Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.1993, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 23. JÚNÍ 1993
15
llla launar kálf ur ofeldið
í Paradísarmissi skýrir bandaríski
rithöfundurinn Henry Miller frá
kynnum sínum af Conrad Moric-
and. Henry hafði kynnst Conrad
htillega á ánun sínum í Frakk-
landi. Eftir að hann fluttist til Big
Sur í Kalifomíu í lok fimmta ára-
tugarins fór honum að berast ó-
grynni bréfa og sendinga frá vin-
um, kunningjum og aðdáendum.
Eitt þeirra var frá Conrad Moric-
and sem var þá fluttur til Sviss og
bar sig afar aumlega. Virtist lepja
dauðann úr skel og átti vart til
hnífs og skeiðar. Henry sá aumur
á Conrad, bauð honum til sín til
lífstíðardvalar, borgaði af htlum
efnum undir hann fariö þvert yfir
Atlantsála að austurströnd Kyrra-
hafsins, gekk aht að því úr rúmi
fyrir hann því Conrad fékk vinnu-
herbergiö til afnota. Það þarf ekki
endilega að fara saman að vera
frægur rithöfundur og fjáður ef
bækur viðkomandi fást ekki gefnar
út vegna bersögh eða annarra
hluta.
Conrad taldi sig fyTst hafa himin
höndum tekið en þegar vestur kom
reyndist hann brenglaður gikkur
sem var öh vinna afar ógeðfehd.
Er Henry fór þess á leit við hann
að hann yrði sér úti um bandarísk-
an ríkisborgararétt, sem var for-
senda þess að hann gæti fengið
vinnu, taldi Conrad það af og frá,
vhdi helst eyða tíma sínum í
stjömuspeki og ýmsar hstir.
Sem þakklætisvott fór Henry
fram á við Conrad að hann kenndi
ungri dóttur þess fyrmefnda
frönsku. Lítið fór fyrir þeirri
kennslu.
Gauloise var það eina sem
Conrad gat reykt og aðeins Yardley
var nógu gott fyrir búkinn. Hann
fór nú að gera kröfur th meiri lífs-
gæða en Big Sur gat boðið upp á.
Fannst sjálfsagt að Henry héldi sér
uppi á hóteh í San Francisco og sæi
sér fyrir skotsilfri og brást hinn
versti við þegar Henry vhdi losna
við hann af höndum sér.
Sífellt meiri kröfur
Af sögunni má ráða tvennt. í
fyrsta lagi er rík tilhneiging th að
hta á það sem sjálfsagðan hlut sem
menn fá fyrir ekki neitt og í öðm
lagi verður aldrei öhum þörfum
fuhnægt.
Kjallarinn
Kristjón Kolbeins
viðskiptafræðingur
Þrátt fyrir útgjöld ríkis og sveit-
arfélaga, sem nema á annað hundr-
að mihjörðum króna á ári, em aht-
af einhverjir sem telja opinbera
þjónustu af of skornum skammti
og fara stöðugt fram á meiri sam-
neyslu, millifærslur og opinbera
fjármunamyndun. Þvi er haldið
fram að níðst sé á smæhngjum og
ekki sé veitt sú þjónusta sem ein-
hver eigi réttmæta kröfu á. Svíar
reyndu að skapa hið fuhkomna
velferðarríki en því fylgdi fádæma
hehsiheysi því með eindæmum er
hversu fjarvistir vegna veikinda
vom tíðar meðal sænskra. Því mið-
ur er ahtaf hætta á að réttindi og
hlunnindi séu misnotuð, samanber
íjölgun einstæðra mæðra að nafn-
inu th og þá áráttu sumra að not-
færa sér þá veikindadaga sem við-
komandi á rétt á. í fersku minni
er sú aukning sem orðið hefur í
orði kveðnu á hálsmeiðslum í um-
ferðinni og leitt hefir th stórhækk-
aðra iðgjalda bifreiðatrygginga.
Ókeypis skólamáltíðir og einset-
inn skóh eru sjálfsagt hið besta mál
en því miður er ekki neitt th sem
heitir ókeypis skólamáltíðir eins
og alkunna er því einhver hlýtur
að bera kostnaðinn að lokum. Ef
ókeypis skólamáltíðir em settar
framar í forgangsröð en þær em
nú hlýtur það óhjákvæmhega að
bitna á einhverju öðm sem verður
að skerða í staðinn, hvort sem það
er hehsugæslan í Skötufirði eða
Flugmálastjóm.
Kristjón Kolbeins
Höfundur segir i grein sinni að það sé ekkert einfalt mál að hafa einsetinn skóla.
„Þrátt fyrir útgjöld ríkis og sveitarfé-
laga.. .erualltafeinhverjirsemtelja
opinbera þjónustu af of skornum
skammti og fara stööugt fram á meiri
samneyslu..
Atvinnuleysið - nýtt náttúrulögmál?
Þaö er dapurlegt að verða vitni að
úrræðaleysi og takmörkuðum
skhningi ráðamanna á atvinnu-
leysisvandanum. Þeir hta á at-
vinnuleysi sem óhagganlegt nátt-
úrulögmál, samanber ummæh
formanns Seðlabankans nýverið
þar sem hann lét að því liggja að
eðlhegt væri að hér væri ekki 5%
atvinnuleysi heldur 10% eins og í
nágrannalöndunum. Þar af leið-
andi verða ahar lausnir þessara
manna einungis yfirklór og
skammtímalausnir hugsaðar th
þess að redda því versta um stund-
arsakir. Lítið fer fyrir meðvituðu
átaki th raunverulegrar nýsköpun-
ar sem er eina lausnin á raunveru-
legu atvinnuleysi.
Móðgun við vitsmuni fólks
Ekki er verið að segja að það sé
neikvætt aö veita skólafólki vinnu
með sumarátaki í atvinnumálum
eða að leggja vegarspotta sem getur
veitt einhveijum vinnu á meðan á
þeim framkvæmdum stendur. Það
er hins vegar skortur á metnaði og
móðgun við vitsmuni fólks að
tengja þær aðgerðir við raunhæfar
lausnir í atvinnumálum. Og það
skiptir engu máh hvað slikar
lausnir eru færðar í hátíðlegan
búning á stórum samkomum aðha
vinnumarkaðarins og ríkisvalds-
ins, slíkir plástrar munu ekki
lækna nein framhðarmein.
Þegar svo á hinn bóginn ráða-
KjaHariim
Kristín Sævarsdóttir
í landsráði Flokks mannsins
menn koma fram með hugmyndir
sínar um framtiðarlausnir á vanda
íslensks atvinnulífs þurfa þær ætíð
að vera stórar og stórfenglegar, í
ætt við það að selja norðurljósin. í
nýlegu Reykjavíkurbréfi Morgun-
blaðsins koma fram stórkostlegar
hugmyndir um það hveraig óvirkj-
uð orka á íslandi verði best nýtt í
stóriðju og hepphegast væri hrein-
lega að seija raforkuna erlendum
auðhringjum sem sett gætu upp 15
stórar verksmiðjur sem veitt gætu
70.000 manns atvinnu. íslendingar
gætu jafnvel átt 20% í verksmiðj-
unum án mikilla gjaldeyrisúháta.
Við þurfum aðeins að rifja upp
stöðu mála á Suðumesjum, þar
sem stór vinnuveitandi úr vestri
er núna að íhuga hvort það borgi
sig að halda úh úhbúi á Islandi, th
þess að átta okkur á hvíhkt at-
vinnuöryggi myndi felast í slíkri
lausn þar sem allar ákvarðanir
væru teknar erlendis. Auk þess
mæth íhuga hvað hægt hefði verið
að stuðla að mikhh nýsköpun fyrir
íslenskar hendur með þeim hundr-
uðum mihjóna sem þegar hefur
verið eyh í örvænhngarfuhum th-
raunum misviturra ráðamanna th
aö reyna að fá einhverja shka aðha
hl að hefja starfsemi hér á landi.
Menningarleg einangrun
Vissulega er landfræðheg ein-
angrun íslands þó nokkur en ég
verð að segja að menningarleg ein-
angrun okkar er mun thflnnan-
legri. Vh ég nefna nágranna okkar,
Dani, sem virðast vera blessunar-
lega lausir við þessa stóriðju-
drauma. Megin vaxtarbroddur í
dönsku atvinnulífi á undanfómum
árum hefur einmitt verið fólginn í
uppbyggingu smærri atvinnustarf-
semi og 70% af þjóðarframleiðslu
Þjóðverja eru byggð á framlagi
smárra og meðalstórra fyrirtækja.
Er ekki kominn tími fyrir nýja
póhtík hér á landi? Er ekki kominn
hmi th aö hafna stórháskalegri
stefnu sem heldur dauðahaldi í er-
lent framtak sem ekki er hægt að
treysta á og við fáum engu ráðið
um? Er ekki kominn hmi fyrir póh-
tík sem byggir á möguleikum og
framtaki okkar sjálfra, á húman-
ísku viðhorfi sem trúir á þessa
möguleika og virKjar fjöldann?
Kristín Sævarsdóttir
„Vissulega er landfræðileg einangrun
Islands þó nokkur en ég verö að segja
aö menningarleg einangrun okkar er
mun tilfinnanlegri.“
Debetkortum
mjög þægheg-
ur og þjáh
greiðslumáh
sem mun
hraða af-
greiðslu,
auka til muna
öryggi í við-
skiptum,
minnka
hættu á inn- Vtóa‘
stæðulausum ávísunum og fénu
verður ekki stohð,“ segir Einar
S. Einarsson, íramkvæmdastjóri
Visa, en hann situr í undirbún-
ingsnefnd debetkortanna sem út
koma í haust.
Einar sagði að mikhl vinnu-
sparnaður hlyhst af tilkomu de-
betkortsins sem er í raun flögur
kort i einu. „Þetta er bæði alþjóð-
legt greiðslu- og hraðbankakort,
tékkaábyrgðarkort innanlands
og bankakort. Það eru því jafltt
kaupmenn sem korthaíar sem
hafa hag af kortunum og því
verða þeir að greiða fyrir hana
eins og hinir.
Kaupmenn eru hlbúnir aö veita
5-10% staðgreiðsluafslátt, hvers
vegna þá ekki aö borga á bhinu
%-1% fyrir debetkorhn og njóta
fuhkomins öryggis og ábyrgðar.
Þeir fa auk þess greiðslu fyrir
þjónustuna samdægurs."
Hann sagði að bankarnir og
korthafar bæru einnig sinn
kostnað og þegar upp væri staöiö
væri þetta ódýrara en tékkaviö-
skiph eru í dag. Reynslan erlend-
is hafl sýnt að þetta komi ekki
niöur á vöruverði.
„Kaupmenn erlendis hafa gert
hosur sínar grænar fyrir þessu
og svo mun trúlega einnig verða
hér.“
Einar S. Einarsson,
framkvæmdastjórl
„Viö höfúm
ekkert á móh
þessum kort-
um en teljum
það ekki rétt
að láta fyrir-
tækin, og þar
af leiðandi
neytendur,
greiða kostn-
að af notkun
þeirra en
aukinn kostnaður kemur auðvit-
að niður á vöruverði th neyt-
enda,“ sagði Magnús Finnsson,
framkvæmdastjóri Kaupmanna-
samtakanna.
„Bankarair eru að hagræða
með því að minnka með þessu
kostnað úr 50 krónum fýrir
hveija ávisun í 25 krónur fyrir
hveija færslu og fýrirtækin i
landinu eiga ekki að greiða það.
Þeir eiga að leysa sinn fortiðar-
vanda með því að semja við sína
viðskiptavini, ekki okkur.
Viö höfúm alla hð haft þá
stefnu, hvort sem um er að ræöa
debetkorhn eða kreditkort, að
þeir sem noh korhn eigi aö greiða
kostnaðinn af þeim. Það eru ekki
aliir sem nota þessi kort og því
ósanngjarnt að allir skuh greiða
fyrir þau i verðlaginu.“
Magnús sagði að kostnaður
kaupmanna myndi aukast tun
2-300 milljónir á ári ef þeir ættu
að borga þjónustugjald af notkun
debetkortanna.
„Auk þess myndi beinn kostn-
aður kaupmanna aukast þar sem
aukin notkun posanna, rafrænna
sendiboða sem taka viö kortinu,
hækkar símakostnað og leigan
af hveijum posa er í ofanálag
2.250 krónur á mánuði. Þetta er
því hagræðing og tækninýjung
sem við erum ipjög hlynnhr, en
viö vhjum ekki greiða fyrir
hana,“ sagði Magnús. -ingo
Kaupmannasam-
takanna.