Dagur - 03.07.1934, Síða 1

DAOUR
kemur út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
fögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Arni Jóhauns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
• •••••
XVII. ár. |
Akureyri 3. júlí 1934.
Afgreiðslan
er hjá JÖNI Þ. ÞOR.
Norðurgötu3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns ' fyrir 1. dea.
Kosningaúrslit
í Suður-Þingcyjarsýslv■
Hjartans þakkir fyrir auðsýnda hluttekningu við andlát og
útför Ásthildar Rafnar.
Halldór og Stefán Rafnar.
voru þannig:
Jónas Jónsson, frambjóðandi
Framsóknarflokksins, var kosinn
þingmaður kjördæmisins með
10ý8 atkvæðvm. Kári Sigurjóns-
son, þingmannsefni Sjálfstæðis-
flokksins, hlaut 287 atkv., Aðal-
björn Pétursson, frambjóðandi
Kommúnistaflokksins, 153 atkv.,
Hallgrímur Þorbergsson, þing-
mannsefni Bændaflokksins, 67 at-
kv., og Sigurjón Friðjónsson,
þingmannsefni Alþýðuflokksins,
66 atkvæði. Eru þá allir þessir 4
flokkar til samans rúmlega hálf-
drættingar móti Framsóknar-
■flokknum í kjördæminu.
í síðasta blaði var skýrt frá
tölu kjördæmakosinna þingmanna
Skólamál.
Sú setning er höfð eftir fræg-
um uþpeldisfræðingi, aö sú þjóð
standi fremst, sem eigi bezta
skóla. Þessi skoöun er nú orðin
að staðreynd. Margar mennta-
stofnanir skapa menningarþjóð.
Og nú er svo komið, að í ýmsum
nágrannalöndum vorum er skóla-
skylda frá 7—18 ára aldurs. —
Hlutverk skólanna hefur breytzt
mikið frá því sem áður var. Á
frumstigi þeirra var hlutverkið
nær eingöngu það, að troða í börn
og unglinga fjöldamörgum lexí-
um, sem utanbókar skyldu lærð-
ar, og er þaðan komin hin óskáld-
lega setning, »að troða í krakka«,
sem á að merkja barnakennslu. —
Takmark nemandans var það eitt,
að geta tileinkað sér efni náms-
bókanna, munað ótal nöfn á borg-
um, fljótum og fjöllum um heim
allan, mannanöfn og ártöl úr
mannkynssögunni, mannanöfn og
ártöl úr ritningunni o. s. frv.
Ef eitthvert barnið var nú svo
óhamingjusamt, að nefna ekki
rétt ártal eða rétt nafn, þá fékk
það oft og mörgum sinnum refs-
ingu, vandarhögg, löðrung, e. þ.
u. 1. Eefsingin átti að hjálpa því
til að rnuna. Kennarinn var óvæg-
inn harðstjóri, miskunnarlaus
dómaii, sem sat í hásæti og yfir-
heyrði börnin með refsivöndinn í
hendinni, reiðubúinn að veita
þeim maklega ráðningu, ef minn-
ið brást þeim. Skólinn var þá lík-
astur fangelsi, sem börnin urðu
flokkanna. Nú, þegar allar at-
kvæðatölur flokkanna eru kunnar
orðnar, má sjá fyrir um uppbót-
arþingsætin, eða þá landskjörnu,
og verður tala þeirra á þessa leið:
Alþýðufl. fær 5 uppbótarsæti.
Sjálfstæðisfl. fær 4 uppbótarsæti.
Bændafl. fær 2 uppbótarsæti.
Verður þá þingmannatala
flokkanna alls eins og hér segir:
Sjálfstæðisflokkurinn 20 þingm.
Framsóknarflokkurinn 15 —
Alþýðuflokkurinn 10 —
Bændaflokkurinn 3 —
Utanflokka 1 —
Umbótaflokkarnir tveir, Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn, hafa þannig til samans 25
þingmenn af 49 og mynda í sam-
einingu meirihluta þingsins.
aldri er ekki hollt að sitja á hörð-
óumflýjanlega að dvelja í sín
þroskaár.
En menningin hefir vaxið og
skilningurinn á barnseðlinu hefir
breytzt til hins betra. Dómarinn
hefir verið rekinn í útlægð, en í
stað hans er kominn leiðsögu-
maðurinn, félaginn, sem hjálpar
og leiðbeinir í stað þess að refsa,
og hvetur til betri átaka í stað
þess að ávíta. Hann þurfa börn-
in ekki að hræðast. Til hans er ó-
hætt að koma með vandamál sín
og áhyggjur til úrlausnar, því aö
hann er vinveittur þeim og hjálp-
sarnur. Nú er banakennarinn ekki
lengur grýla barnanna og skólinn
fangelsi, heldur er kennarinn
leiðtogi þeirra og skólinn annað
heimili.
Þessi gamli páfagaukslærdómur
í barnalærdómskveri, mannkyns-
sögu og landafræði, kom börnun-
um að litlu haldi, þegar þau urðu
vaxnir menn og þungi daglega
lífsins lagðist á herðar þeim. Ár-
töl sögunnar og borgaheiti landa-
fræðinnar leystu ekki úr vanda-
málum þeirra á nokkurn hátt.
Reynslan sýndi það áþreifanlega.
Af þeim sökum varð gamli skól-
inn að víkja
Nýskólinn er byggður á gjör-
ólíkum grundvelli. Hann leggur
aðaláherzluna á líkams- og sið-
gæðisuppeldi. Hann kappkostar
að ala börnin þannig upp, að þau
eignist heilbrigða sál í hraustum
líkama. Hann vinnur að því, að
þjóðin verði hraust og göfug. Ný-
skólinn veit, að börnum á þroska-
um skólabekkjum við lestur og
bóknám helming ársins. Hann
veit, að kyrrseturnar eru ekki
líklegar til að vinna að líkams-
þroska barnsins. Þess vegna er
starf og íþróttir tekið upp í ný-
skólanum. Það er tekið upp vegna'
þess, að flestir menn þurfa að
vinna til að lifa. Skólinn á að
búa börnin undir erfiði lífsins.
Gamli skólinn gerði það ekki á
réttan hátt. Lífið heimtar það, að
mennirnir starfi eitthvað. Því
skyldi þá ekki reynt að kenna
börnunum einhver störf og koma
þeim í skilning um gildi þeirra,
og vekja hjá þeim starfslöngun
og starfsgleði. Að þessu vinnur
nýi. skólinn. Vinnan er einn þátt-
urinn í líkamsuppeldinu. Hinn
þátturinn er íþróttirnar. Og um
leið verður líkams- og heilsufræði
ein af aðalnámsgremum skólans.
í fyrri daga voru andlegir fá-
ráðlingar til hér á landi, e. t. v.
meira en nú. Það voru oft mikil
vandkvæði að fá þá fermda, —
upptekna í kristinna manna tölu.
En þá var það skilyrði fyrir
fermingu, að barnið gæti lært og
endursagt nákvæmlega orðrétt
langar klausur úr hinum kristnu
fræðum, en það voru ýmast pistl-
ar úr biblíuni sjálfri eða spak-
mæ'li eftir íslenzka eða erlenda
klerka. Ef eitthvert barn var ó-
hæft til náms, var reynt að láta
það hafa eftir öðrum nokkurn
kaflá úr lærdómskverinu og síðan
fermt »upp á nokkra kafla úr
fræðunum«, sem kallað var.
Nú er þessi þululærdómur að
mestu úr sögunni, og þeir dagar
liðnir, er börn voru rekin grát-
andi út í fjós með kverið sitt og
skipað að hafa lært ákveðinn
kafla á ákveðnum tíma. Fullnað-
arpróf frá barnaskóla var um
skeið skilyrði fyrir'fermingu. Nú
er það ekki lengur, en fullnaðar-
próf þetta er skilyrði fyrir upp-
töku í alþýðuskólana hér. Það er
ekki úr vegi, að minnast hér á
ósamræmi það, sem svo átakan-
lega hefur komið fram við sögu-
kennslu og kristindómskennslu.
Söguriturum flestra þjóða verður
starsýnt á hernað og sigurvinn-
inga konunga og hershöfðingja.
Það er allsstaðar reynt að koma
lesandanum til að dást að glæsi-
leik þessara blóðböðla mannkyns-
sögunnar. Þjóðhöfðingjarnir, sem
beittu vopnunum bezt og herská-
astir voru, eru fyrirmyndirnar í
sögunni. Landvinningarnir kost-
uðu blóð. Spor konunganna upp
að hásætunum voru blóðug. En
samt sem áður eru þessir konung-
ar mikilmenni í sögunni, hjúpaðir
æfintýrablæju. íslandssagan er af
svipuðum toga spunnin. Vopna-
burður sögualdarinnar, sviksemi
og launmorð Sturlungaaldarinnar
eru hin sjálfsögðu viðfangsefni
sagnaritarans. Og áhrif sögu-
námsins verða þau, að bömin
dást að fullhugunum, sem bezt
héldu á vopnunum, víkingunum,
sem hjuggu strandhögg og rændu
fé og fólki, landnámsmanninum,
sem drap tíu írska menn til að
hcfna fcstbróður síns o. s. frv.
— Að vísu er þessi aðferð góð til
að ala upp hernaðarþjóðir. Og
sagan hefur vissulega hjálpað þar
mikiö til um margar aldir.
En svo kemur kristinfræðin.
Fvi irmyndin þar er nokkuð önu-
uiv Hún kunni ekki vopnaburð.
Hún lifði eftir sínum eigin kenn-
ingum í kærleika til alls. Fagnað-
arboðskapur Nýja testamentisins
á enga samleið með hernaðarboð-
skap mannkynssögunnar. Þess
vegna þarf að breyta sögukennsl-
unni í kristilegra horf, svo að á-
hrif hennar verði göfgandi en
ekki spillandi, eins og þau hafa
oft óhjákvæmilega hlotið að vera.
Það er vissulega gott, að innræta
börnunum virðingu fyrir fóstur-
jörðinni, en það er illt að innræta
þeim þjóðernisrembing, því að
þjóöernisrembingurinn er megin-
orsök styrjaldanna.
Nýskólinn vill gjörbreyta sögu-
kennslunni. Hann vill láta söguna
hjálpa til við að ala upp með
æskunni manndáð, drengskap og
göfgi. Hann vill, að æskulýðurinn
fái að kynnast þeim mönnum
sögunnar, sem breyttu eftir eigin
samvizku og réttlætistilfinningu,
hvort sem leið þeirra lá upp í há-
sætið eða niður í dýpstu örbirgð,
þeim mönnum, sem fengust ekki
til að fóma sínum helgustu skyld-
um og dýrðlegustu hugsjónum, þó
að gull og metorð væru í boði.