Dagur - 10.09.1921, Blaðsíða 2

142
DAQUR
36. tbl.
Ritfregn.
Morgunn II. 2, 1921.
Tímarit um and-
leg mál.
Ritstj. Einar 11.
Kvaran.
í þessu hefti tímaritsins birtast
margar og fjölskrúðugar greinar. Börn-
in, sem deyja ung\ erindi flutt í Rvík
á barnadaginn 1921, eftir próf. Har.
Nfelsson. Talsími handa Jramliðnum,
eftir ritstjórann. Af ávöxtunum skuluð
þér þekkja þá, erindi eftir Jakob Jóh.
Smára. Rödd jrá kirkju Jesú Krists,
kafli úr prédikun eftir séra Stefán M.
Jónsson. Ný tégund sannana, eftir rit-
stjórann. Líkamningarannsáknir íParis,
eftir Gustave Geley. Ferming, eftir rit-
stjórann. Endurminningar um prój.
james Hervey Hyslop. Fyrirbrigðabálkur
o. m. fl.
Morgunn er sannkallaður ljósberi
til margra þeirra manna, sem er líkt
farið og Tómasi trúarveika. Varla
nokkur maður kemst svo í gegnum
mannsaldurslangt líf, að hann verði
ekki fyrir ástvinamissi, sem sverfur
mjög að hjarta hans. Byrði sorgarinn-
ar, 'sem hvílir á mönnunum, er ægi-
lega þung. Okkar gamla þjóðkirkja,
sem eftir sínum hætti leggur sig fram,
til að gera þessa byrði léttari, orkar
þó ekki að létta Tiana nema á sumum,
og mér liggur við að segja, tiltölu-
lega fáum. Fjöldi manna »gengur
einn og óstuddur að þeim dimmu
dyrum«. Vafalaust er það einhver ekki
óverulegur misbrestur, sem með hverju
ári stækkar bilið á milli fullnægingar-
orku kristilegrar kirkju og þeirra krafa,
sem nú rfsa upp í mannsálinni. Sú
trúarlega auðsveipni, sem áður fyrri
lagði hlemmigötur heim að hverri
kirkju, er á þrotum. Auðvitað má kalla,
að þar í sé misbresturinn fólginn.
En það bendir þó á það, að þau öfl,
sem kirkjan beitir, megi ekki við
öðrum öflum, sem toga í gagnstæða
átt. Mjög er hætt við að seint vinn-
ist að lagfæra afstöðu mikils meiri
' hluta margra safnaða til kirkju sinnar,
meðan kirkjan heldur opnum aðeins
einum dyium, — þeim, sem trúar-
játningarnar hafa viðurkent, en lokar
öllum öðrum. Kirkjan er ekki lengur
tákn þess andlega valds, sem knýr
til lotningar og meðan hún kýs að
standa álengdar, án þess að hafast
að, á hún á hœtlu, að standa þar
sem minnismerki, að vísu glæsileg-
ustu menningarstofnunar þjóðarinnar
öldum saman, — en aðeins sem
minnismerki á æ sjaldfarnari Icið,
þar sem með tímanum ríki öræfa-
kyrð.
Naumast er annað hugsanlegt, en
hjá mörgum, sem bægja ekki öllu slfku
frá sér vegna fordóma eða andlegrar
leti, hljóti að vakna alvarlegar hugs-
anir um andlega velferð þjóðarinnar,
þegar þeir lesa Morgunn. Rödd jrá
kirkju Jesú Krists eftir séra Stefán M.
Jónsson á Auðkúlu hefir sérstaklega
vakið þessar hugleiðingar, sem hér
koma fram. Þar er margt viturlega
mælt og algerlega fordómalaust. Hann
kemst að þeirri niðurstöðul að þunga-
miðja hinna aýju stefna sé ekki ann-
að en sá einfaldi sannleikur, sem
kirkjan hefir kent f 19 aldir og sem
hann hefir sjálfur boðað í nálega
hálfa öld; sannleikurinn um framhalds-
lffið. Munurinn aðeins sá að hinar
nýju stefnur leitast við að skoða hann
f ljósi nútíðarreynslu og þekkingar.
Honum skilst ekki, að það sé neitt
hættulegt eða ósæmilegt eða að kirkj-
unni sé af því búinn háski, en lætur
þessar stefnur að öðru Ieyti hlutlaus-
ar. Sá sem þetta ritar er á sama
máli. Hann lætur stefnurnar hlutlaus-
ar, að svo komnu, vegna þess hann
skortir svo tilfinnanlega þekkingu og
gersamlega alla reynslu í þessu efni.
En hann vill í lengstu lög forðast þá
heimskulegu fordóma, sem þekkingar-
laust, gagnrýnislaust og f mótþróans
blindni dæma þær heimsku eina,
hugarburð og blekkingar. Honum
getur ekki skilist að allir þeir merku
menn séu ýmist svikarar eða auð-
gabbaðir heimskingar, sem hafa glaðst
og látið huggast, við að heyra kærar
og þektar raddir utan úr djúpinu.
Honum finst að það geti ekki verið
neitt hættulegt fyrir kirkju Krists, þó
þær ræddir bærust f gegnum hana.
Hitt virðist honum að hljóti að vera
fsjárvert að sú sannfæringarorka og
sá huggunarmáttur, sem stefnur þess-
ar virðast eiga yfir að ráða, eigi
jafnan að streyma gegnum þetta þjóð-
félag fram hjá kitkjunni.
Um þetta sérstaka hefti ritsins er
ástæðulaust að fjölyrða. Frágangurinn
á því er prýðilegur, eins og vænta
má frá hendi þeirra, sem að því
standa. Margt í þvf mun reynast
sannfærandi þeim mönnum, sem geta
látið sannfærast af öðru en eigin
reynslu. Fyrirbrigðabálkurinn er merki-
legur. í honum er sagt frá atburðum
sem eru að gerast mitt á meðal okk-
ar. Væri óskandi að ritstj. bærist
margt af þvf tægi, svo einn þátturinn
í ritinu ged jafnan orðið hið merk-
asta af þeim frásögnum vel frá gengn-
um og ramralega vottfestum.
í@)
í@)
/§)
0
í@)
0
05
0
í@)
0
Karlmanna spariföf
— blá og mislit —
saumuð á fyrsta flokks saumastofu í Berlín og áreiðan-
lega fínustu og fallegustu fötin, sem hingað hafa flutst,
nýkomin í stóru úrvali hjá
Baldviti Ryel.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Spunaoélar.
Bræðurnir Bárður Sigurðsson á Höfða við Mý-
vatn og Kristján S. Sigurðsson, Akureyri
taka framvegis, sem að undanförriu, að sér smíði á spunavélum og
selja pœr á Akureyri eða heima á Höfða með eftirgreindu verði:
15 práða vélar kr. 550.00
25 - — - 600.00
30 - - 640.00
Vélunum fylgir hesputré (5 hespa), tilheyrandi tvinningarstóll og
tvinningar- og spunaspólur. Hverri vélapöntun fylgi fyrirfram-
greiðsla kr. 200.00, en eftirstöðvarnar greiðist við móttöku.
Pantanir sendist til
Kristjáns S. Sigurðssonar,
Strandgötu 9, Akureyri.
Á Vesturvegum.
VII.
Skordýr.
(Framh.)
Kaflarnir með þeasari íyrirsögn hafa
nú um langt skeið fallið niður. Seinast
var lítið eitt sagt frá skordýrum utan
húss. Nú skal sagt frá þeim skordýr-
um, sem hafast við innan veggja.
Algengust er fluga sú, sem Vestur-
íslendingar kalla alment húsflugu. Hún
má líka heita að vera eitt að hús-
dýrunum. Hún er svört að lit, helmingi
minni en fiskifluga eða jafnvel tæplega
svo stór. Fluga þessi sækir ákaflega
eftir því að komast inn f húsin. Henni
tekst það Ifka þar sem ekki standa á
móti sérstakar varnarráðstafanir og
sífeld aðgætni að hamla henni. Vegna
þessarar flugu er það einkum að smá-
gerð vírnet eru strengd fyrir alla
glugga og sérstakar hurðir með slfku
vfrneti fyrir öllum dyrum. Þessi út-
búnaðdr þarfnait mikils viðhalds ef
vel á að fara, og verður oft misbrest-
ur á. Enda er menskum mönnum tæp-
lega vært inni í þeim húsum, þar
sem þetta er ekki í lagi. En á þeim
heimilum sem geta veitt sér og hafa
smekk fyrir fullan þrifnað — og þau
heimili eru því betur miklu fleiri —
er þessu litla uppvöðslusama dýri
haldið utan dyra að mestu leyti. Sum-
ar húsmæður eru sfvakandi f barátt-
unni við þenna ófögnuð. Það ber jafn-
vel við að hÚ8móðirin mætir manni sín-
um eða öðru heimilisfólki í dyrunum
og dustar svuntuna sfna ákaflega á
móti flugunum, sem sitja um að
þyrpast inn með hverjum, sem um
gengur. Stundum fer heimilisfólkið f
einskonar herferð á móti flugunum.
Þeirri herferð er hagað svona: Liðið
fær sér að vopnum svuntur, þurkur
eða hverskonar önnur svipuð tæki.
Hurðin á þvf herbergi, sem á að
ryðja af óvinunum, er opnuð upp á
gátt. Svo skipa iiðsmennirnir sér hver
í sitt horn og hefja árás allir sam-
tfmis. Vopnunum er beitt á þann
hátt að dusta þau sem mest og vera
sem bezt samtaka. Flugnaskarinn veit
ekki sitt rjúkandi ráð; lætur undan
síga til dyranna og hörfar út.
En á þeim heimilum, lem Iftið er
skeytt um að varna flugum þessum
inngöngu, er sannarlega óvi3tlegt. Ó-
vanir menn missa matarlystina, þegar
þeir setjast til borðs, þar sem flug-
urnar eru þegar seztar að snæðingi.
Það er ekki svo, að um sé að ræða
flugu og flugu á stangli, heldur er
maturinn bókstaflega þakinn iðandi
flugnakös. Það er árangurslítið að
banda við þeim. Þær éru að vísu
ákaflega styggar og snarar, en svo
áleitnar sem mest má verða.
Flugur þessar áreita menn jafnt
og stöðugt f húsum inni. Þær sveima
um loftið með sffeldri suðu, koma
fljúgandi beint f andlit mönnum og
skríða og skríða. Þær bfta ekki en valda
mjög hvimleiðum kláðafiðringi, þar sem
þær bera sig um hörundið. Meðan bjart
er í herberginu setjast þær alls ekki að,
en eru á sffeldu reiki. Það er talsverð
skapraun að geta ekki haft minsta
frið fyrir þessari áreitni, þegar menn
hátta og taka sér bók f hönd til
lesturs undir svefninn. Það er ekki
til neins að ætla sér að handsama
þær og klekkja á þeim, þvf þær eru
aíbrigðilega snarar. Eina úrræðið verð-
ur að slökkva og láta myrkrið hlíía
sér. Þá taka flugurnar líka á sig
náðir. Töluvert er gert að þvf, að
hengja upp í húsum pappfrsræmur
sem á er borið einskonar lím. Þcgar
flugurnar 3etjast á þær, festast þær
og láta svo líf sitt. Þessar fiugna-
gildrur eru verzlunarvara fyrir vestan
haf.
Þá er að minnast á veggjalúsina.
Einna mest orð hefir farið af henni
hér heima. Á fyrstju árum vesturfluta-
inganna bárust ógurlegar sög^r hing-
að heim um þenna Iang versta ágalla,
sem var á vistinni fyrir vestan. Þeir,
sem um þessar mundir flytjast vestur,
fá litla hugmynd af eigin reynd um
þá plágu, sem veggjalúsin var fyrstu
frumbýlingunum.
Það mun hafa orðið úrræði þvf nær
allra frumbýlinga, að byggja sér fyrst
í stað bjálkahús úr tilhöggnum eikar-
trjám, sem lögð voru hvert ofan á
annað í veggina og geirnegld saman
á hornum. 'Veggirnir, sem vitanlega
voru mjög gistnir og hrjúfir, voru
síðan þéttir með leir og kalkbornir.
Þessi húsakynni voru sérlega góðar
gróðrarstíur fyrir veggjalúsina. Hún
lifir í sjálfum viðnum, grefur sér göng
f honum, etur göt á þiljur o. 3. frv.
Hún er að þvf leyti ólík húsflugunni
f lifnaðarháttum, að á meðan bjart er
1