Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1993, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1993
15
Sjálf bær þróun?
í framkvæmdaáætlun sem 178
ríki samþykktu á Ríó-ráöstefnu
S.Þ. segir að mannkyn standi
frammi fyrir aukinni fátækt,
hungri, heilsuleysi og ólæsi, auk
þess sem ástandi umhverfisins
haldi áfram að hraka. Með sam-
þættingu umhverfis- og þróunar-
mála og betri umhverfisvitund
megi bæta aðbúnað fólks og ástand
umhverfis. Slik markmið náist að-
eins með samstarfi á heimsvísu um
sjáifbæra þróun. Hugtakið sjálfbær
þróun kemur oft fyrir í stefnu-
mörkun ríkisstjómar íslands í
mnhverfismálum. Þar segir m.a.:
Sjálfbær þróun er nýtt viðhorf
sem beinir sjónum okkar að ný-
sköpun sem er samofin verndun
náttúruauðlinda og aðhlynningú
umhverfis og skapar þannig skil-
„Sjálfbær þróun er nýtt viðhorf sem
beinir sjónum okkar að nýsköpun sem
er samofin verndun náttúruauðlinda
og aðhlynningu umhverfis..
KjaUarinn
Þorvaldur örn Árnason
líffræðingur og kennari
yrði fyrir hagsæld og velmegun
sem fær staðist til frambúðar.
Grunnhugsun sjáifbærrar þróunar
er að samræma umhverfisvemd
og þróun.
í sjálfbærri þróun felst samhjálp
þjóða og efiiahagslegur jöfnuður. Það
málefni fær lítið vægi í skýrslunni.
Þó skal stefiit að eflingu þróunarsam-
vinnu á sviöum þar sem ísland hefur
á að skipa sérþekkingu og stuðningi
við aukna menntun og réttindi
kvenna í þróunarlöndum.
Skynsamleg nýting náttúru-
auðlinda
Skynsamleg nýting náttúmauð-
linda er meginstef sjálfbærrar þró-
unar. Lítum á dæmi því tengd.
Gróður- og jarðvegsvemd er brýn
hérlendis og víða erlendis. Eyði-
merkur aukast í mörgum löndum
og er tekið á því í framkvæmdaá-
ætlun Ríó-ráöstefnunnar. Talið er
að gæði gróðurs og jarðvegs íslands
hafi rýmað 80% frá upphafi land-
náms og ennþá er meiri gróður og
jarðvegur tahnn eyðast en það sem
vinnst með uppgræðslu og sjálf-
græðslu. Ríkisstjómin setur það
háleita markmið að stöðva gróður-
og jarðvegseyðingu fyrir aldamót.
Stýring beitar skal efld, landeig-
endur og notendur gerðir ábyrgari
Frá umhverfisráðstefnunni í Rió í Brasiliu á sl. ári. - Samstarf á heims-
vísu um sjálfbæra þróun?
fyrir meðferð lands, landgræðsla
gerð markvissari og lausaganga
búfjár takmörkuð.
í skýrslunni segir m.a. að veiðiþol
mikilvægasta fiskstofnsins á ís-
landsmiðum, þorkstofnsins, hafi á
undanfómum árum farið minnk-
andi. Það megi rekja bæði til lélegr-
ar nýliðimar og aukinnar sóknar.
Áætlað er að 47% af afla vinnslu-
skipa (frystitogara) sé hent á
rúmsjó og 15% af afla ísfiskskipa.
Þetta em hrikalegar tölur.
Betri nýting sjávarafla er afar
mikilvægt skref fyrir íslendinga á
leið sjálfbærrar þróunar og em til-
greind nokkur markmið í þá vera,
svo sem að stuðla að vexti ofnýttra
fiskistofna, stuðla að þróun og
notkun veiðitækja sem minnka
aukaafla og fara betur með vist-
kerfi sjávar, bæta nýtingu hráefna
- fulinýta aflann - og draga úr olíu-
notkun og þar með loftmengun
fiskiskipastólsins. Það segir fátt um
leiðir að þessum markmiðum.
Beinast lægi við að efla færa- og
línuveiðar smábáta og fækka
frystitogurum og væri það kúvend-
ing stefnunnar sem nú er fylgt.
Aukin vinna að umhverfis-
málum
Ef nýju umhverfisstefnunni
verður framfylgt mun atvinnulíf
landsmanna glæðast. Fleiri fá
vinnu við landgræðslu, umhverfis-
menntun og rannsóknir.
Þorvaldur Örn Árnason
Framsal valds í EES-
samningnum
Skoðanir íslenskra og norskra
ráðamanna stangast á um framsal
valds í EES-samningnum. í álits-
gerð norsku ríkisstjómarinnar
vegna staðfestingar á samningnum
(Stortingsproposion nr. 100 1991-92)
er því afdráttarlaust haldið fram,
að EES-samningurinn varöi 93.
grein stjómarskrárinnar, sem fjall-
ar um framsal á valdi til alþjóðlegra
samtaka, sem Noregur er aðili að.
Tvær tilvitnanir sýna þetta.
1) Á bls. 100; „Grein 110 geymir
reglur um fiúlnustu í EES-ríkjum
vegna ákvarðana efdrhtsstofnunar
EFTA eða framkvæmdastjómar
Evrópska samfélagsins (ES) og
beinast að öðrum lögaðhum en
ríkjum. Slíkar ákvarðanir skulu
sjáífar mynda sjálfstæða fulln-
ustuástæðu. Hið sama á við sam-
KjaUaiinn
Björn S. Stefánsson
dr. scient
„Almenningur telur EES-samninginn
ekki nauðsyn. Síðast þegar leitað var
álits almenninps í m álinu, kváðust 60
af hundraði ósattir við þá niðurstöðu,
sem fékkst 13. janúar sl.“
svarandi samþykktir EFTA-dóm- samkvæmt 93. grein stjómarskrár-
stólsins og ES-dómstólanna. í þessu innar.“
felstað valderfærtundiralþjóðleg 2) Á bls. 327: „Eftirlit með sam-
samtök og það getur aðeins gerst keppnisreglunum: ... Á sam-
keppnissviðinu em reglur samn-
ingsins framkvæmdar beint gagn-
vart fyrirtækjunum. Eftirhtsstofn-
un EFTA og framkvæmdastjóm
ES munu í slíkum málum geta beitt
reglum samningsins beint gagn-
vart fyrirtækjunum. Eftirhtsstofn-
un EFTA og framkvæmdasdtjóm
ES munu í slíkum málum geta lagt
sektir á fyrirtækin og krafist
þeirra, ef þau starfa gegn sam-
keppnisreglum EES. í þessu felst
framsal á valdi, sem er eðhlega hjá
norskum stjómvöldum, th alþjóð-
legrar stofnunar."
Full ástæða fyrir Alþingi
Samkvæmt áhti meirihluta utan-
ríkismálanefndar Alþingis í haust
var nefndinni ekki kunnugt um
þetta mat norsku ríkisstjómarinn-
ar. Sfl ómarskrár íslands og Noregs
em í aðalatriðum líkar um það,
hvemig valdi er skipað, en það
ólíkt, að í Noregi er mælt fyrir um
sérstaka aðferð (samþykkt þings-
ins með % atkvæða), ef færa skal
vald til alþjóðlegra samtaka, sem
Noregur er aðih að. Hér á landi er
hins vegar aðeins ein aðferð til að
skipa valdi öðmvísi en stjómar-
skráin mælir fyrir um.
Ríkisstjóm Noregs studdist í
greinargerð sinni að nokkm leytí.
við áht Torsteins Eckhoffs prófess-
ors í stjómarfarsrétti í Ósló. Áht
lögfræðinga íslensku ríkisstjómar-
innar frá í fyrrasumar, að vafi léki
á því, að um framsal á valdi væri
að ræða, er honum undmnarefni;
það hefur komið fram í samtölum
mínum við hann. Nú, meðan fjallað
er um endanlegan EES-samning,
er fuh ástæða fyrir Alþingi að at-
huga betur ráð sitt með því m.a.
að bera bækur sínar saman við
bækur norsku ríkisstjórnarinnar í
þessu efni.
Nauðsyn brýtur lög
Lögfræðingar ríkisstjórnarinnar
bentu á, að ef svo reyndist, að EES-
samningurinn stæðist ekki grund-
vaharlög, þá yrði að breyta þeim.
Það er tekið ght. Grandvar maður
lætur ekki bjóða sér slíka ábend-
ingu frá lögfræðingi vegna ráða-
gerða sinna. Hann veit, að aðrir
fara með löggjafarvaldið og aö ný
lög eyða ekki sök, en hann kynni
að vhja vita, hvaða atriði þyrftu að
breytast, svo að ráðagerð hans
bryti ekíti í bága við lög.
Nauðsyn brýtur lög. Almenning-
ur telur EES-samninginn ekki
nauðsyn. Síðast þegar leitað var
áhts almennings í málinu, kváðust
60 af hundraði ósáttir við þá niður-
stöðu, sem fékkst 13. janúar sl. með
lögfestingu fyrrverandi EES-samn-
ings, en 40 af hundraði sáttir. Að
dómi almennings er EES-samning-
urinn því ekki nauðsyn sem má
bijóta lög. Björn S. Stefánsson
Atvlnnumála*
Ég tel að
það komi vel
til greina að
koma á at-
vinnumála- _
ráöuneyti. Ég
tel hinnsveg-
ar að rétti
tíminn th að
rétt fyrir Al-
þingiskosn-
ingar. Þá væri það afgreitt mál í
kosningunum og næsta ríkis-
stjóm sem mynduð yröi væri þá
mynduö útfrá þessari viöamiklu
breytingu. Ég tel ekki rétt, og
raunar af og frá, að gera þetía á
miðju kjörtímabih sem einhveija
lausn í hugsanlegri uppstokkun
eða mannabreytingum í sitjandi
rikisstjórn. I raun þarf að vera
samkomulag mihi allra sljóm-
UPP
En hugmyndin aö
atvinnumálaráðuneyti er hins-
vegar góð að mínum dómi, ekki
síst vegna þess að allt atvinnulífið
byggir á sömu grundvallaratrið-
unura.
aMnnulífsins sem það hefur
mátt þola í gegnum árin haii ver-
ið því til ógagns. Ég tel einnig að
ef sjóöakerfi atvinnuveganna
væri sameinað í einn sterkan sjóð
þá myndi hann gagnast atvinnu-
lifinu í hehd betur en margir
Hugmyndin
að atvinnu-
málaráðu-
neyti hefur
okkert verið
rædd í okkar
hópi. Ég er
hinsvegar
ekki hlynntur
hugmynd-
inni. Astæðan
er sú að at-
vinnuvegir okkar íslendinga eru,
hver um sig, gríðarlega þýðingar-
miklir fyrir okkar þjóðlif, sjávar-
útvegur, landbúnaöur og iðnað-
ur. Nú hafa iðnaðarráðuneytiö
og viðskiptaráöuneytið verið
sameinuð og ég tel að það sé af
hinu góða og til framfara, í bili
að minnsta kosti tel ég að þar sé
nóg að gert. Án þess að ég æth
að fuUyrða að það yrði th skaða
búnaðarráðuneytin, tel ég þessar
greinar, hvora um sig, svo þýö-
ingarmiklar fyrir þjóöfélagið,
öfugt við það sem er hjá sumum
öðmra þjóðum, að það. sé ekki
tímabært að steypa þeim saman
í eitt ráöuneyti. Ég tel sterkara
fyrir þessa atvinnuvegi báða að
hvor um sig hafi sitt eigið ráöu-
neyti. Sú hugmynd hefur áður
komiö fram aö sameina aha sjóði
atvinnuveganna í einn stóran at-
Vinnumáiasjóð. Ég tel að þar sé á
ferðinni athyghsverð hugmynd
og að það sé vel þess virði að
yh ahs ekki afskrifa þá hugmynd.
Ég tel einnig að þaö sé ekkert
saman ráðuneytum. Það gefur
auga leið að einn atvinnumála-
sjóöur yrði sterkarí en margir
til í hendingu.
/