Dagur - 19.04.1934, Blaðsíða 3

42. tbl.
DAGUR
119
Skipulagning
afurðasölunnar.
Kaflar úr rœðu /óns Árnasonar framkvœmda-
st/'óra á fulltrúafundi samvinnufélaganna.
Niðurl.
Sala landbúnaðarvara
innanlands.
Þegar kaupfélögin hófu starf-
semi sína hér á landi um og eftir
1880, var annað aðalviðfangsefni
þeirra, að selja framleiðsluvörur
íélagsmanna. — Þessar fram-
leiðsluvörur voru því nær ein-
göngu landbúnaðarvörur, því það
er ekki fyrr en á tveimur síðustu
áratugum, sem framleiðendur viö
sjávarsíðuna fara að taka veru-
legan þátt í samstarfi kaupfé-
lagsmanna. Með vexti útgerðar-
innar á undanförnum áratugum,
hefir fólkinu fjölgað mjög ört í
sjóþorpum og bæjum. Er nú svo
komið, að íbúatala sveitanna
stendur í stað ár eftir ár, en í-
búum bæja og sjóþorpa fjölgar
um 1500 manns á ári, Þessi breyt-
ing atvinnulífisns hefir haft þær
afleiðingar, að innanlandsverzlun
með landbúnaðarafurðir hefir
-aukizt mjög mikið, og mest síð-
asta áratuginn. Er nú svo komið,
að ætla má, að af aðalframleiðslu-
vöru bænda sé ekki flutt út hin
síðari ár nema um /3 hluti kjöt-
framleiðslunnar. — Samvinnufé-
lögin hafa af eðlilegum ástæðum
lagt meiri áherzlu á útflutninginn
en innanlandssöluna. Samtök
bænda um afurðasöluna beindust
í upphafi eingöngu að útflutn-
ingnum. Innanlandssalan var
aukaatriði, nema þá helzt hér í
Reykjavík.
Eftir því, sem innlendi mark-
aðurinn hefir aukizt, hin síðari
ár, hafa komið í ljós skipulags-
gallar lijá félögunum, sem orsaka
glundroða á framboðum og til-
töluleg'ta lágt vöruverð til fram-
leiðenda. Það sem mestum ófarn-
aði veldur í þessu efni, er sá galli
á skipulagi félaganna, að aldrei
hefir verið innleidd eða fram-
kvæmd söluskylda hjá félags-
mönnum. Þetta hefir ckki haft
mjög skaðlegar afleiðingar fyrir
verzlun með þann hluta fram-
leiðsluvaranna, sem fluttar eru til
útlanda. Þar treysta félagsmenn
yfirleitt á félögin, enda eiga þeir
ekki hægt um vik með að losna
við vörurnar á annan hátt af eig-
in ramleik, og kaupmenn hafa yf-
irleitt lagt litla alúð við þessa
verzlun. T. d. hefir enginn kaup-
maður komið upp frystihúsi til
að geta flutt út frosið kjöt.
Félagsmenn í kaupfélögum og
sláturfélögum geta aftur á móti
auðveldlega boðið vörur sínar til
sölu á innlendum markaði, án
milligöngu félaganna. Eru þessi
skipulagslausu framboð bænda á
framleiðsluvörunum, helzta orsök-
in til viðskiptaglundroðans og
hins lága verðlags, sem einkum
hefir verið áberandi 2—3 síðustu
árin. Á þessu verður að ráða bót.
Það er á valdi landsmanna sjálfra
að tryggja bændum það hátt verð
fyrir það af framleiðsluvörunum,
sem selt er innanlands, að hægt
sé að lifa viðundandi lífi á land-
búnaði, og það er hagsmunamál
allra stétta þjóðfélagsins, að tak-
ast megi að finna leið til þess. En
fyrst og fremst eru það bændurn-
ir sjálfir, sem verða að sýna þann
þroska og skilning, sem gerir það
mögulegt að koma þessum málum
í viðundandi horf. — Þær fram-
leiðsluvörur bænda, sem ég geri
hér á eftir að umtalsefni, eru
kjöt, mjólk og mjólkurafurðir,
kartöflur og egg.
Framleiðsla á eggjum og kart-
öflum hefir aukizt mjög mikið
seinni árin, en þó vantar talsvert
á, að næg'ilega mikið sé framleitt
til að l’ullnægja þörf landsmanna.
Þó gengur mjög illa að selja þess-
ar vörur, af því að þær geymast
illa og mikið berst að á skömmum
tíma ár hvert.
Einfaldasta ráðið til að létta
fyrir framleiðendum, er að ríkið
taki einkasölu á kartöflum og
eggjum. Með því móti er hægt að
gera framleiðendum unnt að
losna við þessar vörur, og þó rík-(
ið borgaði ekki hátt verð, þá er ó-
líkt meiri trygging í því fyrir
framleiðendur heldur en með nú-
verandi fyrirkomulagi, þar sem
allt er í óvissu með söluna, af því
að verzlanir vilja heldur kaupa
útlendar kartöflur og egg, þar
sem oftast nær er hægt að selja
þessar innfluttu vörur með miklu
meii'i hagnaði. Fyrir neytendur
ætti þetta að koma í sama stað
niður, því engin ástæða er til að
ætla, aö útsöluverð til almennings
þyrfti að hækka. Einkasalan
mundi líka geta gert miklu betri
innkaup á þeim vörum, sem flytja
þyrfti inn, heldur en með núver-
andi fyrirkomulagi, þar sem inn-
flutningurinn er dreifður á marg-
ar hendui'.
Geymsla á eggjum og kartöfl-
um er þvínær óhugsandi, ef hver
framleiðandi þarf að annast hana
sjálfur.Hinsvegar gæti ríkiseinka-
sala komið upp 2—3 geymslu-
stöðum á landinu, án þess að
kostnaður af því yrði óbærilegur.
Eðlilegast virtist mér, að Á-
burðareinkasalan og Kartöflu- og
Eggjasalan yrðu undir sömu
stjórn.
Erlend Iöggjöf. .
Að loknum framangreindum
ræðuköflum gaf framkvæmda-
stjórinn yfirlit um ráðstafanir
nágrannaþjóðanna til að halda
uppi verði á landbúnaðarvörum.
— Hafa þessar þjóðir lagt
geysimikla vinnu í rannsókn þess-
ara mála, og ættum við íslending-
ar að geta mikið af þeim lært í
þessu efni.
Ræðu sína endaði Jón Árnason
á þessa leið:
»Það sevi ég alvcg sérstaldega
vil leggja áherzlu á, er að menn
gleymi því ekki, að samvinnufélög
bænda eru sá grundvöllur, sem
byggja verður á, þegar um er að
> • • • • • « «••»•••■
ræða umbætur á skipulagning af-
mðasölunnar, og að án samvinna-
félagsskapar bændanna er með
öllu ómögulegt að koma neinum
umbótum í framkvæmd.
Til sölu.
Erfðafestuland, 5 dagsldttur
að stœrð, vel ræktað, með
góðri girðingut
Ennfremur 4 góðar mjólkur-
kýr og 1 kviga. Komið getur
til mdla, að eg vilfi leigja 2
tún, sem eru ca. 9lÞ dagslátta
að siœrði
Akureyri 16. apríl 1934.
/óhanna Sigurðardóttir,
Brekkugötu 7.
Mæktarlél. Akureyrar
hesdur adalfund i bæjarstjórn-
arsalnum i Samkomuhúsimi,
töstud. 20 þ. m. k). 8 e. h.
Ólafur Jónsson frkvslj. flytur
erindi á tundinum.
Stjórnin.
Kristilegt sjómannafélag
N u tíð in.
Framb,
3. Með að stofna líknarstarf
handa sjómönnum og selja þeim
mat, kaffi og húsnæði.
4. Enníremur stofna aðra líkn-
arstarfsemi, eftir því sem þörf
krefur og geta leyfir.
3. Fé til að koma þessu mann-
úðarstarfi í verk, á að afla þann-
ig:
1. Tillög meðlima.
2. Frjálsar gjafir, dánargjafir,
samskot, áheiti frá einstaklinguna
og félögum o. s. frv. (Frh.).
ISLENZKA VIKAN.
Eins og skýrt var frá hér k
blaðinu fyrir skömmu, hefir
stjórn »íslenzku vikunnar á Norð-
urlandi« ákveðið að veita þrenn
verðlaun fyrir beztu útstillingar
á innlendri framleiðslu yfir ís-
.lenzku vikuna, sem haldin verður
að þessu sinni frá 22. til 29. apríl.
Dómnefnd þá, sem ákveður um
hverjar útstillingar skuli hljóta
verðlaunin, skipa þau:
Steinþór Sigurösson, mag.
Frk. Þuríður Ragnars.
Sveinbjörn Jónsson, bygginga-
meistari.
Kosningalögin.
Framh. af 2. síðu.
fundarseðli, sem ætla má að hafi
verið sett þar í því skyni.
5. Ef mei'kt er á sama kjör-
seðli við landlista eins flokks og
frambjóðanda annars flokks eða
utan flokka, eða ef merkt er á
sama kjörseðli við fleiri en einn
landlista,
6. Ef kjörseðill er annar en
kjörstjórn eða kjörstjóri hefir
löglega afhent.
Ritstjóri: Ingimar Eydal.
Fréttaritstjóri:
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Lv,
M
K
Sjafnar
sápa.
I Sjafnar sápum eru einungis hrein og óblönduð olíu-
efni. Notið eingöngu SJAFNAR SÁPUR, þær eru
innlend framleiðsla,
sem stendur fyllilega jafnfætis beztu erlendum sáputegund-
um. Hvert stykki, sem selt er af Sjafnar sápum, sparar
þjóðinni erlendan gjaldeyri og eykur alvinnu í landinu.
Það er þegar viðurkennt, að SJAFNAR SÁPAN er bæði
ódýr og drjúg.
Sjafnar handsápur gera húðina mjúka og eru tilbúnar
fyrir hið viðkvæmasta hörund. Hver hyggin húsmóðir,
sem vill fá hreinan og blæfallegan þvott, notar ein-
göngu SJAFNAR PVOTTASÁPU,
Sjöfn.
Frentsm. Odds Bjömssonar.