Alþýðublaðið - 21.05.1968, Blaðsíða 2

I
Bitstjórar: Kristján Bersi Ólafsson (áb.) og Benediírt Gröndal. Símar: 14900 —
14903. - Auglýsingasími: 14906. _ Aðsetur: Alþýðuhúsið við Hverfisgötu,
f-fn ^avík’ ( Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Simi 14905. — Áskriftargjald kr.
120,00. - I lausasölu kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi; Nýja útgáfufélagið hí.
Háskóli og bókhlaða
Sjónvarpið flutti á sunnudag
myndfrásögn af lífi stúdenta við
Háskóla íslands. Dagskráin var
gerð af áhugafólki á einfaldasta
hátt, en sýndi þó hve áhrifaríkt
sjónvarpið getur verið, ef það
beihir auga sínu að tilteknum
vandamálum í þjóðfélaginu.
Auk þess að gefa svipmyndir
af starfi stúdenta, voru þeir sér-
staklega spurðir, hver væru bar-
áttumál þeirra. Reyndust þau á
tveim sviðum, baráttan við
kostnaðarhlið háskólanáms — og
húsnæðisvandræði stofnunarinn-
ar ekki síður en einstaklinga.
Það ivakti athygli margra áhorf
enda, að Lánasjóður stúdenta
skuli hafa til ráðstöfunar á ári
tæplega 40 milljónir króna.
Munu fáir hafa gert sér ljóst,
hversu mikið fé hefur verið lagt
til að greiða götu stúdentanna,
eða hve mjög það hefur aukizt á
síðari árum. Hitt er líklegt, að
seint finnist úthlutunarreglur,
sem allir geta vel við unað.
Húsnæðisvandræði Háskóla ís-
lands eru mikil. Undanfarin ár
hefur íbúafjölgun landsins komið
fram í árgöngum barnaskólanna
og krafizt stórátaka þar. Nú er
bylgjan skollin á framhaldsskól-
unum og verður að gera þar
mikið á komandi ánim.
Háskólinn hefur á undanförn-
um árum eignazt raunvísinda-
stofnun og fengið ýmislegt annað
húsnæði. Nú er voldugt handrita
hús að rísa og mun þar rúm íyrir
margt fleira en kjörgripina og
stofnun þeirra. Skólinn á að fá
atvínnudeildarhúsið jafnskjótt
og byggt er yfir rannsóknir ann-
ars stáðar. Og fleira mætti til
telja.
Mjög hefur skort á lestrarað-
stöðu stúdenta, enda þótt ýmis-
legt hafi verið gert á því sviði.
Virðist nú allt mæla með því, að
bókhlaða fyrir sameinað Lands-
bóka- og Háskólasafn verði aðal-
verkefni þjóðarinnar fyrir 1100
ára afmælið 1974 — og er það
vel. Sú bygging mun hafa bæði
lestrarsali fyrir stúdenta og ann-
að fólk, og eru til fordæmi um
slíka sameiningu. Þyrfti nú sem
fyrst að ákveða stað og hefja
bei'nan undirbúning að þessari.
húsbyggingu.
Það er fróðlegt að heyra við-
horf stúdenta til háskóla og bók-
hlöðu og rík náuðsyn að leysa
ýms vandamál, er þeir benda á.
Félagsstofnun og hjónagarður
eru þar hátt á blaði. Hins vegar
verður einnig að minnast þess,
að háskóli og þjóðarbókhlaða eru
ekki eingöngu kennslustofnanir,
þótt hlutverk þeirra á því sviði
séu ærin. Þetta eru ekki síður
vísinda- og rannsóknastofnanir,
musteri þeirrar þekkingar, sem
þjóðin hverju sinni metur mest.
Háskóli íslands og Landsbóka-
safn eiga eftir að vaxa ört á kom
andi árum. Þjóðin verður að út-
vega stórfé til að komið verði
upp þeirri aðstöðu, sem þessar
stofnanir þarfnast.
LANDSPRÓf IEÐLISFRÆDI1968
MtSskólapróf (landspróf) vorið 1968.
Föstud. 17. mai kl. 9.12.
Eðlisfræöi I.
í fyrsta hluta vcrkefnisins cru tii.
tekin fimm svör við hverri spurn-
ingu. Það svaranna, setn talið er
réttast, nákvæmast eða eiga bezt við,
skai auðkennt með krossi í viðeig.
andi reit.
1. Hve margir ml eru í cinum cml)?
a) milljón b) þúsund c) hundrað
d) tíu c) einn.
2. Hve margir m'i eru í einum km2?
a) milijón b) tíu þúsund c) þús.
und d) hundrað þúsund e)
hundrað.
3. Þegar sagt er, að cðlisþyngd (eðl
ismassi) andrúmslofts sé 1/800, cr
átt við þetta:
a) andrúmsloft er miklu léttara
í sér cn vatn.
b) einn cm'j af lofti vegur 800 g
c) hvert kg af lofti er 800 1 d)
einn m af lofti vegur 8 tonn
e) hver 1 af lofti vegur 800 kg.
4. Eðlisþyngd (eðlismassi) efnis
finnst með því að vega bút af
cfninu og mæla rúmmál hans, og
síðan:
a) margfalda þyngd (massa) og
rúmmál b) deila rúmmáii i þyngd
(massa) c) deiia þyngd (massa)
í rúmmál d) draga rúmmál frá
þyngd (massa). e) ekkert af þessu.
líi 5. Það hve hlutur léttist mikið, þeg
ar hann er veginn í vökva, fer
eftir:
a) þyngd (massa) hlutarins b)
iögun hlutarins c) rúmmáli og
eðlisþyngd (eðlismassa) hlutarins
d) eðlisþyngd (eðlismassa) vökv.
ans og rúmmáli hlutarins e) rúm.
máli hlutarins einvörðungu.
6. Korkbútur er 600 cm , eðlisþyngd
(eðlismassi) hans er 0,2. Hve
þungur er hann?
a) 12g b) 30g c) Í4dg d) 120g e)
3 g.
7. Eðlisþyngd (eðlismassi) flestra
efna:
a) vex við hitun b) vex við kóln
un c) vex með rúmmálinu d) helzt
óbrcytt við hitun vegna þess að
þyngdin (massinn) breytist ckki
e) Um þetta er ekkert hægt að
segja, nema meira sé tiltekið.
8. Hver er ástæðan til þess, að kvika
s’lfursúlan í tilraun Torricellis cr
um 76 cm að lengd?
a) Súlan er miklu grennri og
því léttari en kvikasilfrið í skál-
inni og þrýstist þvx upp.
b) Það er sogkraftur lofttæmisins
fyrir ofan súluna, sem hcldur
henni uppi.
c) Það er háipípukrafturinn inni
í pípunni, scm heldur súlunni
uppi
d) Það er Ioftþrýstingurinn á
kvikasilfrið í skálinni sem licldur
súlunni uppi.
e) Ekkert af þessu.
9. Ef pípunni í tilraun Torriccllis er
halla'ð lítið eitt, þá:
a) hcir 'ómarúmið fyrir ofan
kvikasilfursúluna óbrcytt að
lengd.
b) helzt lengd súlunnar frá yfir.
borði kvikasilfursins í skálinni
óbreytt.
c) helzt yfirborð súlunnar i sömu
hæð yfir kvikasilfrið i skáiinni.
d) styttist kvikasilfursúlan því
meir sem pípunni er hallað meir.
e) lengist tómarúmið því meir
sem pípunni er hallað meir.
10. Vökvl stendur í opnu íláti. Bczta
leiðin til að hraða uppgufun úr
honum er:
a) blása lofti yfir vökvann b)
auka loftþrýstinginn yfir vökvan
um c) hita vökvann og setja lok
á ílátið d) kæla vökvann og blása
lofti yfir hann e) hita vökvann
og blása lofti yfir hann.
11. Ef maður kallar í áttina til kletts
og heyrir bergmálið frá klettin.
um eftif hálfa sekúndu, cn fjar-
lægðin til klettsins í m:
a) 85 b) 170 c) 340 d) 680 e) 660.
12. Ef 10 og 30 ohma viðnám eru
raðtengd, verður,
a) sami straumur á báðum, cn
minni spenna í þvi síðará.
b) sami straumur á báðum, en
meiri í þvf síðara.
c) minni straumur en meiri
spenna í þvi siðara.
d) sama spenna f báðum, cn
meiri straumur í því síðara.
e) sama spenna í báðum, cn
minni straumur í því síðara.
13. Ef viðnámin frá 12. spurningu eru
tengd samsíða, verður:
Svör a) til e) eins og í 12.
. 14. Hve mikill straumur fer gegnum
40 watta peru, ef spennan cr 200
volt?
a) 1/20 amp. b) 5 amp. c) 0,02 amp.
d) 0,2 amp. e) 2 amp.
15. Hve mikið er viðnám pcrunnar?
a) 1 ohm b) 1000 ohm c) 100
ohm d) 10 ohm e) ekkert af þessu.
16. Hve mikið kostar notkun pcr_
unnar í 100 klst., ef kíiówattstund
in kostar 3 kr?
a) 3 kr. b) 12 kr. c) 6 kr. d)
24 kr. e) ckkcrt af þessu.
17. Sú hækkun hitastigs á Fahren.
heitmæli, sem jafngildir 45 gr.
hækkun á Celsíusmæli, er:
a) 81gr b) 113 gr. c) 77 gr. d) 57
gr. e) 25 gr.
18. Moli úr ókunnu efni er 32 lu:’
að rúmmáli og vegur 96 g. Hver
er eðiisþyngd (eðlismassi) efnis_
ins og hve mikið mundi molinn
vega í vatni?
a) 3 og 64 g b) 2 og 64 g c) 2
og 32 g d) 3 og 32 g.
e) % og molinn mundi fljóta.
19. í næstu 3 verkefnum á að strika
yfir orð, þannig að hver setnnig
verði rétt, en i því 4. á að fylla
í eyður:
Þegar vatn er hitað úr 10 í 40
Framhald á 6. síðu.
VIÐ
MÓT—
MÆLPM
ÚTVARPSMÁL
ÞAÐ hefur vakið gremju margra
útvarpshluStenda, einkum þó
eldra fólks, að niður skildi lagt
að útvarpa útfararathöfnum.
Það mun að vísu svo, að á þetta
hafj hlustað fyrst og fremst
eldra fólk, og það almennt. Alloft
fékkst ýmiskonar fróðleikur lir
ræðu pretsins, bæði um ætt og
ævistarf, en á hvorn tveggja
þessa hafa íslendingar einmitt
áhuga, þó er þess að gæta að
þessu efni var útvarpað á þeim
tíma, að skaðlítið væri þó hljóðn
aði um sinn hinn ærandi tónaháv
aði og gellur hástemmdur á
mörgum vinnustöðvum allan dag
inn, til angurs sumum, og jafn-
vel heilsutjóns samanber álit
þeirra er rannsakað hafa áhrif
hávaða bæði á heyrn og tauga
kerfi. Auk þess er fullvíst að fjar
staddir ættingjar og vinir, er
oft og tíðum eiga þess engan
kost að vera viðsíaddir útfarir
.skyldmenna og vina er jarðsugn
ir eru í Beykjavík, fögnuðu því
að fá tækifæri á þennan hátt að
fylgjast með í þessum athöfum.
Fyrir hönd þeirra fjölmörgu
er sakna þessa þáttar í útvarp
inu, skal hér með skoraS á for-
ráðamenn stofnunarinnar, að
itaka upp aftur þennan þátt.
Trúlegt er líka að jarðaríaraí
þættirnir hafi verið nokkur fjár
hags búbót fyrir útvarpið og
værí eðlilegt að álykta að því
veitti ekki af þessum tekjuauka.
Þá vil ég taka undir þá gagn
rýni er komið hefur fram á mál
far og orðaröðun er all oft á sér
stað í útvarpinu, sem stundum
minnir allmjög á auglýsinguna
gömlu. „Herbergj vantar stúlkuí
með forstofuinngangi." Jafn-
framt er rétt að vekja athygli á
því að sumir þeir er látnir eru
lesa í útvarpið eru af ýmsum á-
stæðum óheppilegir til þess. Oft
geta þetta verið prýðilegir semj
ndur þó ekki séu færir um að
flytja sjálfir sitt mál.
Þá er rétt að minnast örlítið á
sjónvarpið. Segja má að það
hafi farið betur af stað heldur
en búasit hefði mátt við að ó-
reyndu. Þetta fjölmiðlunar tæki
er svo máttugt, að ekki fyrir
ýkja löngu hefðu talizt galdrar.
Þökk sé sjónvarpinu fyrir
skemmtun og fróðleik. En fáir
hlutir eru svo góðir eða full-
komnir að ekki fynnist vankant-
ar, sem þó ætti að vera auðvelt
að smíða af.
Eitt af því er að lesarar t. d.
fréíta mega ekki flýta sér um
of, við það eru þeir óáheyrileg
ir og enda getur efnið spiltzt í
meðförum við þetta. Þó er held-
Framhal‘d á bls. 14.
l2 21. maí 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ