Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.1994, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 1. JÚLÍ 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF.. ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Skólinn og atvinnuleysið
Aílt frá því aö heimsstyijöldin síðari skapaöi atvinnu-
byltingu á Islandi hefur atvinnuleysi verið nánast óþekkt
fýrirbæri hér á landi. Þvert á móti hefur vandamálið
verið í því fólgið að íslendingar hafa mátt þurfa vrnna
tvöfaldan vinnudag með tilheyrandi eftirvinnu. Ekki var
það í sjálfii sér eftirsóknarvert ástand, hvorki fyrir ein-
staklinginn sem stritaði myrkranna á milli né heldur
þjóðfélagið í heild. Þenslan á vinnumarkaðnum skapaði
launaskrið og kynti undir verðbólgu. En það er önnur
saga.
Undanfarin ár hefur íslenska þjóðin upplifað andstæð-
una, atvinnuleysið. Það er skammt öfganna á milli, enda
er meðalhófið best í þessu sem öðru.
Samkvæmt opinberum skýrslum eru sex til sjö þúsund
manns án atvinnu í sumar. Það er há tala hjá ekki fjöl-
mennari þjóð. Því er ekki að leyna að í seinni tíð gætir
nokkurrar uppgjafar við að draga úr atvinnuleysinu.
Þrátt fyrir fögur loforð í sveitarsfjómarkosningunum 1
vor láta aðgerðir á sér standa. Þúsundir manna ganga
um atvinnulausar. Einkum á þéttbýlli stöðunum.
Ástæðan er einföld. Það eru engar töfraformúlur til.
Það er auðvitað hægt að efna til sérstakra átaka um stutt-
an tíma en úr varanlegu atvinnuleysi verður ekki dregið
nema með langtímaáætlunum, nýsköpun, hugmynda-
flæði og traustri undirstöðu.
Hér í blaðinu hefur áður verið bent á að tímabært sé
að breyta skólakerfinu og gera það sveigjanlegra með
hliðsjón af atvinnuástandinu. Hvaða vit er í því að ljúka
öllum skólum á sama tíma og sleppa þúsundum náms-
manna lausum á vinnumarkaðinn á sama tíma ár hvert?
Hvers vegna ekki að láta kennslutímabilið standa í mis-
munandi langan tírna og á mismunandi tímurn? Er það
ekki orðið úrelt og óvinnandi að unglingar í framhalds-
skólum og námsmenn á háskólastigi sækist allir eftír
vinnu í sumarffíi og skapi sprengingu í atvinnuþörf?
Núverandi ástand skapar erfiðleika, jafnt fyrir náms-
mennina sjálfa sem og annað fólk í atvinnuleit. Árvisst
framboð á vinnukraftí á hverju vori, sem þjóðfélagið
verður að leysa, er nánast óviðráðanlegt.
Ein lausnin er sú að laga skólakerfið að breyttum
aðstæðum með auknum sveigjanleika í tíma og rúmi.
Uppi í Háskóla hafa stúdentar sett á stofii nýsköpunar-
sjóð sem styrkir og hvetur námsfólk til að koma atvinnu-
hugmyndum á framfæri og vinna úr þeim. Þetta er ný-
stárleg viðleitni og lofsverð og þar hefiir meðal annars
kviknað hugmynd um svokölluð sumarmisseri. Hugsun-
in á bak við sumarmisseiin er sú að atvinnulausum
námsmönnum sé þannig gefinn kostur á að stunda nám
yfir sumartímann. En þar til viðbótar er lagt til að aðrir
hópar sem eru án atvinnu geti sömuleiðis sótt sumamám-
skeið í Háskólanum til endurmenntunar eða framhalds-
menntunar.
Þetta er góð hugmynd sem háskólayfirvöld hafa tekið
jákvætt undir. Stjómvöld eiga að ljá þeim hð og sumar-
misseri í Háskólanum geta verið vísir að því sem koma
skal í ffamhaldsskólunum.
Breytingar af þessu tagi í skólakerfinu leysa ekki at-
vinnuvandann en geta dreift honum og þar með dregið
úr kúfunum. Á sínum tíma þóttí sjálfsagt að námsfólk
tæki til hendinni í atvinnulífinu yfir háannatímann og
atvinnuþátttaka þess væri nám í sjálfu sér. Þeir tímar
era því miður liðnir og við verðum að laga okkur að
breyttum aðstæðum.
Unga fólkið gerir sér grein fyrir því.
Ellert B. Schram
„Menn áætla að allt að hálf milljón manna hafi síðan veriö myrt á skipulegan hátt i Ruanda,“ segir Gunnar
Eyþórsson. - Fjöldi manna er einnig mikið slasaður og hér á myndinni er eitt fórnarlamb ástandsins.
Blóðbletturá
Mlð-Afríku
Ruanda og Burundi eru í öllum
aðalatriðum sama landið og var
kallað Ruanda-Urundi meðan Belg-
ar réðu þar í umboði Þjóðabanda-
lagsins og Sameinuðu þjóðanna allt
til 1962, þegar bæði fengu sjálfstæði
og skiptust í tvö ríki. Tutsi og Hutu
(Watussi og Bahutu) byggja bæði
ríkin, sem eru lítil og ákaflega þétt-
býl, hin þéttbýlustu í allri Afríku
og rúma tæpast alla íbúana, sem
eru 5 milljónir í Burundi og 7 í
Ruanda. Það blóðbað sem nú stend-
ur yfir er ekki hið fyrsta, stórfelld
slátrun hefur blossað upp a.m.k.
fimm sinnum á þessari öld. Þetta
blóðbað er óskiljanlegt fyrir utan-
aðkomandi og minnir helst á það
sem gerist í náttúrunni þegar of
mörgum lifverum af einhveiju tagi
er þröngvað saman á of htlu svæði.
Skýringar
Menn reyna að finna rökrænar
skýringar á þessum hrannvígum
en í raun er þetta fyrir utan alla
póhtík. Þó ber að nefna mismuninn
áHutuogTutsi. Frumbyggjar land-
anna voru Pygmyar, dvergvaxinn
þjóðflokkur, en Hutumenn komu
að sunnan og settust þama að fýrir
ævalöngu. A sextándu öld komu
Tutsimenn að norðan og um aldir
voru þeir yfirstétt, og eru á ýmsan
hátt enn. Þeir eru frábrugðnir Hutu
í úthti, óvenjulega hávaxið fólk
með andhtsfah sem minnir á Ham-
íta í Sómahu og Eþíópíu. Þeir voru
hermenn og hirðingjar, en Hutu-
menn hafa aha tíð stundað jarð-
rækt. Tutsi eru í miklum minni-
hluta, um 10 prósent í Ruanda og
um 14 prósent í Burundi, en samt
voru þeir allsráðandi í báðum lönd-
um fram yfir 1970,1972 urðu stór-
felld hrannvig í Burundi, sem áætl-
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
að er aö hafi kostað yfir 250 þúsund
mannshf, og eftir það hafa Hutu-
menn farið þar með öh völd. Nú í
október urðu aftur fjöldamorð í
Burundi, eför að Tutsimenn myrtu
forsetann, þótt htið hafi af þeim
frést, og giskað er á að aht að 200
þúsund manns hafi þá verið myrt.
Ástandið í báðum löndum er skelfi-
legt og yfir 800 þúsund íbúar Ru-
anda hafa flúið tii nágrannaland-
anna.
Frakkar
Uppreisn gegn stjórn Hutumanna
í Ruanda hefur geisað síðustu fimm
ár, með stuðningi Uganda, og upp-
reisnarmenn, sem eru undir stjóm
Tutsi, ráða nú tveimur þriðju hlut-
um Ruanda. Hrannvígin tengjast
borgarastríðinu, en tilefni þeirra
var að forsetar bæði Ruanda og
Bumndi vora skotnir niður í sömu
flugvélinni í apríl. Menn áætla að
aUt að háif miUjón manna hafi síð-
an verið myrt á skipulegan hátt 1
Ruanda (auk ótalinna þúsunda í
Burundi) og á shk slátrun tæpast
nokkum sinn líka. Umheimurinn
getur htið gert, en Frakkar sýna
þó ht. Það mæhst misjafnlega fýrir
meðal Afríkumanna, enda em það
Frakkar, sem hafa vopnað og þjálf-
að heri Hutumanna bæði í Ruanda
og Burundi. Tutsimenn telja íhlut-
un þeirra stefnt gegn sér, og óvíst
er að Frakkar fái miklu áorkað.
Þeir frumkraftar sem þama geisa
virðast of sterkir til að nokkrum
fortölum verði við komið. Fyrri
fjöldamorð á þessum slóðum hafa
stöðvast af sjálfu sér án íhlutímar,
og líklega fer nú á sömu lund, en
Frakkar eiga þó heiður skilinn fyr-
ir að reyna.
Gunnar Eyþórsson
„Nú í október urðu aftur fjöldamorð 1
Burundi, eftlr að Tutsimenn myrtu for-
setann, þótt lítið hafi af þeim frést, og
giskað er á að allt að 200 þúsund manns
hafi þá verið myrt.“
Skoðanir annarra
Yf irvinna og aukaþóknanir
„Ein af ástæðum þess að ekki er hægt að bera
saman launabreytingar opinberra starfsmanna og
starfsmanna á almenna vinnumarkaðinum, með
þeim hætti sem ASÍ er að reyna aö gera, er sú að
opinberir starfsmenn vinna á ákveönum töxtum en
yfirvinna og aukaþóknanir em misjafnar milh ein-
staklinga. Á almenna vinnumarkaðinum tíökast hins
vegar yfirborganir í stórum stíl, ekki síst þegar eftir-
sprnn eftir vinnuafli er meiri en framboðið."
Friðrik Sophusson í Mbl. 30. júní.
Annað ævintýri
„Loðnan er afar mikilvægur fiskur fýrir atvinnu-
lífið í sjávarplássum á Norðurlandi og nægir þar aö
nefna Siglufjörð, Akureyri, Þórshöfn og Raufarhöfii.
Hlutur loðnuverksmiðjanna á Norðurlandi af heild-
arloðnuaflanum ræðst töluvert af sumarvertíðinni
sem hefst nk. fóstudag. Síldarævintýrið virðist hafa
fjarað út í bih en annað og ekki síðra ævintýri virð-
ist fara í hönd.“
Úr forystugrein Dags 28. júni.
Refsing þjóða
„Það er í andstöðu við réttarvitund siðaðra þjóða
að refsa heiium þjóðum, þjóðarbrotum eða ættbálk-
um fýrir brot forystumanna þeirra. íbúum íraks er
refsað fýrir það sem leiðtogum þeirra er gefið að
sök. Haldið hefur verið uppi stríðsrekstri gagnvart
írösku þjóðinni í fjögur ár. í landinu ríkja ekki lýð-
réttindi og með aögerðum sínum em Sameinuðu
þjóðimar að skerða réttíndi og lífskjör alþýðu lands-
ins enn frekar. í Genfarsáttmálanum er lagt bann
við stríðsaðgerðum sem bitna helst á óbreyttum
borgumm.
Úr forystugrein Timans 30. júní.