Alþýðublaðið - 15.05.1968, Blaðsíða 5

Gautaborg, 11. maí 1968.
Heillakarlinn.
ÞÚ VERÐUR víst því miður að
láta þér nægja fáeinar línur
að þessu sinni, hripaðar í
flýti. Ég á í miklu annríki
þessa síðustu daga hér og er að
undirbúa heimför, prófa stú-
denta og koma ýmsu frá sem
fyrir hefur safnazt-
Þú ert forvitinn um sænska
kosningabaráttu og skal ég
eftir megni reyna að gera þér
grein fyrir helztu atriðum,
eins og þau koma mér fyrir
sjónir. Ég mundi vilja kalla
kosningarnar í haust kosning-
ar óvissunnar. í sluttu máli
má segja að kosið sé um hvort
jafnaðarstefnan skuli ríkja á-
fram í Svíþjóð eða hvort prófa
eigi borgaralega samsteypu-
stjórn, eins og reyndin hefur
orðið bæði í Norsgi og Dan-
mörku. Engu að síður ríkir
nokkur óvissa um stjórn lands
ins eftir kosningar, á hvorn
veginn sem úrslitin kunna að
verða. Auðvitað er óvissan
meiri ef borgaraflokkunum
þremur tekst að ná meirihluta.
Frjálslyndi flokkurinn (Folk-
partiet) og Miðflokkurinn
(Centerpartiet) hafa að vísu haft
mjög náið samstarf sín á milli
og varla verður irm nokkurn
málefnalegan ágreining að
ræða þeirra á milli, enda er al
mennt búizt við að þeir sam-
1
einist í náinni framtíð. Hins
vegar er stefna Hægri flokks
ins (Högerpartiet) allmjög
frábrugðin stefnu hinna
tveggja. Eru margir frjálslynd
ir kjósendur hræddir við þátt-
töku Hægri flokksins í hugs
anlegri samsteypustjórn, og
leiðtogar. frjálslyndu flokk-
anna tveggja hafa lýst því yfir
að Hægri flokkurinn verði að
koma til móts við þeirra
stefnu ef um þriggjaflokka-
stjórn eigi að vera að ræða,
en óhugsandi má telja að frjáls
lyndu flokkarnir hafi bolmagn
til að mynda stjórn einir þótt
þeir vinni mikinn sigur í
haust. Hér er spurningamerkið
fólgið í þátttöku og' áhrifum
Hægri flokksins, og ef til vill
reynist þetta spurningamerki
flokksbræðrum okkar vel í
kosningabaráttunni í sumar.
Margir telja að Hægri flokk
urinn muni sækja fast að
fara með fjármálaráðuneyt-
ið í hugsanlegri borgaralegri
stjórn, en ýmsum hefur þótt
sem Hægri flokkurinn ræki
einmitt óábyrga stefnu í fjár
málum, bjóði kjósendum sam
tímis aukin ríkisútgjöld og
lækkaða skatta. Sumir ku eiga
erfitt með að skilja hvernig
slíkt muni takast í fram-
kvæmd. Almennt er búizt við
að forsætisráðherra í borgava
legri samsteypustjórn verði
annaðhvort Gunnar Hedlund
(doktor í lögfræði) formaður
Miðflókksins eða Sven Wed-
én, formaður frjálslynda
flokksins.
NOKKUR óvissa ríkir einnig
um áframhaldandi stjórn jafn-
aðarmanna ef þeim tekst að
halda velli. Þessi vafi tekur að
vísu fyrst og fremst til per-
sónubreytinga í stjórninni. en
jafnframt að nokkru til stjórn
arstefnunnar. Tage Erlander
hefur lýst því yfir að hann
muni segja af sér formennsku
í flokknum og embætti for-
sætisráðherra að kosningurn
loknum, hvort sem úrslit.in
verða sigur eða tap. Hins veg
ar hefur engin ákvörðun verið
tekin um eftirmann hans. að
minnsta kosti ekki opinber-
lega. Ég tel að þetta sé vafa
samt bragð, að , kjósendur
skulj ekki vita nú þegar hver
muni taka við embætti forsæt
isráðherra í áframhaldandi
stjórn jafnaðarmanna. Borg-
araflokkarnlr geta því sagt
með nokkrum rétti að kosning
unum fylgi einnig sósíaldemó
kratískt spurningarmerki. Uít
ill vafi er á því að Olof Palme
menntamálaráðherra verði
formaður flokksins ef jafnað
armenn tapa í kosningunum.
Hann þykir mjög harðskeytt-
ur vel greindur og eitilharður
í deilum; muni enginn sænsk-
Bros á vör
Þjóðleikhúsið:
Brosandi land
Sjónleikur í þremur þáttum
eftir Ludwig Herzer og Fritz
Löhner
Tónlist: Franz Lehár.
Þýðandi: Björn Franzson.
Leikstjóri: Svend Áge Lars-
sen.
Leikmyndir og búningateikn
jngar: Lárus Ingólfsson,
Dansar: Fay Werner.
Sinfóníuhljómsveit íslands.
Hljómsveitarstjóri; Bohdan
Wodiczko.
Árlegur söngleikur Þjóðleik
hússins er óperetta að þessu
sinni, Brosandi land eftir Le-
hár, og gestum skipað í for-
ustuhlutverk, þeim Stiriu
Brittu Melander, Svend Áge
Larssen leikstjóra, Ólafi Þ.
Jónssyni, hinum efnilega sörig
vara sem ekki hefur áður kom
ið fram í óperusýningu hér ,á
landi, og Bohdan Wodiczko
hljómsveitarsljóra, en öll eru
þau raunar löngu hagvön í
Þjóðleikhúsinu.
Eins og oft áður á leikmað
ur örðugt um að gera sér grein
fyrir hvaða rök ráði sýninga-
stefnu og verkefnavali Þjóð-
leikhússins. Brosandi land
virðist mér alls ekki áhuga-
vert leiklistarverk, sjónleikur
— en er hin létta og áheyri-
lega tónlist nægjanlegt tilefni
til að 'taka leikinn upp? Er
hann hentugt'-verkefni söng-
kröftum leikhússins, líklegt
til vinsælda meðal áhorfenda
þess? Þessum og þvílíkum
spurningum verða söngmála-
menn að svara, og ein.s eru
þeir menn til að meta það
hvort verðleikar Stinu Brittu
Melander, og þá hverjir, rétt
læti það að hún sé fengin til
að syngja helzta kvenhlutverk
ið í leiknum, Lísu, fremur en
gefa íslenzkri söngkonu kost
á að reyna sig við það.
Svend Áge Larsen leikstjóri
er orðinn reyndur og kunnug
ur maður hér á landi eftir
margar heimsóknir, — en er
starf hans virkilega hollara
leikhúsinu en reyna sína eigin
menn við verkin? Öllum þess
um atriðum hefur Þjóðleikhús
ið svarað játandi, en það ligg
ur sem sagt ekki í augum upni
hvaða rok ráði þeirri afstöðri.
Eins og endranær leiði ég
hjá mér að dæma um söng-
íriennt, en ótvírætt var það á
nægjulegt að sjá Ólaf Þ.
Jónsson aftur á sviði Þjóðleik
hússins, söngvara sem væntan
Framhald á 14. síðu.
ur stjórnmálamaður standast
honum snúing í stjórnarand-
stöðu.
HINS VEGAR eru menn ekki
alveg eins sammála um hæfni
hans í embætti fórsætisráð-
herra. Þetta er haft á móti hrin
um: Hann er mjög róttækur,
úr vinstra armi flokksins, og
ýmsir telja að hann sé ekki
manna bezt til þess fallinn að
skapa einingu; honum sé mála
miðlun oft á móti skapi. Um
hann stendur allmikill styrr
með öðrum orðum, hann er
talinn mjög hugrakkur og op-
inskár. Hann hefur til dæmis
mjög einarðlega fordæmt
stefnu bandaríkjamanna í Vi-
etnam sem kunnugt er. Hann
nýtur stuðnings ungu kynslóð
arinnar, menntamanna og rót-
tækra launþega. Hann hefur
sjálfur lýst því yfir að helzta
baráttumál sitt sé algert þjóð
félagslegt jafnrétti. Af öðrum
sem nefndir hafa verið hugsan
leg forsætisráðherraefni skal
ég aðeins nefna tvo: Krister
Wickman efnahagsmálaráð-
herra og Arne Geijer forseta
alþýðusambandsins. Olof Pal-
me verður þó að teljast líkleg
astur. Og því er ekki að neita
að gaman væri að sjá svo ung
an og einarðan mann á forsæt
isráðherrastóli í Svíþjóð.
OG ÞÁ er komið að helztu
ágreiningsmálum. Eins og þú
veizt, þá eru sænsk stjórnmál
að því leyti ólík íslenzkum að
enginn ágreiningur ríkir um
meginstefnu í utanríkismál
um. Allir fjórir stjórnmála-
flokkarnir sem máli skipta
hafa lýst yfir fylgi við hlut-
leysisstefnuna, og eru komm-
únistar þar ekki undanteknir.
Hins vegar er deilt um ein-
stök atriði og þó helzt um tvö.
Annað er útgjöld til hervarna.
Þar vill Hægri flokkurinn
kosta mestu til, kommúnistar
minnstu. Jafnaðarmenn eru
hér nær kommúnistum en
frjálslyndu flokkarnir tveir
milli jafnaðarmanna og Hægri
manna. Hitt atriðið er afstað-
an til Efnahagsbandalags Ev-
rópu og spurningin um hvaða
hlutverki Svíþjóð eigi að
gegna í efnahags- og stjórn-
málum Vestur-Evrópu.
í innanríkismálum ber hæst
húsnæðismál, atvinnutrygg-
ingu launþega (þar sem meira
hefur borið á atvinnuleysi síð
ustu tvö árin en áður), eitrun
lofts og vatns af völdum iðnað
ar og svo auðvitað efnahags-
mál almennt. Annars virðist á
standið í þeim efnum vera
heldur gott, auðvelt virðist
hér að afla lána og fá greiðslu
fresti. Til gamans má geta
þess að bankar auglýsa oft í
blöðum og spyrja fólk hvort
það vilji nú ekki koma rig fá
lánaða peninga (og er þessu
skotið til íslenzkra banka).
Um innánríkismál er það að
segja að hér greinir flokkana
á um aðferðir til lausnar, hins
vegar telja allir flokkar að
þessi mál verði að leysa og að
þeir einir geti leyst þau.
Þetta er í stuttu máli það
helzta sem á þessu stigi er
hægt að segja um kosningabar
áttuna nú, en hún harðnar ugg
laust þegar svífur að haustið.
En óneitanlega verður fróð-
legt að sjá hvort flokksbraeðr
um okkar tekst að halda velli
í haust.
NÚ er skammt í endurfundi
og lýkur hér þessum bréfa-
skriftum að sinni af mipni
hálfu. í vikunni munum vjð
hittast og halda áfram um-
ræðum augliti til auglitis. Ég
hlakka til að sjá þig og aðra
kunningja og vænti þess að þú
takir á möti mér með lúðra-
þyt og söng.
Góðar kveðjur til þín og
þinna.
Þinn
Níörður.
Atiiði úr leiknum.
15. maí 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5