallarins til sérstakrai'
endurskoðunar. Það breytti því
þó ekki að hvaða aðili sem er
gæti fengið leyfi til fragtaf-
gréiöslu eins og staðan væri nú.
„Ákvæði um einkaleyfið var
aðeins til í samningi viö Flugleiö-
ir og samningnum hefur nú verið
breytt. Það þurfti ekld að breyta
reglugerðum og lögum,“ segir
Þröstur.
-Ari
í dag mælir Dagfari
Vextir era háðir tvenns konar lög-
málum. Annars vegar handalög-
málinu og svo hins vegar markaðs-
lögmálinu. Lengi var handalögmál-
ið ríkjandi hér á landi. Stjómmála-
menn og bankastjórar beittu hand-
afli til að hækka eða lækka vexti í
samræmi við það sem kom þeim
sjálfum best enda skiptu hagsmun-
ir viððskiptavina bankanna ekki
svo miklu máli þegar hagsmunir
bankanna og ríkisstjóma vora
annars vegar. Raunar tíðkaðist það
hér lengst af að hafa vexti langt
undir þvi sem peningamir gáfu af
sér og varð þessi stefna til þess að
íslendingar tóku óspart lán og
verðbólgan þreifst hér með ágæt-
um og enginn fór á hausinn.
Á allra síðustu áram fundu fróðir
menn það upp að vextir skyldu fara
eftir markaðnum og vextir hækk-
uðu upp úr öllu valdi án þess að
menn hættu að taka lán og þetta
endaði með þeim ósköpum að nú
er fyrirtæki eða einstaklingur ekki
fyrr búinn að taka lán en sá hinn
sami er orðinn gjaldþrota vegna
vaxtanna.
Margir hafa orðið til að gagnrýna
þessa markaðsstefnu enda gafst
handaflsaðferðin vel og þeir eimr
töpuðu sem áttu peninga inni í
Sálrænir vextir
bönkum en þeir sem era svo vit-
lausir að leggja peninga í banka
áttu auðvitað ekkert annað betra
skilið.
Nú skyldi einhver halda að bank-
amir hefðu tapað á þessari banka-
pólitík sinni. Það gengur ekki til
lengdar að lána peninga með lágum
vöxtum og eyða þeim litlu pening-
um sem lagðir eru inn. En þá er
þess að geta að verðbólgan var hér
með myndarlegri verðbólgum og
krónan varð minni og minni og þá
sjaldan sem einhver fór á hausinn
vora það orönar krónur sem engu
máli skiptu og bankana munaði
ekki um.
Þeir sem áttu peninga í banka
slógu lán á móti og þannig jafnaö-
ist það út að meðan sparifjáreig-
andinn tapaði á innláninu græddi
hann á útláninu.
Nú er öldin önnur. Um þessar
mundir era fyrirtækin að fara á
hausinn hvert á fætur öðra og allt
er þetta vegna vaxtanna sem eru
drápsklyfjar á skuldsettum fyrir-
tækjum og þetta er QÍlum ljóst,
bæði stjómmálamönnum, atvinnu-
rekendum og bankamönnum.
Bankamir hafa verið að hækka
vextina hægt og sígandi samkvæmt
þvi sem markaðurinn hefur sagt
þeim að gera og ráðherramir hafa
neitað að beita handafli til að lækka
þá, vegna þess að ráðherramir hafa
trú á gildi markaðarins.
Fyrir vikið gerist ekkert. Nú er
reyndar svo komiö að allir helstu
hagfræðingar þjóðarinnar era
sammála um að vextirnir geti
lækkað en einhvern veginn hefur
markaðurinn ekki tekið eftir því
og vextir halda áfram að vera hærri
en markaðurinn segir til um án
þess að markaðslögmálið lækki
vextina.
Markaöslögmálið gengur sem
sagt ekki upp nema í aðra áttina,
sem sé þá þegar vextir hækka. Þá
er það markaðurinn sem ákveður
það. En þegar þeir eiga að lækka
tekur markaðurinn ekki eftir þvi.
Þetta kemur sér auðvitað afar illa,
því bæði fyrirtækin, heimilin, rík-
issjóður og hagfræðingamir þurfa
á vaxtalækkun að halda, sem gerist
ekki, því markaðurinn lætur á sér
standa. Markaðslögmálið virkar
ekki.
Ef markaðurinn gerir það ekki,
þá verður handaflið að gera það.
Vandinn er bara sá að það er eng-
inn nógu handsterkur til að knýja
fram vaxtalækkun og forseti Al-
þýðusambandsins skilur hvorki
upp né niður í þessum vanda og
telur hann vera sálrænan!
Þetta nýja vandamál kemur
mönnum algjörlega í opna skjöldu.
Handafl er handafl og menn geta
ekki beitt handafli á sálartetrið og
þess vegna er verið að ræða þessa
dagana hvort hægt sé að beita
handafli á markaðinn. Ekki bætir
það úr skák ef beita þarf sálfræði
með handafli til að hafa áhrif á
markaðslögmálið. Ekki gátu þeir í
Bolungarvík áttaö sig á því að EG
mundi fara hausinn vegna þess að
vextir lækkuðu ekki á skuldum
þeirra af sálrænum ástæðum. Ekki
gátu þeir hjá Hagvirki og Fómar-
lambinu reiknað með því að vextir
mundu ekki lækka vegna sálar-
flækju markaðarins.
Hvað er til ráða? Er ekki skyn-
samlegast aö ráða sálfræðing í
Seðlabankann þegar Jóhannes
hættir? Dagfari