Alþýðublaðið - 01.08.1921, Blaðsíða 1

ýðubla
O-efto tit af .AlþýOwflolclaftiura,
1921
Mánudaginn 1. ágúst.
174, tölubl.
Ríkislánið.
Þá er nú ríkisláninu kotnið svo
langt, að Danir rauau ætla að
lána 5 miljónir krónal
Danskir fjármálamenn hafa spilt
láni þessu eftir mætti, samir
hverjir, sem sjá má af ummælum
„Börsen" fyr og síðar. Og það
sem verra er, grunur leikur á, að
spilt hafi verið fyrir því, að enskt
lán, sem stóð til boða, fengist.
'Þetta er rannsóknarefni fyrir dug-
s andi stjórn, en sú sem nú hangir
við völdin gerir vitanlega ekki
neitt, nema velta vöngum, ræskja
sig og verða fegin því, að hafa
ekki lagt út á neina ófærul
Finiín miljóo króna lání
Jú, það er ekki ófélegt. En
hvað verður gert tneð það. Danir
vilja láta greiða sér með því
skuldir einstakra íslenzkra manna
við sig. Sumir vilja láta það
ganga upp í skuldir þær, sem ís-
landsbanki hefir safnað, með því
að yfirfæra ekki fé fyrir póstsjóð
og ríkissjóð.
Hvorttveggja er jafnilt.
Því það bætir að engu leyti úr
því ástandi, sem ríkir hér og mun
ríkja hér, uqz hrun hefír orðið.
Hrun, sem héðan af er óhjá-
kvæmilegt, og þegar hefir borið
nokkuð á.
Þessar fimm miljónir eru sem
svarar því, er samþykt var illu
heilii að leggja íslandsbanka, sem
hverjum öðrum ómaga. Danir eru
helztu eigendur bankans. Þeir ótt-
ast að hann sé tæpur og vilja því
gjarna bjarga honum i bili, meðan
verið er að koma því svo fyrir,
að skellurinn lendi á landinu, ef
illa tækist til.
Þetta fé verður því verra en
ekks neitt, því þó greiddar verði
þær skuldir, sem bankinn stendur
i vegna landssjóðs, verður það
skammgóður vermir. Slíkt hefir
4ður verið gert'. í fyrra. Og bætti
að engu úr vandræðunum, né jók
lánstraust bankans.
Lánstraust hans verður ekki
reist við með minna fé en alt að
20 miljónum, segja fróðir menn.
Hvað segir þá fé þetta? Ekkert,
alls ekkert. Það verður að eins
til þess eins, að fresta því sem
fram mun koma og skella tapiuu
á landið.
Hér þarf meira til, en þá góðu
menn er nú fara með völdin. Það
þarf sterkan og einbeittan vilja
og snarræði, svo alt sigli ekki í
strand. Alt virðist benda til, að
„óhepnin" sé með stjórninni í
þessu lántökumáli, og mun það
ekki hvað sízt að kenna, að hún
bar ekki gæfu til að leita þang-
að, sem von gat verið á, að lán
fengist umyrðalaust, og án þess
að afarkostir fylgdu því.
Nú er komið sem komið er.
Danska lánið er orðið að því,
sem búast mátti við: satna og
engul Og nú liggur vitanlega
ekki annað fyrir, en reyna
annarsstaðar, eða gefa sig upp
á bátinn og lofa öllu að fara
sem fara vill.
Stjórnin hefír kannske mesta
löngun tii þess.
Togaraútgerðin enn.
Vísir telur það „óþarft verk",
að þrátta yið Alþbl. um kaup-
gjaldið á togurunum, en eyðir þó
löngu máli i að reyna að sanna
sitt mál.
Honum tekst þó ekki betur en
það, að hann kemst að þeirri
niðurstöðu „rannsóknarlaust" ((
fyrstu greininni vildi hann þó láta
rannsaka málið), að jafnvel þó að
kaupgjaldið lækki að mun, muni
sú útgerð víst tæplega bera sig".
Þarna er Vísir kominn á sömu
skoðun og Alþbl., að kauplœkkun
háseta mundi lítil ákrif hafa á
útgerðarkostnaðinn.
Blaðið blandar saman ísfiskiveið-
um og saltfiskiveiðum og gerir
engan greinarmun á þeim, að þvf
er bezt verður séð.
Það er kunnugt að útgerðar-
kostnaðurinn hefir lækkað stórum
upp á síðkástið, og veiðin varð
meiri í vor á saltfiskiveiðunum,
en áætlað hafði verið, Og verðið
er ekki lægra en gért var ráð
fyrir. Saltfiskiveiðarnar hafa þvf
yfirleitt borið sig.
Engin reynsla er fengin fyrir
því, að isfiskiveiðar í sumar bæru
sig ekki. En það er frá voru
sjónarmiði ekkert aðalatriði. Aðal-
atriðið er það, að útgerðin beri
sig að öllu samanlögðu.
Landssjóður hefir hlaupið undir
bsgga með togurunum, og gera
verður ráð fyrir að það sé gert
með það fyrir augum að þeir séu
ekki látnir liggja i lægi.
Ef það er rétt, að útgerðin beri
sig ekki, þegar ársreksturinn er
tekinn, þá er því meiri nauðsyn
á, að minka óþörfu útgjöldin. En
þau útgjöld köllum vér óþörf, sem
fara til þess að greiða fleiri starfs-
mönnum en þörf er á; það köll-
um vér óþarfan kostnað, sem fer
til þess að reisa háar og langar
steingirðingar og sumarbústaði á
kostnað útvegsins; það köllum vér
óþarfa, þegar menn kaupa dýr-
indishúsgögn, silkikjóla, bifreiðar
og allskonar prjál á kostnað út-
vegsins. Og vér teljum það óþarfa
að greiða einstökum mönnum arð-
inn af útgerðinni, þegar hann er,
( stað þess að leggja hann í vara-
sjóð, svo hægt sé að halda áfram
útgerðinni, þó eitthvað blási á
móti.
Við þetta ait losnar útgerðin, ef
hún væri þjóðnýtt.
Vfsir segir þjóðnýtingu ekki á
dagskrá. En hvað verður, ef fé-
lögin, sem „ekki hafa gert annað
en íapa, sfðan þau voru stofnuð",
fara á höfuðið og skellurinn lendir
á landssjóði, sem gengið hefir f
ábyrgð fyrir þau?
Þegar komið er eins og nú er,