Dagur - 16.10.1934, Qupperneq 1

D AGUR
kemur út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
dögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í ICaupfél. Eyfirðinga
Gjalddagi fyi’ir 1. júlí.
XVII
. ár. j
Afgreiðslan
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR.
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
Akureyri 16. október 1934.
119. tbl.
Framsöguræða
Eysfeins Jónssonar fjármálai'áðlierra
við 1. umræðu um frumvarp tiil fjár>
laga fyrir árið 1935.
Áður en ég vík að frumvarpi
því til fjárlaga fyrir árið 1935,
sem lagt hefir verið fyrir Al-
þingi, mun ég, svo sem venja
hefir verið undanfarið, fara
nokkrum orðum um afkomu rík-
issjóðs og fjármálaástandið í
landinu yfirleitt. Sá' inngangur er
alveg nauðsynlegur, til þess að
menn geti áttað sig til fulls á
þeim grundvelli, sem fjárlaga-
frumvarpið fyrir árið 1935 hlaut
að byggjast á.
Kreppuárin.
Nú stendur svo sérstaklega á,
að Alþingi er háð að hausti, og
að fyrrverandi fjármálaráðherra
hefir í sérstöku útvarpserindi, 6.
marz s. 1. gert grein fyrir af-
komu ársins 1933, að svo miklu
leyti, sem þá var um hana vitað.
Erindi þetta hefir komið fyrir al-
menningssjónir og sé ég því ekki
ástæðu til að gefa skýrslu um
einstök atriði í afkomu þess árs.
Hinsvegar tel ég mjög vel viðeig-
andi, að rifja hér upp höfuðat-
riðin í fjárhagsafkomu vorri
undanfarin kreppuár. Með því
móti fæst áreiðanlega gleggst
mynd af þeim erfiðleikum, sem
við hefir verið að stríða og sem
þjóðin á óneitanlega enn í höggi
við.
Ilagur þjáðarinnar
út á vtð.:
Þótt þetta yfirlit sé gefið í
sambandi við fjárlagaumræður
og umræður um afkomu ríkis-
sjóðs, hlýtur það að verða tvf-
þætt. Afkoma þjóðarinnar út á
við, út- og innflutningur og
greiðslujöfnuður við útlönd hef-
ir svo gagngerð áhrif á afkomu
allra landsmanna og afkomu rík-
issjóðs sérstaklega, að hún hlýtur
að mynda annan þáttinn í því yf-
irliti, sem gefa á hugmynd um
grundvöllinn, sem aðgerðir þings
og stjórnar í fjármálum verða að
byggjast á.
Árið 1031.
Árið 1931 hefir verið talið
fyrsta kreppuárið hér. Á því ári
voru tekjur ríkissjóðs miklu
lægri en undanfarin ár eða um
15.3 milljónir. Höfðu verið áætl-
aðar á fjárlögum 12.8 milljónir.
útgjöldin voru þá, að viðbættum
afborgunum ^ fastra lána og öðr-
um eignahreyfingum, um 18,2
milljónir, en samkvæmt fjárlög-
um voru þau 12,8 milljónir.
Greiðsluhalli ársins 1931 var því
2.9 milljónir. Bið ég menn að
gæta þess sérstaklega, að þegar
um (jreiðsluhalla er að ræða, eru
taldar með útgjöldum afborganir
af föstum lánum ríkissjóðs. Yfir-
litið miða ég við greiðslujöfnuð
en ekki reksturshalla eða rekst-
ursafgang ríkissjóðs, sökum þess,
að ekki er vel komið um rekstur
ríkissjóðs fyrr en afborganir
fastra lána eru af höndum innt-
ar án nýrra lántaka.
útflutningur íslenzkra afurða
1931 var um 48 millj., en inn-
flutningur um 48,1. Var því
verzlunarjöfnuður lítið eitt óhag-
stæður, en greiðslujöfnuður við
útlönd hefir verið mjög óhag-
stæður það ár. Eftir því, sem
næst verður komizt um upphæðir
þeirra greiðslna annara en fyrir
vörur, sem mynda greiðslujöfn-
uðinn, er talið að útborganir
þjóðarinnar séu eigi minna en 8
milljónum hærri en innborganir.
Þýðir það, að til þess að greiðslu-
jöfnuðurinn sé hagstæður, þyrfti
útflutningur vara að nema um 8
millj. meira en innflutningur.
Með vissu verður þetta ekki vit-
að, en nálægt hinu rétta verður
komizt.
Árið 1931 hefir því verið
greiðsluhalli á rekstri ríkissjóðs
og skuldir safnazt við útlönd. Á-
stæðurnar ber vitahlega fyrst og
fremst að rekja til hins mikla
verðfalls á afurðum landsmanna.
Árið 1032.
Árið 1932, annað kreppuárið,
reyndust tekjur ríkissjóðs 11.1
millj., en voru á fjárlögum áætl-
aðar 11.4 milljónir. Greiðslur
ríkissjóðs taldar á sama hátt og
1931 reyndust um 13.9 milljónir.
Voru samkvæmt fjárlögum 11.5
millj. Greiðsluhalli ríkissjóðs var
um 2.8 millj. Vörur þá útfluttar
(Framh. á 2. síðu).
Einkennileg frelsun.
Fyrra mánudagskvöld týnd-
ist tveggja ára gamalt stúlku-
barn, Katrín Guðmundsdóttir frá
Bergi í Breiðuvík í Suður-Múla-
sýslu. Hafði telpan elt móður
sína, án þess tekið væri eftir, en
hún fór út til þess að síma. Þeg-
ar móðirin kom aftur, var barns-
ins saknað og var þá farið að
leita um kvöldið og nóttina og
kom fyrir ekki. Stormur var á
og rigning. Morguninn eftir var
enn farið af stað og aðallega leit-
að með sjónum. Fannst barnið
þá kl. 9 alllangt frá verbúðunum,
sem hún hafði horfið frá. Ber-
höfðuð var hún og berhent, en í
kápu, sem þó hafði eitthvað rifn-
að í veðrinu. Kuldabólgin var
hún nokkuð en annars furðanlega
hress. Kvaðst hún hafa verið í
berjamó. Hresstist hún fljótt er
heim var komið með hana og
virðist ekkert meint ætla að
verða af þessari ómildu útilegu.
Metkiieg erfðaskrá.
Pólskur aðalsmaður, Josef Po-
tocki, er m. a. átti 60.000 hekt-
ara jarðeignir, hefir látið pólska
ríkinu eftir sig nálega allar sín-
ar eigur, eða á annað hundrað
milljónir zloty. (í sterlingspund
gengur rúmlega 43 zloty).
Mest af þessum stórkostlega
arfi skal nota til baráttu gegn
berklum og krabbameini. Lista-
verk sín öll hafði Potocki ánafn-
að opinberum söfnum.
Frá Danmorku.
Smjörlíkisauðurinn mikli, er þau
Mönstedshjónin, og nú síðast ekkja
Ottó Mönsted lét eftir sig, nemur 33,6
milljón krónum. Rúmar 29 milljónir
höfðu þau hjón gefið til sjóðstofnunar,
en erfðaskatturinn á þessari miklu upp-
liæð nemur 6,6 milljón krónum, svo
að sjóðféð verður alls nálega 23
milljónir króna.
íslenzk velgengni.
Halldór Kiljan Laxnes, er ásamt frú
sinni sigldi nýlega til Kaupmannahafn-
ar, fékk þá vitneskju, er þangað kom,
f á útgefanda sínum, Steen Hasselbalch,
að bók hans »Salka Valka«, er Gunn-
ar Gunnarsson hefir þýtt á dönsku og
nú er nýkomin út, hafi einnig verið
seld til þýðingar til Pýskalands og
Frakklands.
Annars skrifar ritdómarinn Chr.
Rimestad stórum lofsamlega um ný
Hérmeð tilkynnist, að jarðar-
för mannsins míns og föður,
Aðalsteins Jörundssonar, fer
fram fimmtudaginn 18. þ. m.
og hefst með húskveðju að
heimili hins látna, Lækjargötu
13, kl. 1 e. h.
Guðbjörg Sumarliðadótíir.
Guðríður Aðalsteinsdóttir.
MMWIBSMMB——
komna bók Gunnars Gunnarssonar:
»Hvide-Krist«, er segir frá kristnitöku
á íslandi.
Sendiherrafregn í gær kveður danska
ritdómarann Svend Borberg, Tom
Kristensen fara meðal annars þeim
orðum um »Sölku Völku*, að hér
hafi Norðurlönd orðið einu miklu
skáldverki auðugri,
Hauptmaim
sá, er ákærður hefir verið um
sonarránið frá Lindberghs-hjón-
unum, hefir enn á ný verið í
ströngustu yfirheyrslu. Sem
dæmi um aðferðina, sem beitt er
við 3. stigs yfirheyrslu, má nefna
að Hauptmann á 10 mánaða
gamalt barn, er honum þykir
mjög vænt um. Eina nótt var
honum lialdið vakandi við yfir-
heyrslu með því m. a. að láta
barn í vöggu vera fyrir utan
klefadyr hans og grét barnið án
afláts, enda vissi hann ekki ann-
að, en þetta væri hans eigið barn,
en svo var þó ekki. Þá hafa og
verið leiknar grammofónplötur
með barnagráti fyrir hann alla
nóttina, til þes að varna honum
svefns.
Enga sök hefir Hauptmann þó
á sig játað um barnsránið, en
lögreglan þykist hafa mjög mikl-
ar líkur, og nær óyggjandi fyrir
bví, að hann hafi verið við það
riðinn. —
Vopnaframleiðslan í
Bandaríkjunum.
Forseti nefndar þeirrar, er nú
rannsakar allan hag vopnafram-
leiðslunnar í Bandaríkjunum,
hefir nú tilkynnt opinberlega, að
hann muni leggja fyrir allsherj-
arþing (Congress) ríkisins frum-
varp til laga um það, að fram-
vegis skuli því nær allw ágóði