Alþýðublaðið - 30.07.1921, Qupperneq 1

Alþýðublaöið
Gefið út af Alþýöuflokkmua.
1921
Laugardaginn 29. )ú!í.
173 tölubi.
Verð
á kolum er kr. 120,00 tonnið heimflutt.
»-------» » 110,00 — afhent frá skipshlið.
á steinolíii » 72,00 pr. 100 kg. bezta Sjósaolía.
» ---- » 70,00 » » » bezta mótorolía.
á sykri, steyttum kr. 1,25 kílóið.
» ----höggnum » 1,40--------------
Reykjavík 29, júlí 1921,
Landsverzlunin.
fverjir eiga sSktna?
Þessi spurning hlýtnr að vakna
4 hugum manna, þegar þeir líta
á ástand það, sem nú ríkir, ekki
að eins úti um heim, heldur líka
Siér á landi.
Hvernig stendur á þéssu ástandi
og hví er það ekki lagfært?
Frá því sögur fara af hefir
sama ástandið orðið í heiminum
ihvað eftir annað og þó eru menn
ekki enn búnir að átta sig á því
alment, hvernig stendur á því,
eða hvers vegna það kemur hvað
eftir annað, þetta sama ástand.
Jafnaðarmenn hafa bent á af
hverju þetta stafi og þeir hafa
bent á leiðir til þess, að afstýra
vandræðunum.
En það stoðar ekki, að heldur.
Og liggja þær orsakir helet til
þess, að um allan heim hefir vald
það, er einu nafni nefnist auðvald,
náð svo föstum tökum, að því
verður ekki steypt nema með vilja
þeirra manna flestra, er það
undirokar. Tiltölulega fáir menn,
auðmenn, fara með völdin í um
hoði þessa valds, og þar sem þeir
allir hafa hag af þvf, að það á
stand, sem nú ríkir, komi hvað
eftir annað, berjast þeir með
hnúum og hnefum á móti þvi,
að gagngerð breyting verði gerða
á því þjóðfélagsfyrirkomulagi, sem
nú er og nefnt er auðvaldsfyrir•
komulag.
En þó auðmennirnir hafí flestir
hag af ástandinu, eða öllu heldur
hag af þvf, að strfð verði f heim-
inum, koma þeir sér aldrei saman
um það að vera samtaka og vinha
saman, þvf komi það íyrir að
þeir geri það, fer svo ætíð að
lokum, að einn eða fáir grœða,
hinir tapa. Þetta er af þvf, að
þessir menn eru eiginkagsmuna-
menn. Þeir hugsa um það eitt,
að skara eld að sinni köku. —
Kæra sig kollótta þó þeir troði
þúsundir meðbræðra sinna undir
fótum. Og glotta ánægjulega, ef
þeim tekst að láta kné fyigja
kviði á keppinaut, sem orðið hefir
undir í eiginhagsmunabaráttuni.
Strfðin eru oft sprottin af þessu
reiptogi milli eiginhagsmuna-
manna, þó oft séu þau landvinn-
ingastrfð eingöngu. Heimsstrfðið
sfðasta var knúð fram og því
var haldið við af auðvaldinu.
Öreigarnir voru að eins leiksopp-
ar auðmannanna, sem eiga blöð-
in, og létu þau flytja æsingar-
greinar, þrungnar þjóðrembingi.
Létu þau prédika það, að hver
sá maður væri þjóðniðingur og
ættleri, sept ekki berðist fyrir föð
urlandiðll Eins og öreigarnir
hefðu nokkuð nema limlestingar
og enn þá meiri eymd eða dauð-
ann — sem kannske var bezt —
upp úr stríðinu?
Eiginhagsmunamennirnir — föð-
urlandssvikararnir — létu f verk
smiðjunum framleiða meira og
meira af varningi, sem þeir þurftu
að selja með hagnaði. Sömu vör-
urnar voru framleiddar í mörgum
löndum og meira en hvert iand
um sig þurfti á að halda. Og
framleiðslan óx.
Þeim löndum fækkaði óðum,
sem þurftu að kaupa vörur. Öil
keptu að því marki, að flytja
út sem allra mest.
Áreksturinn hlaut að koma. Og
hann kom Stórþjóðirnar, þ. e. s.
auðmenn þeirra, hleyptu af stað
stríðinu.
Þá gátu þeir breytt verksmiðj-
um sínum í hergagnasmiðjur. Her-
gögnin færðu þeim fé i kassann,
Og þeir, sem mest hlutu af gróð-
anum voru amerísku auðmennirn-
ir. Auðmennirnir í Evrópu vora
hver á móti öðrum og vildu fyrir
hvern mun koma hver öðrum á
knén. Og það tókst.
Evrópa liggur f sárum. Þýzka-
Iand og Austurríki eru úr sög-
unni um skeið. Frakkland er á
hausnum, þrátt fyrir sinn fyrri
auð. ítalfa f upplausn. Bretland
hangir á borriminni. Rússland er
lamað. Norðurlönd sökkva dýpra.
Auður Evrópu er korainn út í
veður og vind — f skotfæri, sem
orðin eru að engu. Fyrst voru
hergögnin greidd með peningum,
en þegar þeir þrutu komu lánin.
Og þeim fylgdu bréfpeningarnir.
Ameríka safnaði fé og lánaði fé,
og nú er hún líka lömuð; búin
að hálfdrepa sjálfa sig. Hún hefir
spekúlerað fulldjarft í evrópsku
þrotabúunum, og þegar hagur
þeirra versnar sffelt, geta þau að
lokum ekkert keypt af henni.
Mælirinn er fullur.
fslenzku auðmennirnir eða eig-
inhagsmunamennirnir hafa ekki
farið varhluta af dutlungum fé-
laga sinna erlendis. Þeir hafa líka