Dagur - 08.03.1934, Side 1

D AOUR
kemur út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
iögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
ofe.
XVIL
ár. |
Afgreiðslan
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR.
Norðurgötuö. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
Akureyri 8. marz 1934.
25. tbl.
Bæjarstjórnarfundurinn.
Tilraunir nokkurra verkamanna
úr flokki kommúnista til þess að
i'.gna bæjarstjórn, með því að slá
hring um hana og ætla sér að
varna henni útgöngu, eftir að
þeir höfðu hleypt upp fundinum,
unz hún hefði breytt samþykktum
sínum að geðþótta þeirra, mun
mælast misjafnlega fyrir, þegar
litið er á alla málavöxtu. Þeir,
sem utan við standa, munu álíta
að til þess að réttlætt verði slík
framkoma, hefði bæjarstjórnin
orðið að gera sig bera að meira
en litlum fjandskap í garð verka-
mannanna.
Aðalkrafan skilst oss að sé at-
vinnubótavinna handa 100 manns.
Þótt bæjarstjórn hafi hafnað
henni, mun meira en hæpið að
fullyrða að það sé af fjandskap
við verkamenn- Hitt mun sanni
nær, að hún álíti sig hafa yfir
æði takmörkuðu fé að ráða til
atvinnubóta, eigi hún ekki að
hleypa á kaf í skuldafenið, svo
takmörkuðu, að hún sjái sér eigi
fært að ganga skilyrðislaust að
þessari kröfu.
Á hinn bóginn er vitanlegt, að
fyrir þrem vikum samþykkti bæj-
arstjórn í þessu sambandi nokkr-
ar tillögur; í aðalatriðum þessar:
Að leggja fyrir .nefndir verklegra
framkvæmda að láta vinna strax
og áfram, meðan atvinnuleysi er,
alla vinnu, sem fé er veitt til á
fjárhagsáætlun og möguleg er
vegna tíðarfars; byrja að jafna
til væntanlega kirkjulóð og veita
til undirbúnings að kirkjubygg-
ingu allt að 10—15 þús. kr., og
að fela atvinnubótanefnd í sam-
ráði við bæjarstjóra og bæjar-
verkstjóra að sjá um, að jafnan
vinni svo margir verkamenn, sem
frekast er kostur á.
Enginn neitar því, að slæmt er,
að eigi er enn meira komið í
framkvæmd af þessum tillögum
en raun er á. »Verkamaðurinn«
kennir um blekkingum, svikum og
fjandskap bæjarstjórnar við
verkalýðinn. Þetta er vitanlega
hugarburður. Ástæðan er ekkert
leyndarmál; blátt áfram sú, að
bæ'jarstjórnin er eigi sjálfráð í
þessu efni. Uppdrættir að kirkju
eða sjúkrahúsi eru eigi fyrir
hendi. Það kom skýrt í ljós, var
tekið fram af bæjarfulltrúa V.
Þór á bæjarstjómarfundinum s. I
þriðjudag, að leitað hefir verið til
húsameistara ríkisins, hvort eigi
mætti vinna að grunni og undir-
búningi, þótt ei væri gengið frá
endanlegum mælingum, en það
svar fengizt, að það væri eigi
mögulegt, fyrr en húsameistari
kæmi. Jafnvel vafalaust að bygg-
ingarstaður verður ekki ákveðinn
til fulls af hans hálfu, fyrr en hann
er hingað kominn. Þá mun og
hafa verið beðið um lauslegt riss
að stærð kirkjunnar, en húsa-
meistari eigi viðbúinn að láta það
í té, fyrr en hann kemur. Er það
og líka skiljanlegt, hafi sóknar-
nefnd ákveðið að hafa kirkjuna
minni en til var ætlazt í fyrstu.
Hefir bæjarstjórn tvímælalaust
gert það sem í hennar valdi stóð,
til þess að hrinda af stað fram-
kvæmdum, enda svo komið að nú
stendur einungis á komu húsa-
meistara ríkisins, en hans er von
innan fárra daga. Verður at-
vinnubótavinnan þá vafalaust
þegar hafin.
Því má bæta við, að við Glerár-
garðinn hefir eigi verið hægt að
vinna, sökum ísleysis á eyrum er
hindrar grjótdrátt á sleðum og
skara í ánni, er hindra grjótakst-
ur á bílum.
Að þessu öllu athuguðu, sem og
hinu, að bæjarstjórn skipa nú að
miklu leyti nýir menn, er sam-
kvæmt því, sem hér er að framan
sagt, eigi með nokkurri sanngirni
verður fullyrt um að enn hafi
gert sig bera að »blekkingum,
svikum og fjandskap« við verka-
lýð Akureyrar, mun fæstum virð-
ast fullgild ástæðan til ógnananna
og upphleypingar bæjarstjórnar-
fundar, heldur hitt, að hér hafi
af æstum huga verið óhöndulega
stefnt til meiri alvöru en nauðsyn
bar til. Fjölmargra samúð er vís
góðum málstað, þótt með festu sé
fram borin. En fámennur flokkur
þarf eigi að ætla sér þá dul að
kúga menn til fylgis við sig með
reiddum hnefum einum. Sú leiðin
er vísastur vegur til sameinaðrar
andúðar, og til vakningar þeim
öflum, sem óþarflegust leynast
með einstaklingum og þjóðfélög-
um, og líklega eigi síður hér á
íslandi en annarstaðar, svo sem
skaphöfn vorri og aldagömlu upp-
eldi er farið.
* * *
Bæjarstjórninni var boðin lög-
regluaðstoð í fyrrakvöld- Til þess
gat virzt full ástæða. Og það er
nokkurnveginn segin saga, að í
hverju öðru landi hefði hún þótt
sjálfsögð og verið með þökkum
þegin, er svo horfði við. En bæj-
arstjórn Akureyrar á allt lof skil-
ið fyrir að hafna því tilboði, eins
og á stóð. Fullkomin stilling og
æðruleysi er oft langt um drýgra
lögregluvaldinu, þegar hugir eru
svo æstirjS&ð jafnvel einföld varn-
arráðstöfun mundi álitin ögrun.
Og hafi svo verið, sem sjálfsagt
er enn að álíta, að hér hafi frem-
ur en ólátahugur að verki verið
afvegaleidd tortryggni og æst ó-
þolinmæði, sökum dráttar á sam-
þykktum framkvæmdum, dráttar,
sem þó var óhjákvæmilegur, eins
og glöggt hefir komið í ljós, þá
var skynsamlega og rétt ráðið.
Athugasemd
verð ég að gera við þau ummæli
vors góðkunna vinar, Steingríms
læknis Matthíassonar, er hann í
grein sinni »Jörð og aðrar stjörn-
ur« tekur til orða um »þjóðsög-
urnar afarmörgu, sem Þorst. M.
yfirfylli markaðinn með, svo að
kvæðabækur og skáldsögur ungu
skáldanna hverfa og gleymast í
bingnum«.
Fyrst er nú það, að þjóðsögur
og listaskáldskapur eru svo hæfi-
lega fjarlægar bókmenntagreinir
hvor annarri, að eigi verður í
fljótu bragði séð, að önnur útgáf-
an spilli fyrir hinni. En þótt svo
væri, virðist ekki maklegt að á-
saka Þorstein M- Jónsson, heldur
þvert á móti. Að vísu hefir hann
gefið út þjóðsögur. En það hafa
fleiri gert og gera. Af sex þjóð-
sagnasöfnum, er út komu síðast-
liðið ár, gaf hann einungis út eitt.
Um það má lengi deila, hvenær
sé of mikið af þjóðsögum komið
á markaðinn. Enn kennir ekki
neinnar ólystar kaupenda sökum
offylli. Og eigi þarf hér að fjöl-
yrða um gildi þjóðsagna, játað af
öllum siðmenningarþjóðum.
En einmitt í sambandi við
kvæðabækur og skáldsögur hinna
yngri skálda, á ekki við að haga
svo máli sínu, að skilja megi lítt
kunnugir, að Þorsteinn beri meiri
umhygju fyrir þjóðsögunum en
skáldritunum. Því að eigi nokkur
íslenzkur bókaútgefandi óskorað-
ar þakkir skáldritahneigðra ís-
lendinga skilið, þá er það einmitt
Þorsteinn M. Jónsson. Hefir hann
ekki óslitið gefið út Ijóð og sögur
ágætra og efnilegra skálda, hinna
yngstu sem hinna yngri? Nægir
En fari svo, að hleypa eigi upp
hv.erjum fundinum á fætur öðr-
um með hótunum eða sífelldum
truflunum, og fyrir ekki meiri
sakir, þá þarf engan að undra,
þótt bæjarstjórnin vilji einhverj-
ar varnarráðstafanir gera til þess
að sjá dagskrá sinni farborða og
firra sig jafn aðgöngulum heim-
sóknum.
En annars er skemmra að bíða
en svo, að ófriði taki, unz stað-
reyndirnar skera úr því hvorir
hafi meira til síns máls, þeir, sem
einungis trúa blekkingum, lygum
og svikum á hina nýju bæjar-
stjórn, eða hinir, sem trúa henni
til heilinda í þessu máli.
þar að benda á nokkur nöfn:
Hulda, Davíð Stefánsson, frá
Fagraskógi, Jóhannes úr Kötlum,
Friðrik Á. Brekkan, Jóhann Frí-
mann, Guðmundur G- Hagalín,
Halldór Kiljan Laxness. Mér
þætti fróðlegt að vita, hver ís-
lenzkra útgefanda hefði meiri
viðleitni sýnt til þess í senn, að
velja sér verðmæt yngri skáld til
útgáfu og koma þeim á fram-
færi, er hann teldi líklegt að
mættu verða sér og þjóð sinni
til sæmdar.
Suma þessa höfunda, sem nú
eru þjóðkunnir orðnir að makleg-
leikum, hefir hann gefið út frá
byrjun, t. d. Brekkan og Haga-
lín, en tryggt sér æ meira af
verkum annara hinna beztu.
Eg fjölyrði ekki frekar um
þetta. Veit, að Steingrímur hefir
verið dálítið viðutan, er hann
hleypti þessari setningu inn í
grein sína, að honum er vafa-
laust jafn Ijóst og mér, hve mikið
vor bær og vér allir eigum upp
að inna jafn merkilegum og sér-
stæðum bókaútgefanda og Þor-
steini M. Jónssyni.
Akureyri 8. marz 1934.
S. Halldórs frá Höfnum.
Tveir nefndarbændur 1 Engi-
hlíðarhreppi í Húnavatnssýslu
eru nýlátnir, að því er útvarps-
fregnir herma, Einar Guðmunds-
son á Neðri-Mýrum í Refasveit og
Ari Erlendsson á Móbergi í
Langadal. Báðir höfðu þeir gegnt
hreppsnefndarstörfum og bjuggu
myndarlega- Ari heitinn var nafn-
kunnur þjóðhagasmiður, enda ber
Móberg þess vott, gestum og
gangandi.