Alþýðublaðið - 03.05.1967, Qupperneq 7

Ræba Jóns Sigurbssonar á útifundi 1. maí:
Jón Sigurðsson flytur ræðu sína 1. maí.
í VITUND þjóðarinnar er 1.
maí orðinn einn af liinum föstu
hálíðisdögum ársins.
í dag eru fjörutíu og fjögur
ár síðan reykvísk alþýða fyrst
fylkti liði til kröfugöngu og úti-
fundar 1. maí.
Það er ekki aðeins hér í höf-
uðborginni, sem dagsins er
minnzt heldur og alls staðar þar
úti á landi, sem verkalýðsfélög
eru staðsett og þéttbýlt er, enda
væri annað óviðurkvæmilegt,
þar sem verkalýðssamtökin hafa
helgað sér þennan dag, og hann
nú fengið slíka viðurkenningu,
að vera einn af hinum löghelg-
uðu hátíðisdögum þjóðarinnar.
Fyrsti maí, er þó ekki aðeins
frídagur og hátíðisdagur verka-
lýðsins, heldur og einnig upp-
gjörs- og baráttudagur verka-
lýðssamtakanna. Þennan dag, lít-
um við til baka yfir farinn veg,
fögnum því sem vel hefur tekizt
en færum okkur jafnframt í nyt
reynsluna af því sem miður hef-
ur farið og heitum því að gera
belur næst.
Ég fagna því að samkomulag
skyldi enn á ný nást um hátíða-
höld dagsins og vil ég þakka þeim
er hlut áttu að þvi, að svo skyldi
verða. Við þurfum á einingu, sam
hug og samstarfi að halda, við
skipulagsbreytingu, sem óumflýj
anlegt er, að við gerum á okkar
samtökum og nú er unnið að.
Eining og það afl, er hún
gefúr, er okkur einnig nauðsyn-
leg í þeirri kjarabaráttu og rétt-
indabaráttu, sem fram undan er,
og alltaf er til staðar.
í dag minnumst við þeirra
hugrökku og framsýnu manna er
brautina ruddu, með stofnun
verkalýðsfélaga um og eftir síð-
ustu aldamót. Þeim mönnum get-
ur íslenzk aiþýða aidrei fullþakk
að, en bezt minnumst' við þeirra,
með því að láta aldrei falla það
merki sem þeir hófu og varðveita
vel og ávaxta þá arfleifð er þeir
létu okkur eftir. Við minnumst
einnig þeirra félaga okkar,
kvenna og karla, er fallið hafa
frá síðan 1. maí á sl. ári. Við
þökkum þeim gott samstarf og
samfylgd og vottum aðstandend
um þeirra samúð.
VÍÖast hvar um hinn frjálsa
heim er dagurinn í dag haldinn
hátiðlegur á líkan hátt og við
gerum nú, og þá í sama tilefni
en markmiðin eru þau sömu. ____
Með sanni má því segja, að 1.
maí sé alþjóðlegur hátíðisdagur.
Okkar samtök eru hlekkur í hinni
alþjóðlegu verkalýðshreyfingu,
Alþýðusambandið er I Alþjóða-
sambandi frjálsra verkalýðsfé-
laga, Sjómannafélag Reykjavík-
ur í Alþjóðasambandi flutninga-
verkamanna og ýmiss önnur ís-
lenzk verkalýðssambönd og fé-
lög eru í alþjóðlegum sérgreina-
samböndum. Vandamál erlendra
stéttarsystkina eru því jafnframt
okkar vandamál, sem okkur er
skylt að minnast.
Þrátt fyrir mikla möguleika
vegna tilkomu nýrrar og auk-
innar tækni er það svo
í dag, að meira en helnv-
ingur íbúa jarðarinnar býr við
skort, og er þá vægt til orða
tekið, varðandi ýmsar vanþró-
aðar þjóðir,
Þrátt fyrir það, að á undan-
förnum árum hafi ýmsar þjóðir
öðlazt sjálfstæði og sjálfstjórn,
er það samt svo í dag, að marg-
ar þjóðir búa enn við íhlutun
á stjórii og jafnvel harðræði
annarra þjóða, og má þar m. a.
minna á nýlendur Porlúgals. —
Enn er til kynþáttamisrétti og
jafnvel kúgun og má þar minna
á Rhodesíu og Suður-Afríku.
Enn eru háðar styrjaldir og
má þar sérstaklega minna á Vi-
etnam.
Um leið og við hörmum og
mótmælum valdatöku og einræði
hersins í Grikklandi og hljótum
að vera slegin ugg vegna auk-
ins fylgis nýnazista í Þýzkalandi,
samfögnum við þeim þjóðum
sem fengið hafa sjálfstæði. Við
krefjumst þess að allri nýlendu-
kúgun verði aflétt. Við fordæm-
um kynþáttakúgun og tökum-
undir kröfur stéttarsystkina okk
ar víða um heim, að komið verði
á friði í Vietnam og þar annars
staðar sem styrjaldir eru háðar.
Við fordæmum styrjaldir og
teljum að ágreiningsmálin beri
að leysa við samningaborðið.
Eitt er þó það stríð, sem við
erum reiðubúin að taka þatt í,
en það er herferð gegn hungri,
gegn sjúkdómum, fáfræði og
hvers konar misrétti.
Ég sagði áðan að dagurinn í
dag væri ekki aðeins hátíðisdag-
ur, heldur og einnig dagur upp-
gjörs, og því sjálfsagt að geta
þess sem vel hefur verið gert,
eins og þess sem miður hefur
farið.
Verkalýðssamtökin fagna því,
að um sl. áramót komst á, skv.
lögum, fullt launajafnrétti
kvenna, og var þá langþráðum
áfanga náð. Nokkur kauphækk-
un fékkst á sl. sumri fyrir marg-
ar atvinnustéttir, auk ýmissa at-
riða annarra, svo sem 0,25% á
kaup, sem renna skal í orlofs-
sjóði verkalýðsfélaganna og einn-
ig fékkst með samningum aukin
aðstoð við efnalítið fólk í verka-
iýðsfélögunum, til að eignast í-
búð, og á ég þar við 75 þús. kr.
aukalánin.
Ýmislegt hefur náðst fram af
réttindamálum sjómanna, ýmist
með iöggjöf eða á annan hátt.
Fæst af því íelst til beinna
kjarabóta, en eru þó mál er sam-
tökin hafa barizt fyrir og varða
miklu fyrir sjómenn og sam-
tök þeirra.
Eitt er það mál, sem við fögn-
um öll, að ákveðið hefur verið,
að til landsins verði keyptir a.
m. k. 4 skuttogarar og er það
fagnaðarefni, því ábyggilegt er,
að það er skoðun mikils meiri-
hluta í verkalýðssamtökunum í
Reykjavík og víðar, að án tog-
araút.gerðar getum við ekki ver-
ið að minnsta kosti ekki á næstu
árum.
Um þýðingu þessa vil ég nefna
sem dæmi, að ef togaraaflans
nyti ekki við, mætti loka þrem-
ur af sex frystihúsum, er starf-
rækt' hafa verið hér í Reykjavík,
og geri ég ráð fyrir að margar
verkamannafjölskyldur hér
finndu fyrir því, ef svo yrði
gert.
S.l. laugardag var Sparisjóð-
ur Alþýðu opnaður og mátti sjá
strax á fyrsta degi, að reykvísk
alþýða er ákveðin í því að gera
Sparisjóðinn fljótlega að stór-
um banka, er síðar geti orðið
henni til halds og trausts, þegar
erfiðleikar steðjuðu að, og á
þyrfti að halda.
Öllu þessu ber að fagna og
verkalýðssamtökin meta það sem
vel er gert. Samtökin hafa
lengst af náð sínu fram í á-
föngum og svo mun enn verða.
Það, sem miður hefur farið og
nærtækast er, vil ég segja að sé
það, að til eru starfsstéttir sem
ekki hafa enn þá fengið þá kaup
hækkun og lagfæringu sem sam-
ið var um á~ sl. sumri, og má
þar helzt nefna farmenn, járn
iðnaðarmenn og fleiri starfsstétt
ir.
Að sjálfsögðu gerum við kröf
ur til að þessu verði nú þegar
kippt í lag og tel ég að það sé
ekkert brot á verðstöðvunarlög
unum þótt svo yrði gert. Ekki
er því að leyna að nú þegar
er farið að brydda á atvinnuleysi
eða í það minnsta að atvinna er
ekki eins mikil nú og hún hef
ur verið um nokkur undanfarin
ár.
Enginn vágestur er verkafólki
verri en atvinnuleysi, og því
hljótum við að taka upp okkar
fyrri kröfur: Aldrei framar at
vinnuleysi.
Fyrir ári síðan, á þessum
sama stað, lét ég í ljós nokkurn
ótta vegna þess, hvernig bruðl
að væri með okkar dýrmæta
gjaldeyri og taldi gjaldeyrissjóð
okkar alltof iítinn, sem þó var
þá talinn vera um 2000 milljónir.
Ég taldi þá, að svo gæti farið að
verri ár gætu kornið, en við höf
um búið við um skeið. Sjávarafli
gæti minnkað, eða verð sjávaraf
urða lækkað en fyrir sjávaraf
urðir hefur okkar gjaldeyrir
fengizt að lang mestu leyti, og
mun verða svo um næstu ár eða
áratugi.
Því miður var þessi uggur
ekki ástæðulaus, og er nú þegar
orðið svo, sem ég óttaðist. Verð
fall varð það mikið á erlendum
markaði á bræðslusíldarafurðum
mjöli og lýsi, að þó nokkrar síld
arverksmiðjur, er hefðu átt að
skila nokkrum hagnaði á sl. ári,
vegna meira magns er þær
fengu, en reiknað var með í verð
grundvellinum, munu hafa frek
ar tapað á rekstri en hitt.
Það má segja að það sem af
er yfirstandandi vertíð, hafi ver
ið frekar lélegur afli vegna yfir-
tak slæmra gæfta.
Uggvænlega horfir um verð á
bræðslusíldarafurðum á þessu ári.
og eins og er lítur helzt út fyr
ir að mjög erfitt reynist að ná
samkomulagi um verð á síld í
bræðslu og gæti svo farið að fá
ir bátar fari á síld fyrr en í júní.
Eins og nú er ástatt um verð
á lýsi og mjöli mundum við fá
um 350—400 millj. Jcrónum
minna en fékkst á sl. ári fyrir
afurðirnar úr jafnmiklu magni
og þá veiddist, en það eigum við
hvergi nærri vist, að jafnmikil
veiði vérði og ef svo færi verð
ur minnkunin enn meiri.
í þeirri síldarverðlagningu er
nú stendur yfir hljóta samtök
sjómanna og útvegsmanna að mót
mæla því harðlega, að 5 eða jafn
vel 6 síldarverksmiðjur, sem lítið
eða ekkert fengu af síld sl. ár
verði teknar inn í verðgrundvöli
inn nú, en það mundi leiðá til
enn .meiri verðlækkunar á' síld
en börf er á.
Nú þegar er um ofbyggingu <á
síldai’verksmiðjum að ræða, þótf
það sé hvergi nærri um jafn
mikla yfirbyggingu að ræða eins
og varðandi frystihúsin og aðrar
Frh. á bls. 15.
- ALÞÝÐUBLAÐIÐ J
3. raaí 1967