Alþýðublaðið - 27.07.1921, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Q-efið út af AlþýðuflokkBum.
1921
Míðvikudaginn 27. júlí.
170 tölubl.
Grein með þessari yíirskrift birt
ist í Verkamanninum. Er hún
sprottin af því, að fátæklingur
cinn sem komíst hefir full illilega
i klærnar á auðvaldinu kvartaði
yfir því, að illa væri varið „spari
fé fátæklinganna", að blað sem
fengi styrk af þeim flytti leirburðl
Eftirfarandi kafli úr greininni
er ágætur og orð í tíma taiað;
er hann tekinn hér upp vegna
þess, að oss er kunnugt að alt of
fáir verkamenn sem Iesa Alþýðu-
blaðið, lesa Verkamanninn.
„Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að meginhluti framleið-
endanna, erfiðismannanna, neitar
sér um lífsþægindi, mentun og
hverskonar annað, sem nauðsyn
iegt er andlegri og líkamlegri
þroskun hvers manns, þó hann
eigi réttmæta kröfu á hendur þjóð-
félaginu til að njóta fuils afrakstr-
ar af því er hann framleiðir, og
allir séu fæddir með saraa rétti til
fullkotnnunar og Hfsgæða. Þetta
sparifé lætur verkalýðurinn af
hendi við tiitölulega fáa menn,
auðmennina, sem þeir svo nota til
óhófslifnaðar og til þess að vinna
á móti viðreisnarmáium verkalýðs
ins. Þá er meginhluti allra skatta
og tolla til hins opinbera spari
peningar fátæklinganna. Þar sem
auðvaldsstjórnir sitja að völdum
— og það er víðast hvar í heim-
inum — er fyrirkomulagið þann-
ig, að alþjóðafénu er mestmegnis
varið til tildurs og tii þess að
hiaða undir peningamennina, en
fátækari stéttirnar látnar lifa og
deyja drottni stnum í þrældómi
og niðurlægingu. Þetta gerist nú
á þeirn hærri sviðum og víðtæk
ari.
En það þarf ekki að seiiast svo
langt til lokunnar.
Ekki þarf annað en athuga á
hvern hátt og hve óhyggilega al-
menningur ávaxtar sparifé sitt —
sparisjóðsfé — til að komast að
raun um það, að fátæklingarnir
eru enn ekki vaknaðir til umhugs-
unar um það, hve mikið þeir pen-
ingar gætu iétt undir viðreisnar-
starfsemi þjúðarinnar, ei rétt væri
á haldið. Það er undantekningar-
lítið regla almennings, að ávaxta
sparifé sitt í bönkunum. Það sama
fé lána bankarnir út til stærri at-
vinnurekenda, er stundum hagnast
á því svo nemur margföldum vöxt-
um, er eigendurnir fá hjá bönk-
unum. Þetta er dæmi út af fyrir
sig. Hitt hendir líka ekki sjaldan,
að fésýslumennirnir tapa stórfé,
bankarnir komast í klípu og eru
almenningi sama sem lokaðar búð
ir. Viðskiftakreppan legst sem
mara á þjóðina, atvinnuleysið dyn
ur á og skorturinn tekur sér ból-
festu í heimkynnum fátæklinganna.
Sparitéð, sem bankarnir hafa ávaxt-
að verst af öllum stofnunum, ézt
upp á örskömmum tíma og fá-
tæklingarnir standa ráðþrota uppi.
Bankarnir eru lokaðir, getulausir
og ófærir til að styðja hag sinna
fyrverandi lánardrottna.
Ef nú aimenningur, fátækling-
arnir, hefði á góðu árunum —
þegar stórlaxarmr höfðu sparifé
hans í veltunni og græddu stórfé
— haft samtök um að nota „spari-
peninga fátæklinganna" til að
koma á fót atvinnufyrirtækjum
sem bættu og trygðu hag hans,
væri hann betur búinn undir hörðu
árin. Þyrfti ekki að éta spariféð
fyrsta harðærisárið."
€rlenð símskeyti.
Khöfn, 26. júlf.
Æðsta ráðið '
kemur saman 4. ágúst segir Par-
fsarfregn.
Upp-jSehlesfamálín.
Parísarfregn hermir, að Eng-
{ land stingi upp á þvf, að strax
sé til bráðabirgða gert út um
Upp Schlesfumálin, því með þvf
verði komist hjá frekari herflutn-
ingum.
Xarokkoapphlaapin.
Símað er frá Madrid, að af-
staða Spánverja í Marokko versni.
Upphlaupin virðast aimenn meðal
þjóðflokkanna. Ritskoðun fer fram
á öllum skeytum.
Litln-Asínstríðið.
Fregnir frá þvf eru ósamhijóða,
þó virðist miðher Grikkja sækja
sigri hrósandi til austurs, en Tyrk-
ir hrekja hægri fylkingararm
þeirra norður á við.
Dýrtíðin.
Samkvæmt júliblaði Hagtíðind-
anna er dýrtfðin Iftið farin að
réna ennþá. Þar gefur að Ifta
skýrslu yfir smásöluverð f Rvík
í júlí þ. á. Vörurnar sem taldar
eru eru flestar matvörur, 52 teg.
af 58 tegundum, en auk þeirra er
talin sápa og sódi, steinolfa og
kol, sem ailar hafa Iækkað heldur
meira en matvörurnar, sem iækk-
að. hafa mjög Iftið upp á síðkast-
ið. Sumar jafnvel hækkað, t. d.
kjöt um 15% Brauð hefir lækk-
að á síðastl. ársfj. um 9%, en
kórnvörur (11 teg.j ekki nema
£°/o, sykur hefir lækkað um 17%.
Ef verðið á ölium þeim vörum,
sem yfirlitið tilgreinir, er talið 100
f júlfmánuði 1914 eða rétt áður
en strfðið byrjaði, þá hefir það
að meðaltali verið 448 í júlí 1920,
461 í október 1920, 384 f aprfl
1921 og 370 f júlf 1921. Hafa
þá vörur þessar hækkað að með-
altali um 270% síðan strfðið byrj-
aði, en lækkað f verði um 170/0
siðan í fyrrasumar, um 20% sfð-
an í fyrrahaust og um 4% á sfð-
astliðnum ársfjórðungi. Hér við er
þó athugandi, að nokkrar vörur