Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.1994, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 8. JÚLÍ 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Óskhyggja Ólafs Ragnars
Ólafur Ragnar Grímsson verður áreiðanlega nefndur
til bjartsýnisverðlauna Bröstes takist honum að fá vinstri
flokkana til að bjóða fram sameiginlega eða gera með sér
bandalag um myndun ríkisstjórnar fyrir næstu þing-
kosningar. Um það hefur hann uppi stór áform í nýlegu
tímaritsviðtali.
Því miður eru engar líkur á að hann hljóti þessa til-
nefningu. Flokkarnir, sem sameinuðust um R-hstann í
borgarstjórnarkosningunum í Reykjavík í vor, munu
ekki ná saman um shkt framboð í einstökum kjördæmum
eða á landinu öhu fyrir næstu alþingiskosningar. Skiptir
þá engu hvort kosið verður í haust eða næsta vor. Flokk-
amir munu ekki heldur ná samkomulagi sín á milli um
að bjóða kjósendum upp á ríkisstjóm sem kosið yrði um.
í þessu efni ræður óskhyggjan ferðinni hjá formanni
Alþýðubandalagsins.
Það er svo annar handleggur að viðleitni Ólafs Ragn-
ars til að brjóta upp flokkakerfið er virðingarverð. Þótt
margt gott megi segja um flokkaskipan hér á landi er
því ekki að neita að hún er upprunnin við allt aðrar þjóð-
félagsaðstæður en ríkjandi em og að ýmsu leyti ekki í
takt við nútímann. Ef hér kæmist á tveggja flokka kerfi
myndu línur skýrast um málefni og hugmyndir.
Við núverandi flokkaskipulag nær vilji og afstaða kjós-
enda oft ekki fram að ganga nema með óljósum og tilvilj-
unarkenndum hætti. Tveggja flokka keríi myndi einfalda
kostina sem kjósendur stæðu frammi fyrir og auka líkur
á því að mál sem kosið er um fengju raunverulega úr-
lausn.
En tveggja flokka keríi er ekki í augsýn. Vilji stjóm-
málamenn raunverulega koma því á ættu þeir fyrst að
huga að undirstöðunni, sem er kjördæmaskipan og kosn-
ingatilhögun. Bandalög stjómmálaflokka í kosningum
em fahvölt og ahs ekki næghega traustur grundvöhur
til að tryggja kerfisbreytingu.
Ástæðumar fyrir því að einn hsti vinstri flokka verð-
ur ekki boðinn fram fyrir næstu þingkosningar em marg-
ar og margþættar. Ágreiningur Alþýðubandalags, AI-
þýðuflokks, Framsóknarflokks og Kvennahsta um lands-
mál er verulegur. Segja má að hafsjór sé á milli þeirra
í ýmsum mikilvægustu viðfangsefnum stjórnmálanna,
svo sem afstöðu til Evrópusambandsins, uppbyggingar
atvinnuhfs og fyrirkomulags í sjávarútvegi og landbún-
aði. Ekki skyldi heldur gert lítið úr margvíslegum per-
sónulegum þáttum, s.s. framtíð smákónganna í flokkun-
um. Og ekki má líta framhjá mikhvægi heföarinnar sem
ræður einatt úrshtum um fylgi fólks við flokka. Það
væri t.d. engan veginn sjálfgefið að kjósendur einstakra
vinstri flokka styddu kosningabandalag þeirra.
Kvennalistinn hefur nýlega ályktað að samvinnan um
R-hstann í Reykjavík leiði ekki th slíks samstarfs í lands-
málum. Innan flokksins er augljóslega ótti við það að í
vitund kjósenda sé sérstaða Kvennahstans að hverfa.
Alþýðuflokkurinn er um þessar mundir eins og tveir
flokkar sem fátt eiga sameiginlegt. Við hvom þeirra ætl-
ar Ólafur Ragnar að semja? Nýr formaður Framsóknar-
flokksins talar um þjóðmálin af slíkum ábyrgðarþunga
að halda mætti að þar færi varfærinn verðbréfasah. Ólík-
legt er að slíkur maður setji öh eggin sín í eina ótrygga
körfu. Og óvissa ríkir um framtíð Ólafs Ragnars sjálfs í
forystusveit Alþýðubandalagsins. Eðhlegt er að þeir sem
hann vhl semja við spyrji um umboð hans og styrk í
eigin flokki.
Guðmundur Magnússon

„ ... brýnni þörf en nokkru sinni fyrr að skilgreina nákvæmlega íslenska hagsmuni
þjóðanna er ekki endilega besti leiðarvísirinn."
Stofnskrá Sameinuðu
S.Þ. - skrítin
skepna
Hið svokallaða alþjóðlega samfé-
lag þjóðanna er skrítin skepna sem
mótast í 170 myndum eða fleiri.
Þegar að er gáð eru aðeins þrjú ríki
með fast sæti í Öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna, sem skipta máli í
þróun heimsmála, Bandaríkin
Rússland og Kína, og um sinn má
sleppa Rússlandi. Frakkland er
heiðursfélagi frá fyrri tíð en skiptir
samt máh gagnvart Miðaustur-
löndum og Vestur-Afríku.
Þessi skipan mála endurspeglar
ekki lengur þann raunveruleika
sem var 1945 þegar Sameinuðu
þjóðimar, með Bretland í fyrir-
rúmi, vora stofnaðar. Samt sem
áður er það vestrænn hugmynda-
heimur sem ræður því hvað telst
gjaldgengt siðferðislega í heims-
málum og hvað ekki.
Fyrri tíð
Eitt af þeim grundvallaratriðum
sem Sameinuðu þjóðimar gengu
út frá sem gefnu árið 1945, var að
leiðtogar ríkja væra fulltrúar fólks
í viðkomandi landi. Það er ameríski
draumurinn sem er víðsfjarri öll-
um raunveruleika utan þeirra 35
ríkja sem teljast fullgild lýðræðis-
ríki nú á dögum. En engu að síður
er mælikvarðinn frá 1945 notaður
í krafti neitunarvalds forðum stór-
velda til yfirdrottnunar á fyrrum
áhrifasvæðum allt frá Rúanda til
Kóreu, sem era nær undantekn-
ingalaust einræðisríki.
Einræði og alræði era frasar
kalda stríðsins. Nú er svo komið
að þessi hugtök verður að hugsa
Kja]]axiim
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
upp á nýtt. Fjórir fimmtu mann-
kyns búa við alræði eða einræði,
sem merkir með öðrum orðum
annan hugsunarhátt en vestur-
evrópskan.
Fram hjá þeirri staðreynd verður
ekki vikist að sú heimsmynd sem
menn af minni kynslóð hafa alist
upp við er ekki lengur ríkjandi,
annar heimurinn (kommúnism-
inn) er horfinn, þriðji heimurinn
er kominn í staðinn. Því fyrr sem
menn átta sig á því, því betra.
Seinni tíð
Menn hér á íslandi sem annars
staðar láta sem ekkert sé, enda
þótt grundvallaratriði í heimspóli-
tík hafi gjörbreysts, rétt eins og
okkur komi það ekki við. Þó er
tæpast til önnur þjóö, sem á meira
undir stórveldin að sækja, þótt það
vilji gleymast í okkar eigin stór-
læti. - En stórveldin era ekki endi-
lega þau sömu og fyrrum.
Nú er brýnni þörf en nokkru
sinni fyrr að skilgreina nákvæm-
lega íslenska hagsmuni og taka
ákvarðanir um hvemig þeim sé
best borgið. Stofnskrá Sameinuðu
þjóðanna er ekki endilega besti
leiðarvísirinn. Sá gamli sannleikur
hlýtur að gilda að ríki eigi enga
vini: Þau eigi aðeins hagsmuna að
gæta.
Gunnar Eyþórsson
„Sú heimsmynd sem menn af minni
kynslóð hafa alist upp við er ekki leng-
ur ríkjandi, annar heimurinn (komm-
únisminn) er horfinn, þriðji heimurinn
er kominn í staðinn.“
Skoðanir aimarra
Ekki velferð til f ramtíðar
„Hefði tillögum Alþýðuflokksins í ríkisfjármál-
um verið fylgt eftir að fullu, er víst að fjárlagahalli
næsta árs sýndi ekki jafn ógnvænlegar tölur og nú.
Þaö er ekki velferð til framtíðar að opna fyrir ríkisút-
gjöld þegar sjóðurinn er löngu tæmdur. ... Núver-
andi ríkisstjóm hefur lýst því yfir aö hún myndi
samhent takast á við efnahagsvandann, koma á jafn-
vægi á ríkisfjármálin og leiða íslensku þjóðina gegn-
um eitt mesta samdráttarskeið eftirstríðsáranna.“
Úr forystugrein Alþbl. 6. júlí.
Kosið um ríkisstjórn?
...hins vegar er það spennandi möguleiki, sem
ég er tilbúinn aö beita mér fyrir, að gefa kjósendum
kost á að kjósa um næstu ríkisstjórn. Til þess era
ýmis form en aðalatriðið væra efnislegir samningar.
... Þeir sem vilja skoða íslensk stjórnmál með opn-
um augum hljóta að sjá að tími breytinga og sköpim-
ar fer í hönd. Spurningin er aðeins hve hratt málin
þróast.“
Ólafur Ragnar Grímsson,
form. Alþbl., í júlihefti Mannlífs
Flokkakerf i í upplausn
„Sú staðreynd, sem stendur upp úr þessum (borg-
arstjórnar) kosningum, er að helmingur flokkakerf-
isins íslenska er í upplausn. Vinstri flokkamir töldu
stöðuna þannig að þeir gætu ekki feflt Sjálfstæðis-
flokkinn í Reykjavík nema með því að bjóða ekki
fram sjálfir, þrátt fyrir að Sjálfstæðisflokkurinn sé
í stjóm, lífskjör hafi versnað og talsvert atvinnu-
leysi sé í landinu. Flokksböndin eru greinilega ekki
mjög sterk á vinstri vængnum; hollusta og fylgi við
flokkana.“
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
dósent í júlíhefti Mannlifs.