Dagur - 23.08.1934, Blaðsíða 2

262
DAGUR
96. tbl.
Afurðasala landbúnaðarins.
Það sem fyrst og fremst vakti
.fyrir Framsóknarmönnum, þegar
þeir stofnuðu til samstarfs og
stjórnarmyndunar með jafnaðar-
mönnum á aukaþinginu í vetur,
var skipulagning afurðasölu land-
búnaðarins á innlendum markaði.
Brýna þörf bar til að tryggja
það, að bændur fengju viðunandi
verð fyrir framleiðslu sína, en
viðunandi verð getur það ekki
kallast, sem ekki ber uppi kostn-
aðinn við framleiðslu afurðanna,
þar í innifalinn sæmilegur fram-
færslueyrir handa framleiðand-
anum og fjölskyldu hans.
Tveir menn, sem þá voru í
Framsóknarflokknum á þingi,
þeir Jón í Stóradal og Hannes á
Hvammstanga, hindruðu það að
umbótaflokkarnir gætu hrundið
þessu nauðsynjamáli í fram-
kvæmd þá þegar.
Samvinnumenn höfðu komið
skipulagi á sölu afurðanna á er-
lendum markaði jafnframt því að
þeir höfðu með samtökum komið
á stórkostlegri vöruvöndun frá
því sem áður tíðkaðist. En þetta
var ekki nóg eins og málum er
nú komið; erlendi. markaðurinn
fyrir aðalframleiðsluvöru bænda,
kjötið, hafði á síðustu árum
þrengzt og gengið saman vegna
innflutningshamla, en innlendi
markaðurinn fyrir þessa vöru
víkkað stórum út. Jón Árnason
framkvæmdastjóri upplýsti það,
að tveir þriðju hlutar kjötfram-
leiðslunnar væru notaðir í land-
inu sjálfu, en aðeins einn þriðji
hlutinn seldur út úr landinu.
Ennfremur sýndi hann fram á
það, sem mörgum kom á óvart,
að innlendi markaðurinn á kjöt-
inu hafði á árinu 1982, þrátt fyr-
ir hið óvenjulega lága verð á
heimsmarkaðinum, yfirleitt ekki
verið hagstæðari en útlenda verð-
ið. Þetta hvorttveggja vakti menn
til meiri skilnings á því, að um-
bóta á afurðasölunni væri sér-
staklega þörf hér heima fyrir.
Framsóknar- og samvinnumenn
settu sér það takmark að bæta úr
þessu hið bráðasta.
Því var það, að skipulagning
afurðasölunnar var aðalmál
Framsóknarflokksins í síðustu
kosningabaráttu. Hún var einnig,
eins og áður er fram tekið, aðal-
ástæðan til þess, að flokkurinn
óskaði nýrrar stjórnarmyndunar
á aukaþinginu. Það var því eðli-
legt að í kosningaávarpi því, er
flokkurinn birti að afloknu
flokksþingi í vor, væri þessi
skipulagning nefnd sem fyrsta
mál á starfsskrá flokksins á
næsta kjörtímabili. Var þetta í
ávarpinu orðað þannig, að:
»Koma á verðhækkun á landbún-
aðarafurðum fyrir bændur með
hliðsjón af framleiðslukostnaði og
markaðsmöguleikum. Fyrst og
fremst sé unnið að því að koma
skipulagi á sölu innanlands með
því að efla sölufélög bænda,
fækka milliliðum, hindra undir-
boð á markaðinum og útiloka er-
lenda sarakeppni, þegar unnt er
aö framléiða vöruna í landinu
sjálfu«.
í eðlilegu áframhaldi af fram-
angreindu er í 4. lið samningsins
um stjórnarmyndun skipulagning
afurðasölunnar ákveðin á þessa
leið: »Að skipuleggja nú þegar
með bráðabirgðalögum sölu land-
búnaðarafurða innanlands, er
tryggi bændunum viðunandi verð
fyrir afurðir sínar. Sé lögð á-
herzla á að draga úr milliliða- og
dreifingarkostnaði, til sameigin-
legra hagsbóta fyrir framleiðend-
ui og neytendur«.
Af þessu má öllum vera Ijóst,
að fyrsta krafan, sem Framsókn-
armenn báru fram, þegar gengið
var til samninga við Alþýðuflokk-
inn, var um framkvæmd þessa
máls. Það er líka h'iö fyrsta af
stefnumálum flokksins, sem
framkvæmt er af hinni nýju rík-
isstjórn. Forsætis- og landbúnað-
arráðherrann, Hermann Jónas-
son, hefir í þessum mánuði gefið
út bráðabirgðalög um sölu á kjöti
innanlands og hafa þau verið birt
hér í blaðinu.
Um undirbúning þessa máls er
meðal annars það að segja, að
upp úr flokksþingi Framsóknar-
manna í vor kom aðalfundur Sb.
íslenzkra samvinnufélaga saman.
Á þeim fundi voru samþykktar
þær tillögur, sem bráðabirgða-
lögin um kjötsöluna byggjast á.
Tillögur þessar voru sendar þá-
verandi atvinnumálaráðherra,
Þorsteini Briem. Þann 7. apríl
skipaði svo ráðherrann 7 manna
milliþinganefnd í afurðasölumál-
ið. Var skipaður einn fulltrúi frá
Samb. ísl. samvinnufélaga, einn
frá Sláturfélagi Suðurlands, einn
frá Kaupfélagi Borgfirðinga, einn
frá Mjólkurbandalagi Suðurlands,
einn frá Alþýðusambandi íslands
og einn frá Búnaðarfél. Islands,
en formann nefndarinnar lagði
»einkafyrirtækið« til, og var það
Hannes Jónsson frá Hvamms-
tanga.
Milliþinganefnd þessi féllst síð-
an á tillögur Sambandsfundarins
í öllum aðalatriðum.
Allan grundvöll skipulagningar
afurðasölunnar hafa því sam-
vinnumenn lagt, en framkvæmdir
þær, sem nú er verið að hrinda
af stað með bráðabirgðalögunum,
eru að þakka úrslitum kosning-
anna og ósigri íhaldsflokksins.
Auk bráðabirgðalaganna um
kjötsöluna, eru einnig bráða-
birgðalög um mjólkursölu nú þeg-
ar ákveðin í aðalatriðum. Hvort-
tveggja þessi lög verða lögð fyrir
þingið í haust til endanlegrar
samþykktar, eins og fyrir er mælt
í stjórnarskránni, og er þeim fyr-
irfram tryggt meirihlutafylgi í
báðum deildum þingsins. Jafn-
framt verður svo unnið að því,
að skipuleggja með löggjöf sölu
á kartöflum og eggjum. Er þess
og full þörf, þar sem framleiðsla
þessara vara fer nú stóðugt vax-
andi í landinu.
Um alla þessa skipulagning af-
urðasölunnar til hagsbóta fyrir
framleiðendur hafa samvinnufé-
lögin og Framsóknarflokkurinn
haft forgöngu óg eru nú að leiða
til framkvæmda.
Þessi hugmynd um skipulagning
með aðstoð löggjafarvaldsins er
tiltölulega ný hér á landi, en er-
lendis er þegar fyrir alllöngu
hafizt handa um slíkar fram-
kvæmdir, þar sem sýnilegt var,
að skipulagsleysi afurðasölunnar
var að leggja landbúnaðinn í
rústir.
Með þeirri stefnu, sem nú er
upptekin í afurðasölumálinu, er
hafin ný og alvarleg tilraun til
viðreisnar íslenzkum landbúnaði.
Hún stefnir að því marki, að
landbúnaðinum sé tryggð viðun-
andi fjárhagsleg afkoma á eigin
fótum. Kreppulánalöggjöfin, sem
nú er verið að framkvæma, kem-
ur að litlum notum, ef landbún-
aðinum er ekki jafnframt tryggt
viðunandi verð fyrir framleiðsl-
una í framtíðinni, til þess að
hann geti staðið straum af
kreppulánunum og framkvæmd-
um liðins og ókomins tíma.
Tveir flokkar hafa þegar í
byrjun sýnt sig fjandsamlega
þessari stefnu samvinnu- og
Framsóknarmann a að viðreisn og
eflingu landbúnaðarins. Það er
íhaldsflokkurinn og Kommúnista-
flokkurinn, eða leiðtogar þeirra
flokka. En Framsóknarflokkurinn
er staðráðinn í því að ganga hik-
laust að framkvæmdum þessara
.nauðsynjamála landbúnaðarins,
af því að hamingja þjóðarinnar
krefst þess. Framsóknarmenn láta
ekki hrottaleg stóryrði, illvilja og
heimsku geðillra andstæðinga al-
menningsheillar aftra sér frá því
að firra þjóðina þeim voða, að
bændastétt landsins flosni upp
•frá búum sínum og neyðist til að
bætast í hóp hinna atvinnulausu
við sjávarsíðuna, til þess að
mæna þar soltnum augum eftir
atvinnuleysisstyrk.
Einar Olgeirsson vill
hafa 20 og hálfan
lögregluþjón.
»Verkamaðurinn« segir þær
fi-éttir, að á fundi bæjarstjórnar
Reykjavíkur sl. fimmtudag hafi
Einar Olgeirsson borið fram til-
lögu um afnám varalögreglunnar
og fækkun föstu lögreglunnar um
helming. Jafnframt skýrir Vm.
svo frá afdrifum þessarar tillögu:
»... fulltrúi Framsóknarflokks-
ins, Aðalbjörg Sigurðardóttir'
guðspekingur og trúarsystir
ritstj. »Dags« greiddi atkv. gegn
till. ásamt sjálfstæðismönnuml.U
Ritstj. Dags finnur sér skylt að
gefa ofurlitla skýringu á þessari
framkomu »trúarsystur« sinnar:
Varalögreglan var þegar niður
lögð af Hermanni Jónassyni, og
því ekki von að Aðalbjörg greiddi
atkvæði með því að afnema lög-
reglu, sem ekki var til.
í föstu lögreglunni í Rvík er 41
maður. Samkv. tillögu E. 0. um
að fækka föstu lögreglunni um
helming, áttu lögregluþjónarnir
að vera 20 og hálfur. Hvaða von
var til þess, að »guðspekingur og
trúarsystir ritstj. Dags« greiddi
atkv. með að láta tölu lögreglu-
þjónanna standa á hálfum?
Eiit og hið sama,
Síðasti »Verkamaður« segir
það hafa verið prentvillu, er stóð
í blaðinu, að lögregla væri til þess
að verna hagsmuni hinna vinn-
andi stétta, það hafi átt að vera:
til þess að vernda hagsmuni
hinna ráðandi stétta. Eins og á-
statt er nú hér á landi, er þetta
raunar engin villa, því síðan
kosningar fóru fram og stjórn-
arskiftin urðu, eru hinar vinn-
andi stéttir og hinar ráðandi
stéttir eitt og hið sama.
Sundhöllin i Reykjavík
hefir undanfarin ár staðið ófull-
gerð. En nú virðist sem skriður
sé að komast á að hún verði full-
gerð á þessu ári. Þann 9. þ. m.
skrifaði fjármálaráðherra, Ey-
steinn Jónsson, borgarstjóranum
í Reykjavík, og tjáði honum, að
ríkisstjðrnin væri reiðubúin að
leggja fram 100 þús. kr. á þessu
ári samkvæmt þingsályktun frá
síðasta þingi um sundhöll í Rvík.
Þó er þetta fjártillag ríkisins
bundið við fullnægingu þeirra
skilyrða, er þingsályktunin ákvað.
CiiiiiimiiiiiiiiimiiH
E Uii iiironAnir Qiiovtira Æ
e nn luldUUIIir dVuXlll. m
Apricosur, Perur, Ferskjur, bl. ávex*ir •§
«§• í 111 og \ dósum. Mi
j W9 Ódýrast í bænum. ^f§
m m* Kaupfélag Eyfirðinga. 3
iwi Nýlenduvörudeild. ©Œ mmmimmmm