Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.1993, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 23. JÚNÍ 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Arfur VHmundar
Tíu ár eru liðin frá því Vilmundur Gylfason féll frá.
Alþýðublaðið minnist Vilmundar með veglegum hætti
af þessu tilefni í blaði sínu í gær. Er það að vonum. Vil-
mundur heitinn kom eins og hvítur stormsveipur inn í
íslenska póhtík í lok áttunda áratugarins, átti stærsta
þáttinn í mesta kosningasigri Alþýðuflokksins fyrr og
síðar og varð ráðherra í minnihlutastjóm Alþýðuflokks-
ins 1979. Hann stofnaði Bandalag jafnaðarmanna eftir
stormasöm átök í Alþýðuflokknum og þessi ungi eldhugi
féll síðan frá, þegar flestir héldu að Vilmundur ætti í
vændum langan stjómmálaferil.
Vilmundur átti erindi í póhtík. Hann hafði sterkar
skoðanir á þjóðmálum og var mikih málafylgjumaður.
Stundum var kappið meira en forsjáin, en í því lágu ein-
mitt kostir Vilmundar að hann talaði tæpitungulaust af
ákafa til fólksins og eirði engum hefðum, reglum né hags-
munum. Var það ekki Vilmundur sem fann upp hugtök-
in samtryggingarpóhtik, flokkseigendafélög og verka-
lýðsrekendur? í það minnsta var það Vilmundur sem
mælti þau fleygu orð: löglegt en siðlaust. Þau vom sögð
í hita leiksins og hittu í mark. Þau era enn í fuhu gildi.
Vilmundur sagði flokkaveldinu og flokkakerfinu stríð
á hendur, verkalýðshreyfingunni, siðleysinu, hagsmuna-
gæslunni, stöðnunni og hræsninni. Hann hristi upp, bauð
mönnum birginn og hafði afar ákveðnar hugmyndir um
ýmiss konar breytingar í stjómarháttum og stjómmál-
um, sem raunar vora langt á undan hans samtíð. Enda
fór það svo að hann varð viðskha við flokk sinn og kaus
sér hlutskipti útlagans og byltingarforingjans og kannski
reisti hann sér hurðarás um öxl. Kannski réð andstaðan
og andbyrinn í niðumjörvaðri samtryggingarpóhtíkinni
mestu um hvemig fór.
Einmitt vegna þess að Vilmundur var á undan sinni
samtíð mæddist hann í hlutverki sínu og skilningsleysi
flokka jafnt sem kjósenda ohu honum vonbrigðum, þegar
Bandalag jafnaðarmanna fékk ekki þann byr sem hann
hafði vænst.
Vilmundur Gylfason skaut oft yfir markið en hann
talaði mál sem fólkið í landinu skhdi og fáir menn á síð-
ari árum hafa náð jafn mikhl lýðhyhi og hann. Fyrst og
fremst vegna þess að hann boðaði breytingar og var
óhræddur við oljarla sína. Rödd hans var fersk.
Nú, tíu árum síðar hafa sumar hverjar hugmyndir
Vilmundar ræst í frjálsri fiölmiðlun og undanhaldi
flokkseigenda, en annað og miklu fleira sem Vilmundur
vhdi, hefur látið bíða eftir sér. Arfur Vilmundar th fram-
tíðarinnar er hins vegar sá að hann þorði að bjóða kerf-
inu birginn og augu marga era að opnast fyrir þeirri
staðreynd að siðleysi og hræsni, stöðnun og flokkspóh-
tísk hagsmunagæsla era helstu dragbítar íslenskra
stjórnarhátta. Þau frækom sem Vilmundur sáði hafa
skotið rótum og era að spretta upp úr þeim jarðvegi sem
hinn ungi og djarfi hugsjónamaður plægði.
Oft er talað um að stj ómmálaflokkana skorti dirfsku
og víðsýni th að veita nýjum straumum farveg inn í sín-
ar raðir. Gagnrýnendur era dæmdir út af sakramentinu,
uppreisnarmönnum er ýtt út í hom. Þannig fór fýrir
Alþýðuflokknum gagnvart Vilmundi og fleiri dæmi
mætti nefiia þar sem framúrstefnumönnum hefur verið
ýtt th hhðar.
Kannski era þetta helstu ástæðumar fýrir kyrrstöð-
unni í stjómmálaflokkunum. Þeir vhja enga Vilmunda.
Þetta mættu þeir flokkar íhuga sem nú kvarta undan
rýra fylgi í skoðanakönnunum. Ehert B. Schram
Höfundur segir í grein sinni að yfir 80% alls ofbeldis sé áfenginu tengt.
Er mönnum ekki
sjálfrátt?
Ekki alls fyrir löngu fengum við
í fréttum afar athyglisverðar, en
um leið ógnvekjandi upplýsingar
úr víðtækri og vel gerðri skýrslu
um það mikla þjóðfélagsvandamál,
oíbeldið, sem ört fer vaxandi á
ýmsa lund.
Athyglisverðasta niðurstaðan, en
sem ekki kom þó öllum á óvart, var
hin miklu tengsl áfengisneyslu og
ofbeldis. Þó hygg ég að fáum hafi í
hug komið að sannanlegt væri að
yfir 80% alls ofbeldis væri áfenginu
tengt.
Ég beið og það gerðu margir eftir
viðbrögðum vegna þessara ugg-
vænlegu staðreynda hjá æðstu
valdsmönnum. Þau urðu engin á
þann veg sem vænst hafði veriö,
en viðbrögð þó. Tveir góðkunningj-
ar mínir í ráðherradómi, drengir
góðir á marga lund, létu frá sér
heyra um það leyti sem skýrslan
var kunngerð.
Afgreiðslutími og áfengis-
neysla
Annar þeirra, dómsmálaráö-
herra, brást svo við að breyta
reglugerð um opnun vínveitinga-
staða til verulegrar og alvarlegrar
rýmkunar. Opnað var til fulls á
dagdrykkju manna svo nú er um
helgar samfella í áfengissölu þess-
ara staða nær tvo þriðju sólar-
hringsins. Þau voru hans viðbrögð
enda von þar sem undir hans emb-
ætti heyra viðurlög við ofbeldis-
verkum og greiðara og meira að-
gengi að áfengi eykur drykkjuna
sannanlega og þar með ofbeldið í
kjölfarið.
Ótrúleg viðbrögð viö alvörumáli
og útlendingar á ferð eru hér helsta
afsökunin.
Hinn ráðherrann, fjármálaráð-
herrann, herti mjög á hinu furðu-
lega einkavæðingarhjali sínu og nú
svo mjög að erfitt er aö sjá annaö
en einkavæðingaræðið sé í alvöru
að renna á þann góða mann varð-
andi áfengissöluna.
KjaJlaiinn
Helgi Seljan
formaður Landssambands
gegn áfengisbölinu
Ofurtrú á einkavæðingu
Ofurtrúin ætlar alla skynsemi
ofurliði að bera.
í EES-samningnum „sæla“ voru
þó norrænir EB-sinnar að baksa
við það að þurfa ekki aö auka
áfengisneyslu í löndum sínum með
einkavæðingu sölunnar og er það
í góðu samræmi við áfengisstefnu
þjóöanna. Fyrirvari þeirra, þ.m.t.
Islendinga, var þessu bundinn þó
Ijóst sé vissulega að EB-ríkin munu
ákaft sækja þetta mál í ljósi hags-
muna sumra þeirra, svo og í ölvun-
artrú þeirra á „frelsi" markaðar-
ins.
•Þetta útspil fjármálaráðherrans
nú er því ekki afleiðing þessa arma
samnings nema hann ætli að sýna
Evrópuþjóðum vínframleiðenda að
hér verði allt gert til aðlögunar og
hlýðni. En nærtækari mun þó sú
óðaásókn gróðamanna hér á landi,
sem ætla sér hér enn stærri hlut í
áfengisgróðanum og um leið að
opna enn betur fyrir aðgenginu,
svo innan skamms megi áfengið
fást innan um matvöruna í versl-
unum.
Margumræddur gi’óði af ÁTVR
var afhjúpaður rækilega með
skýrslu Hagfræðistofnunar Há-
skólans þar sem glöggt kom fram
að kostnaður samfélagsins þurrk-
aði gróðann út og ríflega það í raun.
Nú skal afhenda gróðann til þeirra
gróöapunga sem gráðugir bíða en
samfélagið situr uppi með síaukinn
kostnað. Því eitt er alveg ljóst og
hefur víða sannast. Einkavæöing
áfengissölu eykur neysluna og má
rekja um það hörmuleg dæmi jafnt
austan hafs sem vestan.
Um þaö allt hefur áður verið ítar-
lega rætt og ritað og veröur gert
enn frekar ef svo heldur fram. Hins
vegar vekja þessi viðbrögð ráð-
herranna við ofbeldisskýrslunni
undrun og hryggð. Og því spyr
maður sig svo: Er mönnum í alvöru
sjálfrátt eða ráða annarlegir hags-
munir einhverra allri ferð? Alvara
þesara mála er meiri en svo aö
maður vilji trúa því.
Helgi Seljan
„Margumræddur gi'óöi af ÁTVR var
afhjúpaður rækilega með skýrslu Hag-
fræðistofnunar Háskólans þar sem
glöggt kom fram að kostnaður samfé-
lagsins þurrkaði gróðann út og ríflega
það 1 raun.“
Skoðariir aiuiarra
Nútíma þjóðfélag
„Líkami hinna yngri verður að andstæðu hugar-
ins sem temja þarf í líkamsræktarstöðvum og við
ámóta aðstæður fyrir skort á öðrum andstæðum.
Sérkennileg hófsemd fylgir ofgnóttarsamfélaginu
þannig að mönnum nægir að fullnuma sig í listinni
að fleyta kerlingar gegnum lífið fremur en setjast
niður óg brjóta mál til mergjar. Menn komast frá
bami til manns með því að horfa á bíómyndir. Læra
að forðast sterk tilfinningasambönd með steingeldu
tali um kynlíf."
Þorsteinn Antonsson í Tímanum 22. júní
Of mikil skattheimta
Þá er líka erfitt aö sjá, hvar ríkisstjómin gæti
hækkað skatta. Hún hefur nýlega tekið þá röngu
ákvöröun að lækka ákveðna neyzluskatta verulega
og þarf að vinna það tekjutap upp með einhverjum
hætti. Þegar staðgreiðslukerfi skatta var tekið upp
greiddu skattgreiðendur 35,2% tekna sinna í skatta.
Nú greiða þeir 41,35%. Til viðbótar kemur hinn svo-
nefndi hátekjuskattur, sem fer með skattaprósent-
una upp í 46,35% hjá þeim skattgreiðendum, sem
lenda í hátekjuskatti. Er hægt að ganga öllu lengra
í skattheimtu af einstaklingum?"
Leiðari í Mbl. 22. júni
Hvað eru mannréttindi?
„Ekki blæs byrlega á mannréttindaráðstefnu
Sameinuöu þjóðanna sem fram fer í Vínarborg. Djúp-
stæður ágreiningur er á milli Asíu- og Afríkuríkja
annars vegar og hins vegar þeirri ríkja sem teljast
til Vesturlanda og þá tegund lýðræðis sem þar er
viö lýði. Það sem einkum ber á mih eru ólíkar hug-
myndir um hvað mannréttindi eru.“
Leiðari i Tímanum 19. júni