Dagur - 15.02.1934, Blaðsíða 3

16. tbl.
DAGUR
47
Vandamönnum og vinum tilkynnist hérmeð, að Jósep Helga-
son, bóndi á Espihóli í Eyjafirði, andaðist á heimili sínu að
kvöldi hins 11. þ. m.
Jarðarförin er ákveðin að fari fram að Espihóli þriðjudaginn
þann 20. þ. m. og hefst kl. 1 e. h.
— Kransar eru afbeðnir.
Espihóli 14. febrúar 1934.
Guðný Helgadóttir. Kristinn Jakobsson.
kvæmd, að greiða sveitamönnum
lægra fyrir sömu vinnu en bæja-
mönnum.
Þegar hér var komið sögunni,
var Jón með öllu ráðþrota og
vörn hans lokið. Allir Framsókn-
armenn á fundinum stóðu fast
með þingmanni sínum og þótti
hann hafa rösklega stuggað úr
túninu.
Þetta var merkilegur fundur að
því leyti, að hér prófuðu klofn-
ingsmenn í fyrsta sinni málstað
sinn á opinberum fundi, og fengu
ekki með sér eina einustu sál. —
Jafnvel íhaldið þóttist ekki geta
lagt þeim nokkurt lið.
Fundarmaður.
.íslendingur*
e r n a t i n n
við að tína upp úr blaðinu »Fram-
sókn« brigzlyrði og hrakyrði
Tryggva Þórhallssonar um fyrr-
verandi samherja sinn og sam-
verkamann, Jónas Jónsson. Er nú
af sem áður var, er Tr. Þ. var í
Framsóknarflokknum; þá nefndu
íhaldsmenn hann jafnaðarlegast
stóra núllið í óvirðingarskyni, en
nú beita þeir honum sleitulaust
sem áreiðanlegum heimildarmanni
að allskonar ófrægingum um J. J.
og aðra Framsóknarmenn. En úr
því að »lsl.« og íhaldsblöðin yfir-
leitt telja Tr. Þ. svona áreiðan-
legan heildannann nú orðið, þá
væri ekki úr vegi að minna þau á
eitt ekki lítilsvert atriði, sem stóð
í greininni »Móti straumnum«, er
birtist í »Framsókn« 15. des. s. 1.
Þar segir Tr. Þ. meðal annars:
»Hvaða gagn hafa jafnaðar-
mennirnir okkar nú af viðtölun-
um við Sjálfstæðismenn um »rétt-
lætismálin«? Ef við hinir hefðum
ekki hjálpað þeim, þá hefðu Sjálf-
stæðismenn stolið af þeim 1—2
uppbótarþingsætum, og ekki fund-
ið til samvizkubits«.
»ísl.« hefir ekki vitnað til þess-
ara orða Tr. Þ., og íhaldsblöðin
hafa þagað við þeim eins og þau
væru múlbundin, hvort sem það
hefir verið af samvizkubiti, sem
Tr. Þ. gerir þó heldur lítið úr hjá
íhaldsmönnum, eða einhverju
öðru.
MÖnnum er í fersku minni rétt-
lætishjal íhaldsmanna í sambandi
við kjördæmamálið. Mbl. skýrði
nær daglega frá því, hvar »rétt-
lætismálinu« væri nú komið. En
svo endar þessi næma réttlætis-
tilfinning á þeirri óheyrðu sví-
virðu, að þeir »réttlátu« ætla xneð
sjónhverfingum og brögðum að
gerast pólitískir þjófar og stela
uppbótarþingsætum frá Verka-
mannaflokknum, að því er Tr. Þ.
fullyrðir og getur áreiðanlega
sannað. En Framsóknarmenn
(»við hinir«, orðar Tr. Þ. það)
skildu hvað átti að gerast og
komu í veg fyrir mannastuldinn.
Hér hafa nú verið -tilfærð nokk-
ur orð um innræti »réttláta«
fólksins á íhaldsheimilinu. Þau
orð eru sönn og rituð af þeim
manni, er »fsl.« er orðið svo tamt
að vitna til sem heimildarmanns.
En allar þær tilvitnanir hafa nú
orðið þess valdandi, að íhalds-
menn eiga um sárt að binda, þar
sem þessi sami heimildarmaður
»ísl.« vottar, að sjálfstæðismenn
hefðu stolið uppbótarþingsætum,
ef þeir hefðu mátt ráða, og það<
án þess að finna til nokkurs sam-
vizkubits.
En mun Tr. Þ. ekki finnast það
fremur ömurleg örlög, að vera nú
gerður að hálfgildings átrúnaðar-
goði af pólitískt þjófgefnum
mönnum ?
Að minnsta kosti finnst okkur,
fyrrv. samherjum haris og vinum
það átakanlega sorglegt.
Aldrei áður hefir Tr. Þ. haft
ríkari ástæðu til að taka sér í
munn sitt gamla vígorð:
»Allt er betra en íhaldið«.
Dýravern(lariQn19.áí9l933.
Það er undarlega hljótt um
þetta rit. íslenzku ritdómararnir
eyða hvorki tíma sínum, íhygglis-
gáfu né ritföngum til að geta um
það á prenti. Fátt íslenzkra bóka
og rita kemur þó svo á bóka-
markaðinn að ekki sé um það get-
ið í blöðum og tímaritum, meira
eða minna. Sumt, sem er heldur
lítilsvert, er jafnvel hafið upp til
skýja (eða upp fyrir ský) og
vaggað þar í Ijósstrokum blásal-
anna, unz fullvíst þykir að það
fljúgi út í fólkið. En gagnleg rit
sitja stundum hjá. Slíkt er auð-
vitað ofur auðskilið, því það góða
og gagnlega þarf engin meðmæli.
En vel á minnzt, ég ætla ekki með
þessum línum að fara að sétja of-
an í við íslenzka ritdómara, það
yrði sennilega ekki til annars en
að koma þeim til að brosa. En
mig langar aðeins til að geta of-
urlítið um ofangreint rit, ef það
skyldi verða til þess að einhverj-
ir, sem ekki hafa litið það augum
hingað til, fengju áhuga fyrir að
Leikhúsið.
Hinn ímyndunarveiki er óneit-
anlega orðinn nokkuð bragðdauf-
ur. Moliére hefir ekki tekizt að
blása fyllilega sígildum lífsanda i
nasir þessa afkvæmis síns. Per-
sónurnar eru ekki gæddar því
auðuga, litbrigðasnögga og marg-
þætta sálarlífi, því þróttmikla
lífsafli og heita blóði, sem Shake-
speare auðnaðist að gefa persón-
um sínum, svo að þær yrðu ó-
dauðlegar.
Hjá Moliére er hér að ræða
um líkamnaða skaphöfn, persón-
urnar svo bundnar við stund og
stað, að þær koma oss í mörgu
fyrir sjónir sem steingervingar,
og því meiri, sem þær eru dregn-
ar stórfelldari dráttum, sem leik-
ritaskáldin verða alltaf að gera.
Og enda þótt ímyndunarafl vort
geti viðað að sér allmörgum hlið-
stæðiun úr samtíðinni, misjafn-
lega langt að sóttum, þá er erfitt
með þess háttar »klassiskum«
leikritum, að veita áhorfendum
nútímans óblandna ánægju, sé
elcki hver leikandi gæddur stór-
mikilli leikgáfu, og þeir allir lýta-
laust samþjálfaðir.
Þar með er ekki sagt, að leik-
flokkarnir hér eigi ekki hrós skil-
ið fyrir meðferð leikritsins. Það
er meira en virðingarvert, í raun
og veru furðulegt, hvað leikstjóra
og leikflokk hefir hér tekizt að
inna af hendi, ekki sízt í því, að
flytja áhorfendur á tímasvið höf-
undarins og tjá þeim hið ytra
snið þeirrar aldar, sem hér, með
mörgum lítt vönum leikendum,
mætti virðast sérstökum erfiðleik-
um bundið.
Hér verður, rúmsins vegna,
ekki sem skyldi fjölyrt um hve
vel hr. Friðfinnur Guðjónsson fer
með aðalhlutverkið. íþrótt hans
um framsögn er kunn í aðaldrátt-
um, jafnvel hér. En ekki verður
hjá því komizt, að benda á hið
nána samræmi milli þeirra og
hinna smærri drátta í fasi hans,
handaburði, uppliti og öllum svip-
brigðum, sem nauðsynlegt er, svo
að sönn list verði úr. Það er með
afburðum, hnitmiðað, örgrannt og
aldrei ýkt; þessi svipleiftur,
munnherkjurnar, neðri varar
viprurnar, sítúlkandi, ekki síður
en orðin, hvað inni fyrir býr.
Hinn gesturinn, ungfrú Sigrún
Magnúsdóttir, á einnig óblandað
lof skilið. Hlutverkið gefur ekki
efni til tilþrifa. En málfar og lát-
kynnast því nánar. Dýraverndar-
inn er gefinn út af Dýraverndun-
arfélagi fslands. Átta tölublöð á
ári í stóru fjögurra blaða broti
og er hvert blað 8 síður auk
vandaðrar kápu, og frágangur er
allur hinn bezti. Tvö seinustu blöð
síðasta árgangs hafa mér nýlega
borizt. Blaðið hefir síðastliðið ár,
sem að undanförnu, flutt úrvals
dýrasögur, bæði innlendar og
þýddar, auk ýmsra frásagna,
kvæða og fjölda mynda og fleira
smávegis. Af öllum þeim mörgu
og góðu sögum, sem birzt hafa !
bragð er tamið, mjúkt og fagurt,
og söngrödd prýðileg. Sérlega á-
nægjulegur var söngleikur hennar
á móti hr. Sigurjóni Sæmunds-
syni, er gerði þar reglulega góð
skil hlutverki sínu. En annars er
ekki nema gott um hann að segja.
Þefta er víst aðeins í annað sinn,
sem hann kemur á leiksvið, og
þótt hann sé enn nokkuð svifa-
stirður, var það stórlýtalaust, og
áberandi framför frá fyrsta
skifti.
Um ungfrú Elsu Friðfinnsson
má einnig hið sama segja, þar er
um áberandi framför að ræða, og
má Ijúka á lofsorði, hve góð skil
hún gerði Toinette, öðru stærsta
hlutverkinu, er til alls er litið.
Það sem sameiginlega er auðvitað
að henni og hinum óvanari leik-
endum, er skortur á leiksviðs-
þjálfun, kunnáttu á að vita lát-
bragði sínu, hreyfingum, og þó
sérstaklega höndum — þessum á-
steytingarsteini byrjenda — hæfi-
legan stað. Og að þessu undan-
skildu fór ungfrú Margrét Stein-
grímsdóttir einnig furðu vel með
hlutverk sitt, enda gervið. ágætt.
Og svo að komið sé að hr. Á-
gúst Kvaran, þá hafa Akureyr-
ingar hér enn fengið sönnur
fyrir því, hver missir væri að
honum fyrir leiklist bæjarins,
Það er tvímælalaust mjög mikið
verk, að hafa í senn á hendi leik-
stjórn og leika sjálfur. Hvort-
tveggja var ágætlega af hendi
leyst. Að vísu var »Tumi« hér
færður háskalega nærri fábján-
anum. En það er hann áreiðan-
lega ekki frá höfundarins hendi.
Hann er blátt áfram sérkennileg-
ur menntaglópur, útdauð tegund
nú, skulum við vona, en algeng á
miðöldunum og raunar langt fram
yfir tíma höfundarins. En eins og
Kvaran tók að sér að túlka hann,
gerði hann það skringilega vel.
En þótt búningar væru fengnir
að sunnan, og þótt ef til vill hafi
hér verið unnið að einhverju leyti
í samráði við gesti, þá næst ekki
jafngott samræmi með svo mis-
æfðum leikkröftum, nema um
skilningsgóða og ötula eins manns
leiðsögn sé að ræða. Leikstjórn
hr. Ágústs Kvaran er auðsjáan-
lega markviss, ákveðin og sam-
vizkusöm. Um síðasta eiginleik-
ann bera glöggan vott framfarir
þeirra byrjenda hér, sem tilsagn-
ar hans hafa notið. Megi nú á-
hugi hans og starfsþol fá að njóta
sín framvegis.
síðasta árgangi finnst mér þó ein
bera af öllum, það er: Jólagjöfin,
þýdd úr dönsku — hrein og bein
perla.
Ritstjóri Dýraverndarans er
hinn góðkunni maður Einar E.
Sæmundsson, og er óhætt að
treysta því að blaðinu verður ekki
fisjað saman á meðan það er í
hans höndum, og væri óskandi að
það nyti hans við sem lengst.
Dýravemdunarstarfsemi er svo
sjálfsagður þáttur í menningar-
lífi nútímans, að hver og einn
maður ætti að hafa ánægju af að.