Dagur - 14.04.1934, Síða 1

.'dí M
DAOUR
kemur út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
iögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Afgreiðslan
er hjá JÓNI Þ. ÞOR.
Norðurgötu3. Talsimi 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
XVII
. ár. ^
Akureyri 14. apríl 1Q34.
40. tbl.
Skipulagning
afurðasölunnar.
Kaflar úr rœðu fóns Árnasonar framkvœmda-
st/'óra á fulltrúafundi samvinnufélaganna.
(Framh.).
Einkav erzlun: Útflutningsverzl-
un með sjávarafurðir hefir jafn-
an verið rekin sem einkafyrir-
tæki. Innflytjendur í markaðs-
löndunum hafa haft hér umboðs-
menn til að kaupa sjávarafurðir
og jafnframt hafa verið hér
nokkrir einstaklingar og einkafé-
lög, sem hafa keypt fisk og aðrar
vörur og flutt út fyrir eigin
reikning. í sæmilegu árferði get-
ur svona verzlunarmáti verið
sæmilegur fyrir framleiðendur,
en hvað lítið sem út af ber, lendir
allt í voða. Formælendur einka-
rekstursins hafa oft komið auga
á þetta. Hafa þeir reynt að ráða
bót á misfellum með samtökum
fárra stórútflytjenda og stór-
framleiðenda. Sem dæmi þess er
Fiskhringurinn , sem allir kann-
ast við frá kreppuárunum 1921—
1928.
Hin blinda og tilgangslausa
samkeppni á fiskmarkaðnum und-
anfarin ár var því nær búin að
leggja í rústir fiskframleiðslu
landsmanna. Árin 1930 og 1931
var fiskverðið komið niður úr
öllu valdi og fór svo að lokum, að
í ársbyrjun 1931 þorði enginn að
kaupa fisk og var hann þá allur
látinn í umboðssölu, til innlendra
útflytjenda í markaðslöndunum.
Árangurinn varð auðvitað sá, að
öllu harðvítugri samkeppni hélt á-
fram með umboðssölufiskinn, en
verið hafði á meðan útflytjendur
keyptu framleiðsluna, og verð
það, sem framleiðendur fengu,
varð alveg hörmulega lágt.
Þegar hér var komið, voru for-
mælendur einkarekstursins búnir
að gefa upp alla von um að nokk-
urt lag kæmist á fiskverzlunina
með óbreyttu fyrirkomulagl, og
þar með væri útgerðin lögð 1
rústir. Bankarnir áttu hér stór-
kostlegra hagsmuna að gæta.
Fyrir áhrif þeirra var undinn að
því bráður bugur, nokkru fyrir
mitt ár 1932, að koma á allsherj-
arsamtökum um fiskútflutning-
inn. Þrír stærstu einkaútflytjend-
ur landsins, ásamt tveimur
bankastjórum, stofnuðu einskonar
|élag og buðu öllum fiskframleið-
endum að taka fisk þeirra í um-
boðssölu. Þá var ekkert framund-
an annað en sama eymdin, sem
verið hafði undanfarin ár, og
gripu flestir úrræði þetta fegins
hendi. Samin var bráðabirgða-'
reglugerð fyrir þessa útflutnings-
starfsemi og sölunefndinni gefið
nafnið Sölusamband íslenzkra
fiskframleiðenda. Hefir nefndin
starfaö í tvö ár og komu strax í
ljós kostir samtakanna i stórum
hærra fiskverði og miklu meira
söluöryggi, en þekkzt hafði um
langt skeið.
í samvinnufélögum landsins er
margt smáútgerðarmanna. Sam-
bandsfélögin hafa því um all-
langt skeið haft mikið af fiski til
útflutnings. Hefir þetta, þegar
mest hefir verið, numið 10—12%
af allri fiskframleiðslu lands-
manna.
Félögin hafa aldrei komið sér
fyrir sem sjálfstæðir útflytjendur
fiskjar á sama hátt og með land-
búnaðarvörurnar. Ástæðan er
meðal annars sú, að fiskmagnið,
sem þau hafa ráðið yfir, hefir
verið svo lítið, miðað við alla
framleiðsluna, og ennfremur að
fiskframleiðsla félaganna hefir
verið aðeins fyrir vissa markaði
(Barcelona og ítalíu). Ef félögin
hefðu byrjað á sjálfstæðum út-
flutningi, hefðu þau orðið að
að geta fullnægt alhliða mark-
aðsþörf og látið viðskiptamönn-
um sínum í té nægan fisk allt
árið, eins og aðrir útflytjendur.
Þetta hafa forráðamenn félag-
anna og Sambandsins talið of á-
hættumikið, með því verzlunar-
fyrirkomulagi, sem gilt hefir í
fiskverzluninni.
Sambandsfélögin urðu strax
þátttakendur í Sölusamlaginu og
hafa verið það síðan. í vetur
skrifaði ég grein, þar sem ég
sting upp á breytingum á fyrir-
komulagi Sölusambandsins. (Þess-
ar tillögur er að finna í 2. tbl.
Tímans þ. á.).
Stjórn Sölusambandsins gekk
að því, þegar Sambandsfélögin
lofuðu þátttöku sinni yfirstand-
andi ár, að þau fengju sérstakan
fulltrúa, og jafnframt samþykkti
stjórnin að bera fram við þátt-
takendur Sölusamlagsins frum-
varp, eða uppástungur um breyt-
ingu á reglugerð þess. Lét stjórn-
in þess jafnframt getið, að hún
vonaði, að fullt samkomulag næð-
ist síðar um þær breytingar, sem
fram yrðu bornar.
Ég hefi ekki mikla trú á, að
Fisksölusambandið verði langlíft,
ef fyrirkomulagi þess verður ekki
breytt í lýðræðisátt og framhald
á starfinu tryggt. En verði það
gert, getur sölusambandið tekið
sér fyrir hendur margháttaðri
starfsemi en það hefir nú með
höndum. Sala á ísfiski fer mjög
misjafnlega úr hendi og má telja
alveg víst, að sterkt sölusamband
með skrifstofur eða umboðsmenn
í markaðslöndunum, gætu miklu
áorkað til umbóta og öryggis. Þá
má geta þess, að fundnar hafa
verið aðferðir til að frysta fisk,
án þess að hann skemmist, eða
breytist nokkuð að ráði. Margra
vikna gamall freðfiskur, frystur
með þessum aðferðum, heldur ein-
kennum nýs fiskjar að mestu.
Þetta er staðreynd. Hinsvegar
hefir ekki tekizt enn að afla þess-
um fiski markaðar að neinu ráði.
Einstaklingar ráða ékki við dýr-
ar tilraunir með framleiðslu og
sölu á svona fiski. Þó ríkið styrki
fyrstu útflutningstilraunirnar, þá
liggur beinast við að Sölusamband
fiskframleiðenda hafi útflutning-
inn með höndum.
Ef hér á að geta orðið veruleg
aukning á útgerð og fiskfram-
leiðslu, verður að leggja áherzlu
á, að koma nýjum og frosnum
fiski á erlendan markað. Það get-
ur líka farið svo, að smátt og
smátt verði horfið frá neyzlu
saltfiskjar. Er sú reynzlan t. d.
með kjöt, að alltaf er horfið frá
því meir og meir, að geyma það
í salti. Má heita að allt kjöt, sem
nú er selt á heimsmarkaðnum, sé
fryst eða kælt.
Það er gleðilegt fyrir samvinnu-
menn landsins, að veita því at-
hygli, hve samvinnustefnunni vex
óðfluga fylgi við sjávarsíðuna.
Að vísu eru samtökin víða laus-
leg og hlýða ekki föstum reglum
samvinnufélaga. En allt færist þó
í þá átt. Hefi ég t. d. engan heyrt
andmæla því, að gera Sölusam-
bandið að samvinnufélagi eða
heildsölu samvinnufélaga. Lýsis-
framleiðendur hafa stofnað sam-
lög og síldarframleiðendur hafa
setið á ráðstefnu í vetur og haft
ráðagerðir um stofnun síldarsam-
lags.
Erl. fréttir.
Stórflóð á Skotlandi.
útvarpsfregnir í gær herma að
stórflóð hafi orðið á Skotlandi
norðaustan-verðu upp úr illviðr-
unum, er þar hafa gengið undan-
farið. I Aberdeen eru fjölmargar
götur undir vatni svo að víða hef-
ir orðið að leggja stiga að húsa-
gluggum til þess að komast inn í
þau. — Er það sennilega áin Dee,
er vatnsflóðið hefir gert í borg-
inni.
Öllum bjargað,
útvarpsfregn í gærkvöldi herm-
ir, að nú hafi loks tekizt að
bjarga síðustu mönnunum, úr
Tsjeljuskin leiðangrinum, er eft-
ir voru á ísjakanum. — Rann-
sóknarskipið Tsjeljuskin, skipað
vísindaleiðangri undir forystu
prófessor- Schmidt, sökk 13. fe-
brúar í vetur, molað af hafís-
þrýstingi. Leiðangursmenn, um
100, þar á meðal konur og börn,
björguðust á ísfleka, með svo
mikinn búnað frá skipinu, að þeir
gátu búið um sig á ísnum. Rak nú
flekann til austurs, alla leið til
Beringshafs. Var ötullega reynt
að bjarga, en afarerfitt aðgöngu.
Fljótt tókst þó að bjarga konum
og börnum. Voru menn orðnir
mjög hræddir um leiðangurs-
menn, því alltaf var ísflekinn að
minnka, en síðustu dagana hefir
flugmönnum tekizt að tína þá af
jakanum. Hafa rússneskir flug-
Samtök þessi beinast eingöngu
að útflutningsvörum. í umsetn-
ingu sjávarafurðanna gætir inn-
anlandssölunnar (þ. e. þeirra
vara, sem notaðar eru í landinu)
svo lítið, að enn hefir ekkert ver-
ið um það talað að bæta fyrir-
komulag þeirrar verzlunar vegna
framleiðendanna. Hinsvegar er
líklegt, að neytendurnir reyni
bráðlega að koma einhverri lag-
færingu á þessi mál, einkum hor
í Reykjavík, því bæjarverzlunin
með fisk er einhver sá mesti
skrælingjaháttur, sem þekkist í
bæjarlífinu. Verðið, sem neytend-
ur borga fyrir fiskinn, er þrefalt
til fimmfalt, miðað við útflutn-
ingsverð, og öll meðferð fiskjar-
ins á fisksölustöðunum svo sóða-
leg, að ótrúlegt er, að slíkt skuli
liðið ár eftir ár óátalið af heil-
brigðisstjórn bæjarins.
(Framh.).