Dagur - 14.07.1934, Blaðsíða 1
D AGUR
kemur út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
iögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
XVII.
ár. í
Afgreiöslan
er hjá JÓNI Þ. ÞOR.
Norðurgötu3. Talslmi 112.
Uppsögn, bundin við ára-
'mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. dea.
Akureyri 14. júlí 1934.
í 79. tbl.
Mæðradagur.
Erindi flutt í Samband.skirkju af
Bcrgthor Emil Johnson.
(Stytt).
Hví skyldi ég yrkja um önnur
fljóð
en ekkert um þig, ó, móðir góð?
Upp þú minn hjartans óður!
Því hvað er ástar og hróðrar dís,
og hvað er engill úr Paradís,
hjá góðri og göfugri móður?
Eg hefi þekkt marga háa sál,
ég hefi lært bækur og tungumál
og setið við lista lindir;
en enginn kenndi mér eins og þú
hið eilífa og stóra, kraft og trú,
né gaf mér svo guðlegar myndir.
M. J.
Ef til vill er móðurkveðja Matt-
híasar fegursta kvæði sem ort
hefir verið á því sviði, að minnsta
kosti á íslenzkri tungu. öll mikil-
m.enni á öllum tímum hafa ort eða
ritað um æsku sína og uppeldi, og
öll hafa þau gefið mæðrum sínum
verðskuldaða viðurkenningu fyrir
gæfu sinni og sigri í lífinu. »Allt
sem ég er að vonast til að verða,
á ég móður minni að þakka«, seg-
ir Abraham Lincoln. »Hjarta
móðurinnar er skóli barnsins«,
segir Beecher, og »menn eru það,
sem mæður þeirra gera þá«, segir
Emerson.
Hin fyrsta umönnun móðurinn-
ar er að ganga að dyrunum á
skuggadal dauðans, ef maður
mætti svo að orði komast, og
fórnfæra sínu eigin lífi ef þörf
gerist, fyrir líf barnsins síns. Sú
ást, sem hefir slíkan grundvöll að
byggja á, hlýtur að vera frá-
brugðin öllum öðrum tegundum
af ást.
Gegnum æskuárin er hún hlíf
þess og skjöldur, og verndari. Við
kné móðurinnar eru numin hin
fyrstu fræði um lífið, þar mynd-
ast hinir fyrstu barnsdraumar,
þar er svarað öllum hinum óráð-
anlegu gáfum er barnshugurinn
getur ímyndað sér, þar mótast
lífsstefna framtíðarinnar og þar
er útbúið veganestið sem drýgst
reynist um æfina. Þau sem fá að
njóta handleiðslu móðurinnar á
unglingsárunum kunna bezt að
mata síðarmeir hvað gæfusöm
þau voru. Lífið er fegurst á ung-
lingsárunum. Heimurinn blasir
við glæstur og ginnandi. Ekkert
er ómögulegt. Gleðin og gæfan
sitja í hásæti. Hugur og hjarta
gtyrkist við hvern mótbyr og
framtíðin felur í skauti sér aðeins
yndi og unað. Hér er þörf á leið-
sögn móðurinnar, og hún bregst
heldur ekki því trausti, sem al-
mættið hefir trúað henni fyrir.
Hún leiðbeinir, hún varar við
hættunum, hún laðar hina stór-
huga þrá, en hvetur það göfuga
í hinni ungu sál. Ást móðurinnar
þreytist aldrei, breytist aldrei,
deyr aldrei. Ef svo ber til að barn
hennar hefir orðið fyrir hnútu-
kasti veraldar, farið villur vegar
á tálbrautum lífsins, og frændur
og vinir, bræður og systur snúið
baki við lánleysingjanum, þá er
ávallt griðastaður hjá henni. —
Hún man enn æskubrosið er fyllti
hjarta hennar með gleði; hún
man enn hinn vonglaða hlátur
unglingsins, er myndaði í sál
hennar fagra framtíðardrauma,
og þrátt fyrir allt brennur ástin
enn og vissan að eitthvað gott búi
enn í sál barnsins, sem hún hafði
gert sér svo dýrmætar vonir um.
Slík ást hlýtur að hafa verið
snortin af töfrasprota almættis-
ins til að leiðbeina og vernda
mannkynið. Hver sem notið hefir
gæzlu móðurinnar til fullorðins
ára, getur tekið undir erindin úr
kvæði sem Sig. Júl. Jóhannesson
hefir þýtt, og sagt:
Hver kenndi bezt er barn var eg,
að bæn til guðs er nauðsynleg?
Hver benti á gæfu og vizku veg?
Hún mamma.
Þó önnum hlaðist hundrað falt,
í hjarta mínu geymd þú skalt,
því þú varst mér í öllu allt,
ó, mamma.
Það er erfitt að gera skýra
grein fyrir hver köllun konu og
móður sé nú á tímum. Þó vil ég
hiklaust segja að hennar fyrsta
og helgasta starfssvið er heimil-
ið. En starfsvið hennar nær
lengra; allt, sem snertir framtíð
og velferð barnanna hennar hlýt-
ur að innibindast í hennar verka-
hring. En heimilið hefir verið, er
og verður hið ema og sanna ríki
móðurinnar. En heimilin eru eins
mismunandi og þau eru mörg. Ég
vil í fáum dráttum draga tvær
andstæðar myndir til að skýra
betur hvað ég á við. Það er
skrauthýsi í borg. öll þau þæg-
indi, sem auðæfi fá veitt, eru þar
við hendina. Þjónustustúlkur
vinna þar öll hússtörf, því hönd
móðurinnar má ekki í kalt vatn
koma. Hún vaknar á morgnana
til að reikna út hvemig hún geti
eytt deginum á sem fyrirhafnar-
minnstan og tilgangslausastan
hátt. ökumaðurinn er til taks
hvenær sem er til að flytja hana
í heimsóknir og á skemmtistaði
þegar huga hennar býður svo við.
Börnin hennar hafa sérstaka
gæzlu og kennslukonu. Ef þau
veikjast eru læknar og hjúkrun-
arkonur til staðar til að gera allt
sem þarf, svo hún hafi engar á-
hyggjur eða missi svefn. Hún sér
börnin endrum og eins og er þeim
meir eins og óviðkomandi mann-
eskja. — Að vísu eru þau alin
upp eftir kúnstarinnar reglum,
en þau fara á mis við það dýr-
asta hnoss, sem heimurinn á,
móðurástina. Slík móðir verður
stjórnari á heimilinu. Móðurtil-
finningin er kæfð, heimilisylurinn
verður að storknandi missmíði,
er eyðileggur það fegursta I
mannslífinu. Allt er miðað við
lögboð tízku og tildurs, stolts og
stærilætis og það sem sízt er til
manngöfgis og sálarþroska. —
Æskudraumar unglinganna, sem
alast upp við slíkt, verða missýn-
ingar, tilgangslaust skýjafar á
hinum heiða himni þroskaáranna,
áranna er móta lífsstefnu ung-
lingsins.
Hin myndin er bjálkakofi úti á
landi. Við getum vel hugsað okk-
ur hann í Nýja-íslandi á frum-
býlingsárum Vestur-íslendinga.
Það er norðanbylur um hávetur.
ömurleg hljóð hviskra í skógin-
um. Vindurinn feykir snjódrífun-
um upp að kofanum, og norðan
gaddurinn málar ferlegar myndir
á litla gluggann, sem verða enn
ferlegri við skammdegisdimmuna,
er færist yfir lög og láð. Það týr-
ir á lampa í kofanum. Þar eru
lítil og léleg húsgögn. Vistir eru
af skornum skammti og allt er
fátæklegt og ömurlegt. í rúminu,
ef rúm skyldi kalla, hvílir ung-
lingspiltur, þungt haldinn. —-
Faðirinn er úti á vatni að afla
fiskjar. Á rúmstokknum situr
móðirin, kvíðandi og Örvænting-
arfull. Þetta er síðasta barnið af
fjórum. Hvorki læknir eða hjúkr-
unarkona er nálæg, og það ef
ekkert nema að biða, bíða og
vona. í augum hennar má lesa
cinn örlagaþátt frumbýlingsár-
anna. Það má lesa þar sálarang-
ist og sviða, en það má líka lesa
.óbilandi trú og traust að guð
geti ekki verið svo harðbrjósta,
að svifta hana aleigu hennar.
Hún er öll þegjandi vottur um ó-
bilandi kjark og íslenzkt þol og
þrautseigju. Hún sigrar í barátt-
Jarðarför fósturmóður minn-
ar, Önnn Maríu Davíðsdóttur,
sem andaðist ll.þ.m. er ákveð-
in föstudaginn 20. þ. m. og
hefst kl. 1 e. h. frá heimilinu,
Oddagötu 1.
Anna Sigurðardóttir.
unni við dauðann. Með sjáfsaf-
neitun og óbilandi elju og um-
önnun hjúkrar hún sveininum til
heilsu aftur. Hann þroskast og
vex upp við mótlæti og erfiðleika
en hann lærir að meta alla kosti
manngöfgis og mannkærleika.
Hann lærir að vega manngildið á
réttan mælikvarða og hann lærir
meðaumkvun og umburðarlyndi
fyrir olbogabörnum heimsins. Og
mörg eru þau, hin andlegu mikil-
menni, sem eru fædd og uppalin
og hafa fengið sínar fyrstu og
varanlegustu lífslexíur í bjálka-
kofum veraldarinnar.
Einhversstaðar mitt á milli
þessara tveggja andstæðu mynda,
er hið sanna og rétta heimili,
heimilið, sem á að vera grundvöll-
ur alls þess bezta, sem býr í
mannssálinni; leiðarvísir æskunn-
ar, ljósberi unglingsáranna, mátt-
arstoð fullorðinsáranna, og frið-
ur og ró ellinnar. Slík heimili á
móðir nútímans að byggja. Margt
má finna að fyrirkomulagi mann-
félagsins nú á tímum, þegar
stjórnendur standa ráðþrota, ann-
aðhvort af dugleysi eða vilja-
skorti að ráða fram úr vanda-
málum mannkynsins. Vald og
máttur gullsins virðist hafa svo
fjötrað menn og málefni, að þá
brestur bókstaflega kjark til að
brjóta af sér okið. Hin karakters
eyðileggjandi græðgisþi’á, að
græða á kostnað náungans, og
gera ekkert nema með því augna-
miði að græða á því, er orðin svo
sterk, að allt verður að lúta í
lægra haldi. Að sjálfsögðu er
þetta afleiðing af því fyrirkomu-
lagi er metur gullið fyrst og
mannssálina á eftir. Hér er
starfssvið móðurinnar, og meiri
þörf á fylgi hennar nú, en nokk-
urntíma að ljá lið sitt hverri
þeirri stefnu og hverju því mál-
efni sem hefir að markmiði að
breyta svo mannfélagsskipulaginu
að maðurinn og mannréttindin
komi ávallt fyrst og annað á eftir.
Ég trúi og treysti að hún geri
það.
Það er til gömul gyðingasögn