Alþýðublaðið - 29.09.1967, Blaðsíða 5

BÆKUR:
ÞÝÐINGAR
The Nordic Translation Series:
FIRE AND ICE,
Three Icelandic plays by Jó-
liann Sigurjónsson, Davíð
Stefánsson and Agnar Thórð-
arson with Introductions by
Einar Haugen. 266 bls.
THE BLACK CLIFFS
by Gunnar Gunnarsson
Translated from the Danish by
Cecil Wood. With an Introduc-
tion by Richard N. Ringler. —
222 bls.
The University of Wisconsin
Press, Madison, Milwaukee,
London 1967.
Fyrir einum tveimur árum
hófst á vegum menningarmála-
nefndar Norðuriandaráðs út-
gáfa norrænna bókmennta í
enskri þýðingu, en The Univers-
ity of Wisconsin Press gefur
bækumar út vestan hafs. Þegar
ihafa komð út í þessum flokki
danskar, finnskar, sænskar og
norskar bækur, og nú í haust
koma út tvær bækur með ís-
lenzku efni, þrjú leikrit eftir
Jóhann Sigurjónsson, Davíð
Stefánsson og Agnar Þórðarson,
og Svartfugl Gunnars Gunnars-
sonar. Bækurnar eru myndar-
lega gerðar og verði þeirra
virðist stillt í hóf; þær hefjast
hver um sig með all-ýtarlegri
ritgerð um höfundana og verk
þeirra, skrá um bækur þeirra
og hið helzta sem um þá hefur
verið ritað. Ekki er mér kunn-
ugt hvernig móttökur fyrri
bækur í flokknum hafa fengið
vestra, en ljóst virðist að hér
sé gert all-myndarlegt átak af
opinberri hálfu til að koma nor-
rænum bókmenntum á fram-
færi á engilsaxneskum markaði
sem löngum hefur verið örðug-
ur nörrænum rithöfundum.
Einar Haugen þýðir tvö
leikritin í Fire and Ice, Galdra-
Loft og Kjarnorku og kvenhylli,
en Gullna hliðið er birt í þýð-
ingu eftir G. M. Gathorne-Har-
dy, og var hún á' sínum tíma
leikin í Edinborg. Haugen ritar
ennfremur inngang að leikrit-
unum hverju fyrir sig og „gen-
eral introduction” að þeim öll-
um saman. Um þýðingu leikrit-
anna skal ég ekki dæma fremur
en þýðingu Svartfugls eftir
Cecil Wood. En inngangsgreinar
Haugens um leikritin og höfunda
þeirra eru skilmerkilegar um
staðreyndir þó ef til vill sé
hann full-háður mati annarra
manna á verkunum, og hneigist
til að taka höfundana sjálfa
eins bátíðlega og framast er
unnt. Það er meira en lítið hæp-
ið að kalla Galdra-Loft „ís-
lenzkan Fást”, og þó sýnu hæpn-
ara að kalla Gullna hliðið „ís-
lenzka Divina comedia” eins og
hver maður mundi sjá ef við
tækjum að kalla Jóhann Sigur-
jónsson „Goethe” en Davíð
Stefánsson „Dante” íslendinga;
slíkar samlíkingar eru einungis
villandi um þessi verk, til þess
fallnar að varpa á þau rýrð sem
þau verðskulda ekki. Og varla
verða heldur margir til að sam-
þykkja þeirri hugmynd Haug-
ens að Sigmundur bóndi í
Kjarnorku.og kvenhylli sé tæki-
legur fulltrúi „fornra dyggða”
sem íslendingum séu ómissandi
eigi þeir að halda lífi. — Ekki
er alveg ljóst hverjir velji leik-
ritin í þessari bók til þýðingar,
en Einar Haugen, sem sjálfur á
sæti í ráðgjafarnefnd, „advis-
ory committee” útgófunnar á-
samt Harald S. Næss og Richard
B. Vowles, segir þau „chosen
by Icelandic critics of literature
as representative of Iceland.”
Leikrit eftir Jóhann Sigurjóns-
son er að vísu sjálfgefið í bók
sem þessari, en Gullna hliðið
og Kjarnorka og kvenhylli njóta
að líkindum vinsælda sinna á
sviðinu. Ljóst er að ýmsir fleiri
höfundar koma til álita, eins og
Haugen getur um — þó ósagt
skuli að bókin væri betri ef þar
væru til að mynda Vér morð-
ingjar eftir Guðmund Kamban
og Prjónastofan Sólin eða
Dúfnaveislan eftir Halldór Lax-
ness. Allt um það bendir sú til-
raun til „úttektar” sem hér er
gcrð ljóslega til þess hve fátæk-
leg bókmenntagrein íslenzk leik-
ritun er enn sem komið er.
Richard N. Ringler sem skrif-
ar innganginn að Svartfugli
hefur sýnilega kynnt sér ræki-
lega verk Gunnars Gunnarsson-
ar og fjallar um þau af skiln-
ingi; mér er til efs að annað
hafi verið ritað skilmerkilegar
um Svartfugl en þessi ritgerð.
En eins og ýmsir fleiri sem
fjallað hafa um Gunnar virðist
mér Ringler hneigjast til að of
meta fyrri verk Gunnars, fyrir
Fjallkirkjuna, á kostnað hinna
seinni, sögulegu skáldsagna
lians — sem minnsta kosti er
fráleitt að telja venjulegar vin-
sældasögur eins og Ringler
virðist gera. En metur réttilega
stöðu Fjallkirkjunnar í æviverki
Gunnars og betur en margir
aðrir grein fyrir þeim þroska
sem lífsskoðun hans tekur við
samningu hennar, sem Svart-
fugl leiðir einmitt vel í ljós;
það er að líkindum óhjákvæmi-
legt í grein eins og þessari að
fjalla meira um heimspeki og
siðferðisskoðun verksins en
formgerð og sögutækni þess sem
hvorugt verður frá hinu greint
eins og raunar kemur fram hjá
Richard Ringler. Hann liefur
sýnilega notfært sér vel það ár
sem hann kveðst liafa átt náms-
vist hér. — Þýðing Cecil Woods
KURL1GRAFAR
Magnús Á. Árnason ;
GAMANÞÆTTIR
AF VINUM MÍNUM
Helgafell 1967. 200 bls.
H.A.B.
H.A.B.
H.A.B.
Happdrætti Alþýðublaðsins
Munið að seinni dráttur!967 er 23. desember.
Þá eru í beði 3 bílar
Toyota, Hillman Smp, og Volkswagen.
Menn ættu að tryggja sér miða tímanlega, sérstaklega ættu þeir sem
vilja hafa sín gömlu númer að taka þau strax, því þau verða ekki
geymd lengur en til 1. október.
Eftir þann tíma er hætta á að þeir verði seldir öðrum.
H^uns$ 3 bílaev
Látið ekki H.A.B. úr hendi sleppa
Miðar sendir heim ef óskað er.
Söluumboð og aðalskrifstofa á Hverfisgötu 4.
Sími 22710. Pósthólf 805.
Happdrætti Alþýðublaðsins.
H.A.B.
H.A.B.
H.A.B.
er gerð úr dönsku eins.'og eðli-
legt er. En liliðsjón af íslenzku .
þýðingunni hefði að líkindum
auðveldað honum að samræma
stafsetning örnefna og manna-
nafna í þýðingu sinni; þar er
nú íslenzka, danska og enska í
einum graut: Saurbaer, Syvend-
eaa, Sauthiauksdal, Lambavatn,
Eiulv, Bjarni, Steinun, Malfrith
o.s.frv.
Það má ætla að þegar frá líð-
lir og bókum fjölgar verði í
þessum bókaflokk rýmilegt úr-
val norrænna nútíma-bókmennta
í enskri þýðingu; verður fróð-
legt að frétta hvaða framgang
hann fær á engilsaxneskum,
bókamarkaði. En hann er ekki.
hið eina sem íslenzkir höfundar
eiga að þakka Norðurlandaráði.
Vegna bókmenntaverðlauna ráðs-
ins eru nú árlega þýddar á nor-
ræn mál ein eða tvær nýlegar
bækur íslenzkra höfunda og þótt
verðlaunin sjálf hafi enn ekki
fallið í okkar hlut, frekar en von
er til, hafa nokkrar þessar bæk-
ur verið gefnar út erlendis,
beinlínis vegna þess að þær voru
til í þýðingu. Sýnir ekki þetta
hvorttveggja að hér er brýn.
þörf einhverrar fyrirgreiðslu.
af opinberri hálfu fyrir þeim
mönnum sem fallnir eru óg fús-
ir til að þýða íslenzk ritverk á
önnur mál? — ÓJ.
Nafnið á bók Magnúsar Á.
Árnasonar er sannarlegt rétt-
nefni. Þættir hans í þessari
bók eru engar skipulegar endur-
minningar, hvað þá ævisaga,
heldur brotasilfur hingað og
þangáð af lífsleiðinni um menn
og kynni, ekki hvað sízt frá
Ameríkuvist lians á upgum
aldri; og hefur enda sumt af
þáttunum birzt áður sem sér-
stakar greinar. Vitaskuld veit
höfundur þetta fullvel sjálfur.
„Mér er það fyllilega ljóst að
ég snerti aðeins yfirborð hlut-
anna, en það verður hver að
gera eins og hann hefur gáfur
til. Ætlunin var aðeins að segja
sögur. — eins sannar og ég
vissi,” segir hann sér „til af-
Sökunar” í uppliafi bókar. Við
þetta er einkum því að bæta
að þetta tekst Magnúsi mjög
svo ánægjulega, og hefur hann
sýnilega prýðilegar gáfur til að
segja sögur af náunga sínum.
Bók hans ber öll blæ munn-
legrar frásagnar, sem réttlætir
þau „stíllýti” sem finnast
kynnu, og frásögnin lýsir
næmu auga liöfundarins fyrir
hinu skoplega og kátlega, stund-
um góðlátlega, stundum grá-
glettið. Því eru þættirnir í
bókinni prýðilega læsilegir, en
þeir eru fremur frásagnir af
mönnum og kynnum höfundar-
ins við þá' en eiginlegar mann-
lýsingar, og auka varla neinu
við hugmyndir lesandans um þá
sem við söguna koma. En hér
er greint frá ýmsum nafnkunn-
um mönnum, mikilsháttar lista-
mönnum og hinum og þessum
jVIagnús A. Árnason.
„origínölum” bæjárlífsins,
reykvískrar „bóhemíu” fyrri
ára, og kunningjum höfundar á
fyrri árum vestan hafs. Gaman-
semi höfundarins heldur bók-
inni saman, — en varla er hún.
alltaf jafn-græskulaus og hann
vill sjálfur vera láta. Sízt af
öllu þegar kemur að þættinum
„Bræður í listinni”. Orð hefur
leikið á því að listamenn ættu
stundum erfitt að koma sér sam-
an sín í milli, jafnvel enn erfið-
ara en við almenning og gagn-
rýnendur sína; og eru hér bók-
færðir nokkrir þættir slíkra við-
skipta af stöku hispursleysi —
sem raunar auðkennh' einnig
aðrar frásagnir Magnúsar Árna-
sonar í bókinni. En hætt er við
Framhald á bls. 15.
29. september 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5