Dagur - 31.05.1934, Blaðsíða 2

166
DAGUR
60. tbl.
Skipulagning afurðasölunnar
I.
Milliliðirnir í verzlun og viðskift-
um gleypa meira en góðu hófi
gegnir af þeim arði, er framleið-
endum ber, ef allt væri á réttum
kili. Þegar rætt er um skipulagn-
ing afurðasölunnar, er átt við að
koma lagi á þetta.
Tveir þriðju hlutar kjötfram-
leiðslunnar hér á landi eru notað-
ir í landinu sjálfu. Aðeins einn
þriðji hluti er fluttur út. Það gef-
ur að skilja að ekki gildir einu,
hvernig fer með sölu á megninu
af þessari framleiðslu bændanna.
Dæmi eru til, að helmingur
þess kjötverðs, • er neytandinn
greiðir, fer í milliliðina.
Mjólkurframleiðendur sunnan-
lands fá um 1/3 af því, sem neyt-
endur í Reykjavík greiða fyrir
mjólkina. Skipulagning afurða-
sölunnar er í því fólgin að fækka
milliliðunum, minnka á þann
hátt milliliðagróðann og nema á
brott allan óþarfa kostnað við
sölu afurðanna, til hagnaðar bæði
fyrir framleiðendur og neytend-
ur. —
Hér í Eyjafirði er það skipu-
lag komið á mjólkursöluna, fyrir
forgöngu og framkvæmdir Kaup-
félags Eyfirðinga, að mjólkur-
framleiðandinn hér fær hærra
verð fyrir mjólk sína en sunnan-
lands, og það þrátt fyrir það, þó
að neytandinn fái hana hér stór-
um mun.lægra verði en í Reykja-
vík. Þessu getur fækkun milliliða
og bætt fyrirkomulag að öðru
leyti komið til leiðar. Báðir hlut-
aðeigendur, framieiðandi og neyt-
andi, njóta góðs af hinu bætta
skipulagi.
Ef hliðstæð skipulagning væri
komin á kjötsöluna innanlands,
er talið af fróðum mönnum, að
meðalbú gæti hagnast á því um
300 kr. á ári, og það án þess, að
neytandinn þyrfti að greiða
hærra verð fyrir vöruna, en und-
ir núverandi skipulagsleysi.
II.
Engum getu dulizt, að mesta
hagsmunamál bænda nú er að fá
hækkað verð á framleiðslu sinni.
Án þessa kemur Kreppulánasjóð-
urinn að litlu eða engu gagni. Þó
hefir engum verið þetta eins ljóst
og Framsóknarmönnum. Það er
er eitt af þeirra stærstu áhuga-
málum að fá þessu framgengt. í-
haldsflokknum er að engu treyst-
andi í þessu máli, af því meðal
annars, að hann er flokkur milli-
liðanna, sem tapa á því, að af-
urðasalan sé skipulögð til hags-
muna fyrir bændur. Allt þetta
hefir Tryggvi Þórhallsson viður-
kennt. Og hann gerði meira;
hann viðurkenndi einnig að lög-
gjöf um þetta efni yrðu Fram-
sóknarmenn að framkvæma í
samvinnu við Alþýðuflokkinn. —
Hann meira að segja vann að því
um tíma ásamt Eysteini Jónssyní
að mynda sambræðslustjóm, til
þess að hrinda þessu máli í fram-
kvæmd. En eins og kunpugt er,
eyðilögðu tveir þingmenn úr
Framsóknarflokknum þessá
framkvæmd. Upp úr því var síð-
an myndaður hinn alræmdi
sprengiflokkur, sem kallar sig
Bændaflokk.
Foringjar sprengiflokksins
hafa haldið því fram, að grund-
völlurinn að samningum Fram-
sóknar við Alþýðuflokkinn hafi
verið svik við málstað bændanna,
því verkamenn hafi átt að fá allt,
en bændur ekkert. í sambandi við
þessa ásökun »bændavina'nna«,
ber að gæta þess, að tvær megin-
stoðir runnu undir samningana.
Fyrst skipulagning afurðasölunn-
ar, bændunum til hagsbóta. —
Engum óbrjáluðum manni dettur
í hug að halda ’ þeirri vitleysu
fram, að í því efni hafi falizt
svik við bændur. í öðru lagi áttu
verkamenn að fá það í sinn hlut,
að samið yrði um kaup þeirra í
opinberri vinnu, með hliðsjón af
taxta atvinnurekenda og verka-
manna í næsta kaupstað eða
kauptúni. Það er í sambandi við
þetta atriði samningsins, að
sprengimenn hafa reynt að halda
á lofti svikabrigzlinu. Samkvæmt
einkabréfi frá Þorsteini Briem og
fleirum sprengimönnum, á það að
ríða landbúnaðinum að fullu, að
kaup við opinbera vinnu sé gert
að samningsatriði! Einu hafa
þessir bréfritarar alveg gleymt.
Þeir hafa gleymt því, að þetta
kaupgjaldsmál tekur mjög til
bændanna sjálfra, þar sem þeir
taka mjög mikinn þátt í opinberu
vinnunni. Illa mun slíkum mönn-
um ganga að skilja það, að bú-
skapur þeirra sé í voða, ef smán-
arlega lágt kaup þeirra í opin-
berri vinnu skyldi hækka lítið
eitt.
»Bændavinirnir« stóðu að öðru
leyti heldur illa að vígi með stað-
hæfingar sínar um skaðsemi sam-
ningaleiðarinnar um kaup í opin-
berri vinnu. Alveg hliðstætt dæmi
því, er upp átti að taka, gerðist
1930. Á því ári samdi Tryggvi
Þórhallsson við Alþýðusambandið
um kaup í opinberri vinnu. Að
þeim samningum loknum skýrði
Alþýðublaðið frá því, að Tr. Þ.
hefði þá hækkað kaup í opinberri
vinnu um nærfellt 20% og láWð
á sér skilja, a$> hann teldi rétt,
að hefja samninga næsta vor, og
myndi hann þá vera fús til frek-
ari hækkunar.
Þessari frásögn blaðsins hefir
Tr. Þ. aldrei mótmælt.
Þessi kauphækkun árið 1930
var gerð af formanni »bændavin-
anna«, án þess að bændur fengju
nokkuð í staðinn. Þó var ekkert
óp gert þá, hvorki út af kaup-
hækkuninni, né fyrir bændanna
hönd. Nú hafa »bændavinirnir«,
sem steinþögðu 1930, orðið óðir
og uppvægir út af því, að jafna
átti stærstu misfellurnar á kaup-
gjaldi við ppinbera vinnu, jafn-
framt því, að hrinda átti í fram-
kvæmd stærsta velferðarmáli
bænda, og brigzla fyrri samherj-
um um svik og ódrengskap. En
hvernig það er orðin dauðasök
nú, sem Tr. Þ. gerði 1930, hafa
sprengimenn aldrei getað skýrt,
eða reynt að skýra með einu orði.
Afleiðingarnar af því, að samn-
ingaleiðin um opinbera vinnu var
ekki upp tekin, eru nú komnar í
ljós. Alþýðuflokkurinn vill semja
við ríkisstjórnina um sumarkaup-
ið, en Þorsteinn Briem þorir ekki.
Allt er komið í argasta öngþveiti.
Opinber vinna liggur niðri að
miklu leyti, þrátt fyrir atvinnu-
leysi í landinu og brýna þörf um-
bótanna, sem ákveðið var að
framkvæma. Og allri þessari
ringulreiðar-vitleysu hafa
»bændavinirnir« komið til leiðar
af einskærri umhyggju fyrir
bændunum!
IIÍ.
Þegar athugaðar eru og krufn-
ar til mergjar allar lokleysur
klofningsmanna, er þeir færa
fram sem ástæður fyrir sprengi-
tilræði sínu, þá er ekki að undra
þau rökþrot, sem þeir hafa lent
í. Hitt er íhyglisverðara og
raunalegra fyrir þá sjálfa, að
þeir hafa gripið til þess örþrifa-
úrræðis, að leitast við að bjarga
sér á lygum út úr rökþrotunum.
Þeir fóru sem séaðhaldaþvífram,
að í samningnum milli Fram-
sóknar og Alþýðuflokksins hefði
það verið tilskilið, að Alþýðu-
flokksfulltrúarnir fengju að ráða
atvinnumálaráðherrann í hið
væntanlega samsteypuráðuneyti
og hann svo að semja um kaup-
ið við flokksmenn sína. Þessi
uppspuni var kveðinn niður af
tveimur mönnum í miðstjórn
Framsóknarflokksins, er máli
þessu voru kunnugastir, með svo-
felldri yfirlýsingu:
»Þrátt fyrir margendurteknar
leiðréttingar og skjallegar sann-
anir, láta forkólfar Bændaflokks-
ins svonefnda breiða það út, að í
sambandi við samninga þá, sem
Framsóknarflokkurinn og AI-
þýðuflokkurinn gerðu í haust um
grundvöll fyrir myndun bráða-
birgðastjórnar, þá hafi það verið
ákveðið, að atvinnumálaráðherr-
ann skyldi vera úr Alþýðuflokkn-
um. —
í tilefni af þessu lýsum við
undiritaðir, sem erum málum
þessum sérstaklega kunnugir
vegna afskipta okkar af þeim,
því yfir, að söguburður þessi er
með öllu tilhæfulaus og ósannur.
Jafnframt sjáum við ástæðu til
að taka það fram, að ef til þess
hefði komið, að Framsóknarflokk-
urinn réði ekki atvinnumálaráð-
herraembættinu, þá myndi stjórn-
armyndunin hafa strandað á því.
Sigurður Kristinsson.
(Sign.)
Eysteinn Jónsson.
(Sign.)
Þrátt fyrir þessa yfirlýsingu,
sem tekur af öll tvímæli, halda
klofningsmenn sér enn dauða-
haldi við ósannindi sín og sýnast
ekki blygðast sín fyrir, nema
kvað Halldór Stefánsson kvað
hafa tekið aftur ósannindin á
fundi á Fossvöllum nú nýlega.
IV.
í marzlok sl. héldu kaupfélags-
stjórar í landinu fund í Reykja-
vík. Sá fundur lagði grundvöll að
skipulagi á afurðasölumálinu og
krafðist þess, að stjórnin gæfi út
bráðabirgðalög, til þess að koma
skipulaginu í framkvæmd. Stjórn-
in hefir hvorki hreyft hönd né fót
máli þessu til stuðnings, og þó
veit hún, að hér er um að ræða
mesta hagsmunamál bænda. En
íhaldið er á ntóti skipulagning-
unni, þessu mesta velferðarmáli
bænda, og nefnir það einokun.
Það vill hafa skipulagsleysið, í
samræmi við kenningu sína um
frelsi og framtSk einstaklingsins,
þ. e. milliliðanna, sem »spekúlera«
í því að græða á skipulagsleys-
inu. Um þetta eru átökin á milli
flokkanna. Framsóknarmenn vilja
hlynna að bændunum með skipu-
lagning afurðasölunnar; íhaldið
vill hlynna að milliliðastéttinni og
vill því halda skipulagsleysinu
við, og »bændavinirnir« hafa
stutt íhaldsmenn í þessu efni, með
því að koma í veg fyrir myndun
þeirrar stjórnar, sem hafði skipu-
lagninguna efst á dagskrá.
Ef klofningsmenn hefðu leyft
Sigurði Kristinssyni að mynda
stjórn, þá hefði verið búið að
koma á löggjöf um skipulagning
afurðasölunnar og þannig lagður
grundvöllur að bættri afkomu
bænda. Þá hefði og verið búið að
semja um kaup í opinberri vinnu,
eins og Tryggvi Þórhallsson gerði
1930.
En »bændavinirnir« hafa kom-
K Bifreiðadekk
o, slöngur
nýkomnar, allar tegundir.
SRí Mikilverðlækkun.
m* —------------------
Kaupfélag Eyfirðinga.
Járn- og Qlervörudeild.
Járn- og Glervörudeild.