Dagur - 05.05.1934, Side 1

D AGUR
kemur út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
iögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Afgreiðslan
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR.
Norðurgötu3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
Akureyri 5. maí 1934.
49. tbl.
Innlendar fréttir
Framboð
í Norður-Pingeyjarsýslu.
Björn Kristjánsson á Kópaskeri
gaf ekki kost á sér til framboðs
á ný í kjördæmi sínu. Þar fór því
fram prófkosning nýlega. Þátt-
takan var geysimikil. úrslitin
urðu greinileg. Gísli Guömunds-
son, ritstjóri Tímans, fékk yfir-
gnæfandi meirihluta atkvæða.
Pétur bóndi á Oddsstöðum hafði
og allmikið fylgi. Gísli Guðmunds-
son verður því í kjöri í Norður-
Þingeyjarsýslu af hendi Fram-
sóknarflokksins og á þar vísa
kosningu.
Sveinn Benediktsson, sem þekkt-
ur er á Siglufirði, verður þar í
kjöri af hendi íhaldsflokksins.
M enningar-
nauðsyn.
Eftir
Sigfús Halldórs frd Höfnum,
skólastjóra.
(Frh.)
Á eitthvað svipað og það fram-
anskráða hefir áður verið drepið
í stuttri en ágætri hugvekju af
samkennara mínum, Konráð Vil-
hjálmssyni, í »íslendingi« í vetur.
Hann mun líka, ef ég man rétt,
hafa vikið að því, sem vitanlegt
er, að hér á Akureyri er um
fjölda unglinga að ræða, sem ekki
ætla sér embættisleiðina, né sér-
fræðinám til fullkomins iðnrekst-
urs, og sem lítið hafa fyrir stafni
yfir vetrartímann, frá barna-
skóla aldri til þess tíma, að þeir
fara fyllilega að vinna fyrir sér.
Vitanlega væri æskilegt, og í raun
og veru alveg sjálfsagt, að sá bið-
tími væri notaður til hins ýtrasta
náms, sem kostur er á, þegar þá
líka er hér völ á ókeypis kennslu.
Eg vil taka það fram í þessu
sambandi, að æ meir virðist
stefna að því, að nemendur, eða
aðstandendur þeirra, sækist eftir
»óreglulegri« kennslu, þ. e. a. s.
að nemendurnir fái leyfi til þess
að taka þátt í fáum námsgrein-
um aðeins, venjulega íslenzku,
dönsku, reikningi og jafnvel
ensku.
Þetta er næsta óheppilegt fyrir-
komulag og helzt óhafandi, ef
öðru verður viðkomið. Nemendum
Áfengisverzl. sýknud.
Hæstaréttárdómur er fallinn í
máli því, er Lárus Jóhannesson,
fyrir hönd Guðm. Þórarinssonar,
gegn Guðbrandi Magnússyni fyrir
hönd Áfengisvei’zlunar ríkisins og
Ásgeiri Ásgeirssyni fyrir hönd
ríkissjóðs. Hafði stefnandi fyrir
hönd skjólstæöings síns, krafizt
þess, að sér yrðu endurgreiddar
allálitlegar upphæðir fyrir óleyfi-
lega álagningu á vín á árunum
1928—1931. Verður nánar skýrt
frá kröfu og forsendum síðar. En
dómurinn féll á þá leið, að stefnd-
ir voru með öllu sýknaðir af kröf-
um ákæranda, en málskostnaður
í héraði og fyrir hæstarétti falli
niður.
á þessum aldri hættir til þess,
mörgum hverjum, að taka slíkt
nám ekki alltof hátíðlega, þar sem
ekki þarf að óttast prófin, og
þessvegna aðhald að náminu
miklu minna en ella. — Að vísu
er svo ástatt fyrir mörgum ung-
lingum, að þeir vei’ða að vinna á
daginn í vistum, úti eða heima
og þeir neyðast auðvitað til þess
að leita á kvöldskóla. En um
kvölddeild Gagnfræðaskólans fór
því miður svo, að eftir fyrsta ár-
ið treysti Akureyrarbær sér ekki
til þess að halda henni uppi. Mun
hún þó ekki hafa kostað bæinn
nema um 1000 kr. Síðan, meðan
Iðn- og Gagnfræðaskólinn voru
saman, var þeim, er eigi gátu
stundað dagnám, skotið inn í
ýmsa bekki iðndeildar. Og þang-
að verða þeir auðvitað enn að
leita, gegn dálitlu gjaldi, meðan
bærinn treystist ekki til þess að
halda uppi kvölddeild við Gagn-
fræðaskólann.
En hvað sem um það er, þá
vona eg, af því sem á undan er
sagt, að mönnum hér, ekki síður
en annarstaðar, í jafnvel miklu
smærri bæjum á íslandi, skiljist
nauðsyn þess að bærinn eigi sér
verulega myndarlegan gagnfræða-
skóla. En til þess að slík stofnun
megi koma að sem beztum notum
þarf tvennt, svo fljótt sem auðið
er. I fyrsta lagi, að bætt sé 3.
bekk (og kvölddeild aftur), við
Gagnfræðaskólann og í öðru lagi,
að byggt sé sem allra fyrst yfir
hann.
Að því er við víkur fyrra at-
riðinu, er það vitanlegt, að ó-
mögulegt er á tveimur stuttum
námsárum að komast yfir það
nám, sem tvímælalaust verður að
teljast minnsta veganesti nauð-
synlegt hverjum æskumanni. En
á hinn bóginn er eiginlega helzt
ógerningur að halda skólanum
lengur á vorin, þar sem vorat-
vinna hér við fjörðinn byrjar svo
snemma, en til hennar þurfa
fiestir nemendur þessa skóla þeg-
ar að grípa, er hún gefst. Mér er
líka kunnugt um það, að margir
nemendur hafa undanfarið verið
mjög óánægðir með að geta ekki
haldið áfram skólagöngunni til
þess, sem síðan um aldamót, a.
m. k. hér norðanlands, hefir rétti-
lega verið skoðað sem fullkomið
gagnfræðapróf, eða í þessum nýju
gagnfræðaskólum kaupstaðanna
samsvarandi því. Sumir af þess-
um nemendum, sem bezta aðstöðu
hafa átt, hafa brotizt í Mennta-
skólann. En flestum verður sú
leið ókleif af ýmsum ástæðum.
Nú er líka svo, að aðrir bæir
hér á íslandi miklu smærri en Ak-
ureyri, hafa frá byrjun viður-
kennt þessa nauðsyn og fúslega
lagt fram fé til 3. bekkjar, sam-
kvæmt þeim skilningi. í þeim
bekk gerir hið nýja fyrirkomulag
ráð fyrir frjálsara námi; nemend-
ur eiga þar að geta lagt meiri
stund á það sem þeir eru bezt lag-
aðir fyrir, eða mest hneigðir til,
og þess, sem þeim, að sinni skoð-
un og aðstandenda þeirra, mætti
mest að praktisku gagni verða.
Um annað atriðið er það að
segja, að byggingin er svo nauð-
synleg, að hana má telja lífsskil-
yrði fyrir skólann að öllu leyti,
sérstaklega skóla sem þarf að ná
tilgangi sínum samkvæmt hinu
nýja, nauðsynlega skipulagi.
Fyrst er það að telja, að húsa-
kynni skólans eru á óhentugum
stað, að því leyti að þar er eng-
inn almennilegur útivistarmögu-
leiki, enginn leikvöllur, nema í
stökustu veðurblíðum — og þó
svo að bæði sé auð jörð og frost
— tún, sem þó er eigi alveg við
skólann og því óhentugt afnota
milli kennslustunda. Sömuleiðis
eru húsakynni mjög erfið öllu fé-
lagslífi í skólanum, af svo skorn-
um skammti, að ómögulegt er að
bjóða á samkomur aðstandendum
nemenda, eða jafnvel kunningj-
um til muna. Þá er auðvitað held-
ur ekki að ræða um nokkurt rúm
fyrir söfn, til stuðnings við
kennslu, er þessum skólum ekki
sízt eru svo nauðsynleg, en sem
að nokkru leyti má annars ná
saman með engum tilkostnaði,
nema góðvilja nemenda, sem jafn-
an er fús til slíkra hluta. Því síð-
ur er nokkurt rúm fyrir vinnu-
stofur, sem lífsskilyrði eru þess-
um skólum, hvað þá íþróttasal, og
er einmitt nemendum mjög erfið
hin langa leið milli kennslustunda
(en öðru verður ekki við komið)
upp í íþróttasal Menntaskólans,
þótt af stakri góðvild lánaður sé.
Líka skiptir þó nokkru máli
lega skólahússins, sem þarna er
aðþrengt af öðrum húsum, en
sjálft smávaxið, svo ekki ber á.
Æskan hefir hér fyrir sér tvo
aðra skóla, vegleg hús, á fögrum
og áberandi stöðum, svo að þau
gnæfa yfir bæinn, og úr öðrum
þeirra, Barnaskólanum nýja, hinu
vistlegasta húsi, með öllum ný-
tízku þægindum, eiga nemendur
að koma til svo lágra kynna. En
sá hefir ekki mikið kynnzt skap-
höfn barna og unglinga, sem vildi
neita því að þetta hafi mikil á-
hrif, eða því, að það sé örvun
nemendum einmitt á þessum aldri,
aðgetaveriðdálítiðstoltir af útliti
skólans, þessa dagheimilis síns,
að það sé álitlegt og að öllu vist-
legt.
Nú þarf það eigi að standa
byggingu skólahússins í vegi, að
eigi sé því ætlaður staður af
húsameistara ríkisins, er um
skipulagsuppdrátt Akureyrar
fjallar. Svæðið er móaflesjan, sem
nú er milli Oddeyrargötu og gils-
ins, rétt neðan við sundlaugina
nýju. Er það nábýli eitt mikill
kostur. En auk þess verður að
byggingunni hin mesta bæjar-
prýði, andspænis Barnaskólanum
og kirkjunni.
Þá fyrst, er slík bygging er
fengin fyrir skólann, fær hann
möguleika til að gegna til fulls
hlutverki sínu, að veita í senn
bóklega og praktiska fræðslu. Þá
fyrst fást stofur til handavinnu-
náms pilta og stúlkna og aðrar
smá tilraunir verklegar, fyrir
nauðsynlegustu söfn, fyrir í-
þrótta-, söng- og samkomusal í
senn, og gott skólaeldhús, þar
sem kenna ætti matreiðslu, í sam-
bandi við aðra inniverkakennslu,
svo sem að sauma, bæta, stoppa
og prjóna, o. s. frv., en á því er
hin mesta nauðsyn hér, svo til-
finnanlega sem Akureyri vantar
hússtjórnarskóla, en þeir eru í
raun og veru tilvaldir í sambandi
við stofnanir sem þá, er hér um
ræðir, enda taldir sjálfsögð grein
þeirra, og er það þá líka í sam-
ræmi við þá skoðun, er ein hin