Dagur - 05.07.1934, Page 1

kemur • út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
iögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Arni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Afgreiðslan
er hjá JÖNI Þ. ÞOR.
Norðurgötu3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. dea.
XVII. ár
-9 - • 9 9-9
ár. |
Akureyri 5. júlí 1934.
75. tbl.
Alþingiskosningarnar
Sigur umbótaflokkanna.
í nýafstöönum kosningum til
Alþingis börðust tveir umbóta- og
lýörœðisflokkar við þrjá, eða að
nafninu til fjóra, ofbeldis- og ein-
ræðisflokka í landinu. Þessir tveir
umbótaflokkar eru Framsóknar-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn.
Báðir vilja þeir halda við þing-
ræðinu og lýðræðinu. Báðum er
það sameiginlegt, að vilja umbæt-
ur á núverandi þjóðskipulagi, en
ekki byltingu eða kyrrstöðu. Báð-
um er það sameiginlegt að vilja
þróun á öllum sviðum þjóðlífsins,
en ekki óeðlilegar stökkbreyting-
ar, eða steinrunnið íhald. Báðir
berjast þeir á móti hnefaréttar-
stefnu kommúnista og nazista og
báðir vilja þeir, að lögin nái
jafnt til allra. ÞÖ að þessa tvo
umbótaflokka greini á um ýmsar
vinnuaðferðir, þá er þó grund-
vallarhugsjón þeirra í mörgu svo
lík, að þeir ættu að geta unnið
saman að sameininlegum hags-
munum heildarinnar; það var og
ætlun þeirra, að hefja samvinnu
um lausn brýnustu nauðsynja-
mála á aukaþinginu i vetur, en
eins og kunnugt er, strandaði sú
samvinna á neitun tveggja klofn-
ingsmanna í Framsóknarflokkn-
um, sem teknir voru að ganga á
mála hjá íhaldinu.
Kosningunum lauk svo, að um-
bótaflokkamir tveir hlutu til
samans 25 þingsæti af 49. Að
sjálfsögðu verður því að gera ráð
fyrir því, að þessir flokkar neyti
kosningasigursins fil nýrrar
stjórnarmyndunar óg losi þjóðina
hið fyrsta við þann vansa, sem
hún hefir orðið við að búa um
langa hríð, að hafa yfir sér
stjórn, sem fyrir margra hluta
sakir er óhæf og ekki þingræðis-
stjórn.
Grobb andstæðinganna.
öllum mun vera í fersku minni
hið gegndarlausa yfirlæti og
grobb íhaldsins og »bændavin-
anna« á undan kosningunum. I-
haldið dreymdi sæta drauma um
meirihluta-vald sitt á Alþingi, en
allir þeir draumar áttu rætur sín-
ar að rekja til þeirrar vonar, að
klofningsmönnum Framsóknar-
flokksins tækist að sundra Fram-
sóknarmönnum í svo stórum stíl,
að á grundvelli þeirrar sundrung-
ar gæti myndast íhalds-meiri-
hluti. Það kom sí og æ skýrt í ljós
í íhaldsblöðunum, að flokkur
þeirra byggði vonina um upphefð
sína eingöngu á sundrungarstarfi
Bændaflokksins, enda var öllum
vitanlegt og auðskiliö, að klofn-
ingsstarf þess flokks gat ekki
leitt til annars, en aö fella fram-
bjóðendur Framsóknarflokksins,
en styðja að sigri íhaldsmanna.
Að vísu létu forkólfar Bænda-
flokksins svo, að þcir myndu ó-
spart draga að sér úr beggja liði,
Framsóknar og íhalds, en marga
grunaði og enn. fleiri voru þess
fullvissir, að hér væri aðeins um
maimalæti að ræða og að þetta
frekjulega grobbhjal »bændavin-
anna« væri mestmegnis á sandi
byggt. J'yrir kosningarnar sögð-
ust þeir eiga mörg kjördæmi- vís,
og svo ört ryddust menn inn í
Bændaflokkinn, að ógjömingur
væri að skrásetja allan þann
fjölda og engin mannleg reikn-
ingsgáfa megnaði að ná út yfir
slíkan manngrúa. Nú er það kom-
ið í ljós, að öll þessi digurmæli
studdust ekki við neina hreysti á
sjálfum vígvellinum, þar sem
sigrar eru unnir, heldur var hér
aðeins um orðhreysti að ræða,
sem út af fyrir sig og ein sér er
einskis nýt og verður oftast orð-
hákunum sjálfum til minnkunar;
svo varð í þetta skifti. Kosning-
arnar hafa líka afhjúpað það, að
orðagjálfrið um hið mikla fylgi
Bændaflokksins var skrum eitt.
Flokkurinn hafði sára lítiö fylgi,
á borð við kommúnista, sem ekki
komu nándar nærri nokkrum
manni að við kosningarnar.
Bændaflokkurinn marði að ein-
um manni í einmenningskjör-
dæmi og naut við það hjálpar í-
baldsins. Á móti var Framsókn-
armaður, nýfluttur i kjördæmið.
Atkvæðamunur aðeins um 20 at-
kvæði. Að öðru leyti stráféllu all-
ir frambjóðendur Bændaflokks-
ins í kjördæmunum. Þar á meðal
formaður flokks'ins, Tryggvi Þór-
hallsson, á Ströndum. Það verður
því ekki annað sagt, en að
Bændaflokkurinn, eftir allt fylg-
isgrobbið, hafi getið sér lítinn
orðstír í kosningunum. íhaldið
hjálpar Hanncsi á Ifvammstanga
til að skríða inní þingið með ör-
fárra atkvæða mun fram yfir
keppinaut sinn, Framsóknar-
manninn, auk þess skrapar flokk-
urinn sér saman í öðrum kjör-
dæmum atkvæði, er nægja til þess
að fá tvö uppbótarþingsæti. Ef
íhaldið hefði ekki séð aumur á
«einkafyrirtækinu» í Vestur-
Húnavatnssýslu, hefði það veriö
jafnoki kommúnista um það að
fá engan mann inn í þingið. Þetta
eru öll afrek Bændaflokksins í
kosningunum.
»Þessi var hans allur frægðarferill,
farðu í rófu, vindhani og snerilk.
Bændaflokkurinn
hjálpar íhaldinu.
Þá litlu hjálp, er »einkafyrir-
tækið« fékk hjá íhaldinu í Vestur-
1-Iúnavatnssýslu, vildi það fá vel
borgaða og fékk það líka. Þrátt
fyrir fylgisleysi Bændaflokksins
í nálega öllum kjördæmum lands-
ins, gat hann þó á ýmsan hátt
gert íhaldinu greiða. Sérstaklega
kom þetta fram í Rangárvalla-
sýslu. Þar munaði aðeins 14 atkv.
á þeim sr. Sveinbirni Högnasyni
og Pétri Magnússyni. Svafari
Guðmundssyni tókst að lokka út
handa sér og félaga sínum 30—
40 Framsóknaratkvæði. Það var
nóg til þess, þótt lítið væri, að
fella Framsóknarmanninn Svein-
björn Högnason og gefa íhaldinu
allt kjördæmið. Af þessu getur nú
Svafar montast, en íhaldið er
honum sárþakklátt, sem von er
til. Sömu hjálp reyndi »einkafyr-
irtækið« að veita íhaldinu í
flestum öðrum kjördæmum,
þó víðast mistækist það, af því
að flestir Framsóknarmenn héldu
fast saman og létu ekki ginnast
til pólitískra hermdai’verka, þó
hart væri að þeim gengið í því
efni. Verður það Framsóknar-
möhnum yfirleitt ætíð til sóma,
hve vel þeir reyndust, þegar mest
lá við, bæði 1931 og svo nú í ný-
afstöðnum kosningum. Ekki sízt
eiga Árnesingar þökk skilið fyrir
vasklega og drengilega fram-
komu.
Eins og áður er sagt, hefir
Bændaflokkurinn gert íhaldinu
víðar greiða en í Rangárvalla-
sýslu. Flokkurinn hefir með
framboði sínu í Skagafirði stutt
að sigri Magnúsar Guðmundsson-
ar í því kjördæmi. M. G. hafði
aðeins 36 atkvæði fram yfir
Steingrím Steinþórsson, en fram-
bjóðandi Bændaflokksins fékk 62
atkv. Það var að vísu ekki mikið,
en þó nægilegt til þess að koma
Steingrími að, ef þau hefðu fall-.*
ið á hann, en skilja M. G. eftir 1
Hérmeð tilkynnist vinum og vanda-
mönnum, að jarðarför konu minnar
og móður okkar, Guðrúnar Símonar-
dóttur, er ákveðin mánudaginn þann
9. júlí og hefst með húskveðju frá
heimili hinnar látnu, Hríseyjargötu 1,
klukkan 1 e. h.
Aðstandendur.
mMaaammsammwammmmwmmmi
valnum. Það er því mjög líklegt,
að íhaldið eigi »einkafyrirtækinu«
að þakka áframhaldanði þingsetu
Magn. Guðm., enda er það í
prýðilegu samræmi við það, er
Tryggvi Þórhallsson rauk úr for-
setastóli í sameinuðu þingi til
þess eins, að lýsa yfir því, að
hann vildi ekki hafa neina »títu-
prjónastingi« í fullt traust á
Magnúsi Guðmundssyni. Fram-
boð bændaflokksins í Skagafirði
hefir því verið framhaldsvörn Tr.
Þ. . gegn títuprjónastungum í
þingmennsku og stjómarathafnir
M. G.
Auk þess, sem að framan er
sagt, hefir »einkafyrirtæki« Jóns
í Stóradal blátt áfram gefið í-
haldinu Austur-Húnavatnssýslu.
En það hefir þó orðið svo dýr
fórn frá hendi Jóns í Stóradal,
að hann liggur sjálfur eftir á víg-
vellinum, pólitískt dauður.
»Hinn deyjandi fIokkur«.
í kosningaundirbúningnum voru
íhaldsmenn og bandamenn þeirra
úr »einkafyrirtækinu« hjartán-
lega sammála um það, að ekki
kæmi annað til mála, en að Fram-
sóknarflokkurinn væri alveg í
andarslitrunum. íhaldsmenn
treystu á »bændavinina« til öfl-
ugrar sundrungar meðal bændanna
og hvöttu þá óspart til að herða
róðurinn af krafti. »Bændavin-
irnir« trúðu á sinn mikla mátt og
væntu eftir drjúgum liðsauka sér
til handa frá íhaldinu í viðbót
Framsóknarfylginu. Að síðustu
voru íhaldsmenn og »bændavinir«
sammála um það, að réttast væri
að nefna Framsóknarflokkinn
»hinn deyjandi flokk«, því hon-
um gæti ekki orðið lífs auðið,
þegar þessi tvö stórveldi legðust
að honurn í einu. En margt fer
öðru vísi en ætlað er. íhaldið
sveik Bændaflokkinn nálega alveg
um fylgi, og »bændavinimir«
misreiknuðu herfilega fylgi sitt
frá Framsókn. Þó að Framsókn
gengi klofin til kosninga fyrir til-