Alþýðublaðið - 03.08.1921, Blaðsíða 1

Alþýðublaði
t Geílð tit aí Alþýðuflokkavun.
1921
Mldvikudaginn 3. ágúst.
175. tölubl.
„Ijinir inglegn“.
Morgunblaðið hefir aldrei þótt
tillögugott né djúpviturt þegar það
einstökusincum hefir lagt eitthvað
lítilsháttar til opinberra mála. Gng-
an mun því undra þó það geri
ekki annað en verja gerðir út-
gerðarmanna og hæla Islands-
banka í grein sem í því birtist
s. 1. sunnudag.
Blaðið er eign ‘Utgerðarmanna
og því eðlilegt að það taki svari
þeirra og telji alt „illgirni* og
„lítið vit*, sem fer í bága við
hagsmuni þeirra og eigingirni.
Stefna blaðsins er eigingirnis■
stefna.
Blaðið ræðir um dugnaðarmenn-
ina, sem réðust í kaup á botn
vörpuskipum. Þessu má því svara,
að upphafiega voru það skipstjór-
ar og sjómenn, sem séð höfðu
gengi ensku botnvörpuútgerðar-
innar, sem réðust í þessa útgerð
hér, Þegar svo ýmsir eiginhags-
munamenn sáu hve vel þeitn gekk,
vildu þeir auðvitað lfka mata krók-
inn. Og er ekkert við það að at-
huga frá sjónarmiði eiginhags-
munamanna Útgerðin blómgaðist.
Gróðinn óx. Heimstrlðið braust
út. Gróðicn margfaldaðist fyrstu
árin; en bráðlega kom að þvf,
vegna stríðshætu o fl., að gróða-
vonin varð ekki jafn mikil En þá
bauðst ágætt tækifæri til að græða
fé á engu — að útgerðarmönnum
fanst. Erlend ríki buðust til að
kaupa togaraflotann íyrir svo hátt
verð, að eigendurna sundlaði.
Þeir ætluðu að kaupa skip f stað
inn rniklu ódýrara, þegar stríðið
væri búið.
Skipin voru seld.
Útgerðin lamaðist í bili. Verð
á fiski varð gffurlega hátt. Það
lokkaði fjárgróðamennina, Stríðið
var á enda. Þeir gátu fengið skip
með girnilegum kjörum, að þeim
þá virtist. Fé var lfka fáanlegt.
Það var til hér á landi peninga-
stofnun, sem lánaði mikið. Meira
en góðu hófi gengdi. Og erlendis
var hægt að fá Ián. Skipin kost-
uðu helmingi meira, en þau sem
seld höfðu verið, og vel það. Lán-
in voru tekin. Skipin keypt. Og
félögin hafa síðan alt af verið að
tapa, segir Vísir. Lánin þóttu líka
ekki tryggari en það, að sam-
ábyrgðar hluthafanna var krafist,
ef þau áttu að fást, sum.
Það eitt nægir til að sýna, á
hve veikum grundvelli og hve
fyrirhyggjulaust hefir verið stofnað
til þessara nýju botnvörpufélaga,
sem nú hafa leitað á náðir ríkis-
ins og beðið það að bjarga sér
frá bráðu hruni.
Það er sannað, að því nær
eignalausir menn, réðust í sum
þessi fyrirtæki. Vitanlega af gróða-
von. Og þeir fengu svo að segja
viðstöðulaust þau lán er þeir
þurftu.
Morgunblaðið kallar þessa menn
„dugnaðarmenn, sem að miklu
leyti hafi skapað þær framkvæmd-
ir, sem orðið hafa í bænum tvo
síðustu áratugina*.
Annað hljóð var í því síðast-
liðið ár þegar það bar fram þá
tillögu, að vert væri að athuga,
hvort ekki væri meiri þörf á þvf,
að banna innfiutning á botnvörþu•
skipum en óþarfavarningi. Þá sá
blaðið hættuna. En nú hefir það
gleymt því, sem það sagði f íyrra!
Þessa „dugnaðarmenn* er varla
hægt að lofa hástöfum, og eng-
inn maður með heilbrigða skyn-
semi getur treyst þeim til þess,
að rétta við aftur útgerðina.
Þeim, og engum öðrum, verður
kent um hvernig komið er. Þeir
hafa ekki kunnað að fara með út-
gerðina eins og hagsýnir menn,
og þeim hefir láðst að reka hana
með heill almennings fyrir augum.
Er þá eðlilegt að trúa þeim
enn fyrir málinuf Er sanngjarnt
að kretjast þess, að ríkið taki að
eins við skeliinum vonda tímabilið
og beri þá hallann, en jafnskjótt
og um hægist sleppi það hendinni
af útveginum?
%
Brunatryggingar
á innbúi og vörum
hvergi ódýrari en hjá
A. V, Tulinius
vátryggingaskrlfstofu
Elms kipaf é Iags h ús i nu,
2. hæð.
Sjómenn og aðrir alþýðumenn
eru sannarlega fúsir tll þess að
„rétta aftur við* útveginn. En
þeir krefjast þess — og það sýn-
ist eðlileg krafa — að eftirleiðis
verði komið í veg fyrir það, að
einstakir menn raki saman fé,
þegar vel gengur, en hcetti svo
rekstrinum jafnskjótt sem gróðinn
minkar, og heimti það, að tafið
sé látið Ienda á sjómönnum og
verkamönnum eða ríkissjóði, ef
þeir eiga að hefja reksturinnn
aftur.
Morgunblaðið getúr ekki neitað
þvf, að flestir útgerðarmenn hafa
hagað sér eins og flón, og „dugn-
aðarmönnunum* þess er núverandi
ástand að kenna. Og fyrir það
eiga þeir sízt hrós.
Hafi þeir „skapað* botnvörpu-
útgerðina, þá hafa þeir líka einir
— án hjálpar verkamannanna,
sem ekki hafa úr býtum- borið
annað en lélegt Iffsviðurhald, þeg-
ar vei gekk útgerðin — komið
henni á grafarbakkann.
Maður, sem tæki barn til fóst-
urs og umsjár og eyddi fjármun-
um þess, en léti það svo veslast
upp úr hor, þegar féð væri upp-
étið, mundi settur í fangelsi.
En útgerðarmenn, sem safnað
hafa saman mörgu fólki og látið
það þræla fyrir sig á góðu árun-
um, fyrir það kaup er þá sjálfa
lysti, en kasta þvf svo á dyr,
blásnauðu, þegar f móti blæs,
eiga ekki annað skilið en hrós,
segir Morgunblaðiðl