Alþýðublaðið - 09.05.1967, Blaðsíða 8

Páll páfi VI.
★ Hirðisbréf páfa um ábyrgð.
okkar í þróunarlöndunum.
í hirðisbréfi Páls páfa VI. til
kaþólsku kirkjunnar og alls
heimsins, talar páfinn sérstak-
lega um lijálp við þróunarlöndin
Og þar keraur fram sá athyglis-
verði boðskapur, að fé það, er
jðnaðarlöndin leggja í vígbúnað,
„sem er storkun við þá fátæku,”
verði lagt í sjóð til hjálpar hin-
um fátæku þróunarlöndum. Auk
þess varar páfi við þeim veiku
hlekkjum í kapítalismanum, sem
koma fram í því, að hinar ríku
þjóðir hagnýta sér með „frjálsri
sanikeppni” vöruskipti fátæku
landanna og einnig afleiðirigar
einka eignaréttarins í þróunar-
löndunum, þar sem nokkrir li'fa
við allsnægtir, en aðrir í sárustu
fátækt,-
Páfi skrifaði undir hirðisbréf
28. marz og var það m. a. sent U
Thant, aðalritara Sameinuðu
þjóðanna, framkvæmdastjóra UN-
ESCO, René Mahou, og fx-am-
kvæmdastjóra Fao, Senn.
Hirðisbréfið ber yfirskriftina
„Populoum Progressio" (Fram-
farir þjóðanna), og í því eru 13
þúsund oi-ð. Bréfinu er skipt í
tvo aðalkafla, sem síðan er aftur
skipt í þrjár greinar.
Fyrst er talað um í bréfinu
þau takmörk, sem þjóðir þróun-
arlandanna setja sér. Þar er nefnt
sern helzta takmark baráttan við
fáæktina og fx’elsi.
★ Kirkjan og þróunarlöndin.
Páfinn gagnrýnir einnig trú-
boðastarf kirkjunnar. Hann segir
að kirkjan hafi alltaf barizt fyrir
bættum kjörum þessa fólks, sem
hún færir fagnaðarerindið og
hann heldur áfram: ,,En margir
trúþoðar blanda saman hugsun-
arhætti og lífsháttum sinna eigin
heimalanda og boðun fagnaðar-
erindisins.
í dag verður kii-kjan fyrst og
freipst að reyna að skýra merka
atburði nútímans og túlka þá
sarnkvæmt fagnaðarerindinu.
★ Djarfar umbætur og fjár-
hagsáætlun.
Fyrsti kafli hirðisbréfsins. end-
ar á því, að Páll páfi minnir á,
„ef jörðin er sköpuð fyrir alla
mepn, má hver einstaklingur eiga
rétt á því, sem er nauðsynlegt til
framdráttar lífinu. Öll önnur rétt
indi, þar með eignarréttur og
frjþls verzlunarréttur, eru neðar
sett en þessi fyrsti og fremsti
róttur mannverunnar.
Hvað viðkemur eignarrétti, vís-
ar. páfi til kirkjufeðranna og
ipipnir á, að eignarréttur sé ekki
skilyrðislaus réttur. Þjóðfélagið
gqtur krafizt eignarnáms til dæm-
is á jarðsvæðum, sem ekki eru
notuð eða illa notað. Ekki er
heldur hægt að umbera ótakmax-k-
aða yfirfærslu fjár til annai’ra
landa.
Páfi endurtekur fordæmingu
fyrirrennara sinna á kapitalisman-
um og ótakmarkaðri frjálshyggju.
Það er ekki sjálf iðnaðarstefnan,
sem er skaðleg, heldur það kerfi,
sem kom henni á. Djai’flegar um-
bætur eru nauðsynlegar og páfinn
heitir á biskupa sína að standa
þar í fararbroddi, eins og þegar
er orðið í nokkrum löndum.
Það þarf áætlunarbúskap til að
leysa vandamál þi’óunarlandanna.
Og það er verkefni stjórnarvalda
að ákveða aðferðir til þess. Páfi
livetur einnig opinber yfirvöld til
að aðstoða einkaframtak innan
þessarar áætlunar, og forðast
þannig áhættu af of mikilli sam-
yrkjustarfsemi, sem gæti hindrað
mikilvægi hvei’S einstaklings.
Páfinn ræðir síðan offjölg-
unarvandamálið og segir um það:
Það er satt, að oft aukast erfið-
leikarnir í fjármálum vegna of
mikillar fólksfjölgunar. Fjölgun-
in er svo ör, að auðlindir land-
anna nægja ekki til að sjá fólk-
inu fyrir nauðþurftum. Það virð-
ist því komið í algei’t ófi’emdar-
.ástand.. Það er því mikil freist-
ing að stöðva hina öru fólks-
fjölgun með róttækum aðferð-
um. Það er öi’uggt, að opinber
yfirvöld .gætu t.d. gert sitt með
fræðsluherferð. Hún verður að
sjálfsögðu að vera í samræmi við
siðferðileg lög og vii’ða tilhlýði-
legt frelsi. Ekkert er meira virði
en réttur mannanna til að giftast
og eignast börn og foreldrarnir
sjálfir verða að ákveða fjölda
barna sinna með að taka ábyrgð-
ina gagnvart Guði, gagnvart sjálf-
um sér,' gagnvart þeim börnum,
sem þau þegar hafa eignast og
gagnvart þjóðfélaginu, sem þeir
tilheyra. Foreldrarnir eiga í
í þessu að fylgja kröfum sam-
vizku sinnar í samræmi við lög
Guðs, réttilega túlkuð, og studd
í trausti til Guðs.
í öðrum kafla hirðisbréfsins
kemur páfi aftur fram með uppá-
stungu þá, er hann fyrst flutti í
Indlandsferð sinni. Það er ekki
nóg að berjast við hungrið. Spurn
ingin er, hvort hver og einn sé
tilbúinn til að borga t. d. meira
í skatt til hjálpar þróunarlönd-
unum, að kaupa framleiðsluvörur
þróunarlandanna hærra verði,
eða t.d. sjálfur að fara til þró-
unarlandanna til hjálpar.
Það hlýtur að vera skylda auð-
ugu landanna.að hjálpa fátækum
þjóðum. Það á t. d. við um
menntun verkfræðinga og vís-
indamanna. En til að komast hjá
hvers konar nýrri nýlendustefnu
er nauðsynlegt að stofna alþjóð-
legan sjóð til að styrkja þróun-
arlöndin. Slfk alheimssamv^.ina
mun útiloka samkeppni og
tryggja stjórnmálalegt frelsi þró-
unai’landanna. til að velja sjálf
það þjóðfélagskerfi, er þau óska.
★ Umbætur á alþjóðaverzlun.
En öll þessi hjálp væri til einsk-
is, ef menn tækju með annarri
hendi það, er þeir gæfu með
hinni — eins og nú er. Þetta er
nefnilega árangur af núverandi
verzlunarsamböndum. Frjáls sam-
keppni hefur brugðizt á þessu
sviði, segir páfi, og þess vegna
verðum við að setja spurningar-
merki við það hugtak. Það verð,
sem myndast „frjálst” á markaðn-
um, getur haft alvarlegar afleið-
ingar fyrir þróunarlöndin. Verð-
ið verður að festa með alþjóða
samningum. Styrkja verður iðn-
að, meðan á uppbyggingu stendur
og tryggja verður framleiðslu lífs
nauðsynlegra framleiðsluvara.
★ Hið nýja nafn á friði er:
Þ r ó un.
Rauði þráðurinn í síðustu grein
hirðisbréfsins er um „alheims
kæi’leikann,” sem á sérstaklega
að beina að þróunarlöndunum. —
Einnig á að veita athygli þörf
hinna ungu fyrir skilning og
hvatningu, og í þróunarlöndunum
er hætta á, að unga fólkið eigi
sérlega erfiða aðstöðu.
Páfi hvetur það fólk, sem á
viðskipti við þróunarlöndin að
sýna íbúum þeirra somu fram-
komu og íbúum sinna heima-
lapda og fara ekki eftir „ómann-
úðlegum meginreglum einstaklings
hyggjunnar.” Páfinn lýsir á-
nægju sinni yfir því* hversu
margir ungir menn starfi í þró-
unarlöndunum og sérsta|dega
þeii’ri tilskipan, sem gildir á viss-
um stöðum í heiminum, þar sem
hægt er að skipta á herþjónustu
og vinnu í þróunarlöndunum.
Hið nýja nafn friðarins er þró-
un, segir páfinn að síðustu og
hvetur þróunarlöndin til að vinna
saman að henni. Þjóðii’nar eru
sjálfar ábyrgar fyrir sinni þróun,
en hún getur ekki orðið í ein-
angrun. Löndin verða að gera
með sér samninga til að gera
samvinnuna áþreifanlega. Heima-
stjórn hlýtur að vei’a takmai’kið
og surnir álíta kannski, að slíkt
séu hugarórar, en svo gæti verið,
að einmitt þá, sem hafa þá
skoðun, vanti raunsæi og van-
meti afl þeirra þjóða, er vilja
lifa í bróðerni.
★ 'Áskorun til kristinna
manna og stjórnmála-
manna.
Páfinn lýkur hirðisbréfinu með
því að hvetja kaþólska menn til
að endurnýja stjórnmálalífið með
nýjum hugmyndum og án þess
beinlínis að bíða eftir leiðsögn.
Páfinn hvetur sérstaklega for-
eldra til að ala börnin upp með
þessum hugsunarhætti, blaðamenn
til að birta heiminum vandamál
fátæklinganna: Þeir ríku eiga að
vita, að fátæklingarnir sitja úti
fyrir dyrum þeirra og bíða eins
og Lazarus við boi’ð auðmanns-
ins.
Að síðustu hvetur páfinn stjórn
málamennina til að hvetja þjóð-
irnar til alheimssamábyrgðar.
Daglegt brauð á að vei’a rnerki
um bróðerni.
I
★ Orð vonarinnar.
Katolsk Ugeblad skrifar í leið-
ara um hið nýja hirðisbréf páfa
og segir þar m. a.:
„Populorum progressio” átti að
koma út á skíi’dag, en kom sjö
dögum seinna. Þess vegna ganga
þær sögur í Róm, að vissir menn
hafi reynt að fá páfann til að
breyta sumum setningum, sem
voru álitnar of róttækar. Hvort
sem þetta er satt eða ekki og
hvort þessir vissu menn liafi get-
að breytt einhverju, skal ósagt
látið. En það er þó staðreynd,
að margir, sem áður samþykktu,
að kirkjan hefði hönd í bagga
með stjórnmálunum — eru nú
áhyggjufullir, ekki sízt síðan
páfi hélt ræðu sína í Sameinuðu
þjóðunum, um að kii’kjan bland-
aði sér í stjórnmálin. Nýja hirð-
isbréfið er ekki heldur pólitík.
Það er siðfræði, sem það kennir.
Og þess vegna er liún ekki inn-
legg í deilurnar milli austurs og
vesturs, milli kommúnista og
andkommúnista, milli Vai-sjár-
bandalagsins og Atlantshafsbanda
Framhald á 15. síðu.
8 9. maí 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ