Dagur - 18.10.1934, Síða 2
326
DAGUK
120. tbl.
Framsöguræða
Eysfeins Jónssonar fjármálaráðherra
við 1. umræðu um frumvarp til fjár-
laga fyrir árið 1035.
(Frh.).
Afkoma ríkissjöðs 1934.
Um afkomu ríkissjóðs á yfir-
standandi ári er eigi hægt að
segja með neinni vissu eins og
sakir standa. Líklegt má þó telja,
að tekjur verði svipaðar og í
fyrra, ef þær bregðast eigi síðari
hluta ársins. Um endanleg út-
gjöld er nokkuð í óvissu, m. a.
vegna þess, hve margháttaðar
greiðslur verða samkv. sérstök-
um ráðstöfunum Alþingis utan
fjárlaga. En engar líkur virðast
veratilþessaðhægt verði að kom-
ast hjá greiðsluhalla á þessu ári,
enda gera gildandi fjárlög ráð
fyrir greiðsluhalla. Þann 1. júlí-
mánaðar þ. á. hafði lausaskuld
ríkissjóðs í Barclay’s Bank hækk-
að um 839.812 frá áramótum og
var þá orðin um kr. 2.160.000. —
Síðan hefir hún staðið óbreytt.
Samkvæmt samningi við bank-
ann má skuld þessi vera hæst 100
000 sterlingspund. Skuldir innan-
lcnds hafa á árinu hækkað um ca.
266.000 kr. Þessar tölur gefa ekki
hugmynd um endanlega niður-
stöðu ársins, en þykir þó rétt að
geta þeirra hér.
Verzlunarlöfnuðurinn
1934.
Bráðabirgðaskýrslur um út- og
innflutning á þessu ári, sem fyr-
ir liggja til 1. sept., sýna mjög
óhagstæðan verzlunarjöfnuð. —
Samkvæmt þeim er útflutningur
ca. 24.9 milj., en innflutningur
ca. 31.9 milj. Verzlunarjöfnuður-
inn samkvæmt því óhagstæður
um ca. 7 miljónir. Að vísu er
vonandi að niðurstaða ársins
verði ekki svona slæm, en engar
líkur virðast til þess, að hún
verði hagstæð.
Innfiutningurinn og
tekjui’ ríkissjöðs.
Þegar athugað er það yfirlit,
sem nú hefir verið gefið í mjög
stórum dráttum um afkomuna
1931—1933 og horfurnar á þessu
ári, eru það nokkur höfuðatriði,
sem mér finnst mest ástæða til
þess að gefa gaum.
öll árin að undanteknu árinu
1932, eru keyptar til landsins
vörur fyrir hærri upphæðir en
þjóðin hefir getað greitt með
ársframleiðslu sinni.
öll árin er greiðsluhalli á
rekstri ríkissjóðs, enda þótt út-
gjöldin í heild sinni hafi farið
lækkandi. Greiðsluhallinn er yfir-
leitt jafnaður með íántökum og
1933 og væntanlega í ár, að
mestu leyti með lántökum erlend-
is. En það sem er þó ískyggileg-
ast og mestum erfiðleikum mun
valda við leiðréttingar, er sú
staðreynd, að þessi greiðsluhalla-
ár, að undanskildu árinu 1932,
hafa tolltekjur rikissjóðs verið
liærri en eðlilegt var, vegna þess,
hve innflutningurinn hefir verið
óeðlilega mikill. Hefði innflutn-
ingurinn ekki farið fram úr því,
sem þjóðin gat borgað árlega,
hefði greiðsluhalli þessara ára
orðið ennþá meiri, nema 'ríkis-
sjóði hefði þá verið séð fyrir nýj-
um tekjustofnum.
Skakkar ijárlaga-
áæilanir.
öll árin eru útgjöldin samkv.
Landsreikningunum miklu hærri
en útgjöldin samkvæmt fjárlög-
um. Er það gamalt og alkunnugt
fyrirbrigði og stafar sumpart af
þeirri hættulegu reglu, að sam-
þykkt eru allskonar útgjöld á Al-
þingi önnur en þau, sem eru á
fjárlögum og sumpart af því, að
upphæðir eru áætlaðar of lágt
í fjárlögum. Stundum virðast á-
ætlanir svo fjarri reynslu, að
eigi verður annað álitið, en þær
séu vísvitandi of lágt settar í
fjárlögin. Er slíkt ekki til þess
fallið að auka traust Alþingis og
þarf að hverfa með öllu. Verður
nánar að þessu vikið í sambandi
við fjárlagafrumvarpið fyrir
1935.
Undirbúningur iruin-
varpsins iyrir 1935.
Eins og yfirlit þetta um af-
komu undanfarinna ára ber með
sér, hlutu miklir erfiðleikar að
verða á vegi stjórnarinnar við
undirbúning fjárlaga fyrir 1935.
Stjórninni var það ljóst, að til
lengdar getur ekki gengið, að rík-
issjóður þurfi á hverju ári að
taka lán erlendis til þess að nota
til afborgana fastra lána og því
síður til óarðgæfra framkvæmda.
— Greiðsluhallann varð að stöðva
— helzt þegar á næsta ári.
Ennfremur lá það fyrir, að at-
vinnuhorfur og ástand atvinnu-
veganna var þannig, að framlög
til vei’klegra fyrirtækja og til at-
vinnuveganna þurfti að auka frá
því, sem ákveðið var á fjárlög-
um 1934.
Við samning fjárlagafrum-
varpsins hafði stjórnin til hlið-
sjónar gildapdi fjárlög og Lands-
reikninga undanfarinna ára. Var
vitanlega fyrst svipazt eftir leið-
um til spamaðar á beinum kostn-
aði við rekstur ríkisins. Eins og
kunnugt er, verður ekki mjög
miklu um þokað í þeim efnum
nema með róttækum breytingum
á fyrirkomulagi ríkisrekstursins.
— Langmestur hluti útgjalda rík-
issjóðs er ýmist bundinn með
lögum eða við fyrirkomulag, sem
ekki verður brejAt nema á löng-
um tíma. Þó hefir stjórnin gert
ýmsar lækkanir á útgjöldum og
verður þeirra helztu getið í sam-
bandi við hækkanir framlaga til
verklegra framkvæmda.
1,5 milj. kr. af útgjöltliiii-
iiiii ern leifiréttingar og'
gjöld skv. nýjuiii lngum.
Við athugun á útgjöldum og
samanburði við fjárlög yfirstand-
andi árs kom það hinsvegar í
ljós, að ýmsar áætlunarupphæðir
voru allt of lágt settar í þeim
fjárlögum, með tilliti til reynzl-
unnar og þurftu að leiðréttast.
Ennfremur að ýms óumflýjanleg
útgjöld, þar af ýms lögbundin,
sem ekki voru á fjárlögum þessa
árs, þurftu að takast á fjárlög.
Sumpart var hér um ný útgjöld
að ræða, sem ákveðin höfðu verið
síðan fjárl. fyrir 1934 voru samin
og sumpart útgjöld, sem af ein-
hverjum ástæðum ekki hafa verið
talin með fyrr í fjárlögum, þótt
greidd hafi verið. Þessar bundnu
hækkanir og leiðréttingar nema
nálægt IV2 milljón króna og eru
þessar helztar:
1. Tillag til Kreppulánasjóðs
kr. 250.000,00. Er þetta nýr liður
samkvæmt lögum um Kreppu-
lánasjóð frá 1933.
2. Viðhald þjóðvega ki’.
100.000.00. í frumvarpinu er við-
haldið alls hækkað um 150 þús.
kr. Af þeirri hækkun tel ég þess-
ar 100 þús. kr. beina leiðréttingu
á þessum lið fjárlaganna, sem
undanfarið hefir farið mjög fram
úr áætlun.
3. Landhelgisgæzla 180.000 kr.
Þessi hækkun er sumpart vegna
þess að undanfarið hefir heildar-
kostnaður við gæzluna verið of
lágt settur í fjárlög samanborið
við reynzluna, en sumpart vegna
þess að reynzlan hefir sýnt að
undanfarið hefir verið gert ráð
fyrir hærra tillagi úr Landhelgis-
sjóði til gæzlunnar en honum er
unnt að leggja fram. Sjóðurinn
er því nærri þorrinn og getur þvi
aðeins lagt fram árlegar tekjur
sínar, sem eru sektir og björgun-
arlaun.
4. Afborganir lána kr. 142.000.-
00. Hækkunin á þessum lið staf-
ar af afborgunum af hinum nýrri
lánum. Má þar sérstaklega benda
á lán ríkissjóðs til vega- og brú-
argerða.
5. Vextir kr. 90.800.00. Hækk-
un á þessum lið þrátt fyrir sparn-
að vegna breytingar enska láns-
ins írá 1921, stafar sumpart af
skuldahækkun 1933 og að sumu
leyti af því að nú er nákvæmar
áætlað fyrir vaxtagreiðslum af
ósamningsbundnum skuldum en
áður hefir verið í fjárlögum.
6. Tillag til sveitafélaga vegna
fátækrafi-amfæris yfir meðallag
kr. 100.000.00. Er hér um leið-
réttingu að ræða, samkvæmt því
sem reynslan . sýnir að útgjöld
þessi muni reynast. 1 núgildandi
fjárlögum er áætlað að greiðslur
til sveitafélaga vegna fátækra-
framfæris, sem er 15% yfir með-
allag, muni nema kr. 100.000.00,
en fyrirsjáanlegt er, að þau muni
nema 170 þús. kr. á þessu ári.
7. Jarðræktarstyrkur kr. 75.-
000.00. Þessi hækkun á áætlunar-
upphæð er einnig gerð til leið-
réttingar. Þessi liður hefir und-
anfarið verið áætlaður töluvert
iægra en hann hefir orðið í
reyndinni.
8. Kostnaður við barnafræðslu
kr. 60.000.00. Þessi hækkun er
leiðrétting, aðallega vegna þess
að laun kennara eru í gildandi
fjárlögum sett lægri en þau reyn-
ast.
9. Strandferðir kr. 70.000.00.
Hækkun þessi er gerð til sam-
ræmis við þá reynslu, sem fæst í
ár. úr strandferðum þykir sízt
fært að draga.
10. kostnaður við spítala kr.
76.800.0Ö. Mestur hluti upphæð-
arinnar eru hækkanir til leiðrétt-
ingar til samræmis við reynsluna
um kostnað við sjúkrahúsin, eru
nokkur hluti nýr liður vegna laga
frá 1932 um breytingu á lögum
um varnir gegn kynsjúkdómum.
11. Malbikun þjóðvega kr. 77.-
000,00. Þesi liður er nýr og sett-
ur á fjárlög samkvæmt breytingu
á lögum um bifreiðaskatt, sem
samþykkt var á Alþingi 1933. —
Renna samkvæmt henni 15% af
bifreiðaskatti til malbikunar á
þjóðvegum.
12. Kostnaður við gjaldeyris-
ráðstafanir kr. 30.000.00. Á fjár-
lögum hefir eigi fyrr verið gert
ráð fyrir kostnaði við fram-
kvæmd innflutningshafta né
gjaldeyrisráðstafana. Hefir þó
slíkur kostnaður verið greiddur
undanfarin ár. Þótti sjálfsagt að
ætla fyrir þessum kostnaði á
fjárlögum, þar sem alkunnugt er
að hjá því verður alls ekki kom-
izt að hafa sterk tök á innflutn-
SSkotfæri. **
8:
Hlaðin skot nr. 12 og 16.
Skothylki — 12 — 16.
Púður, högl, hvellhettur og riffilskot
af ýmsum stærðumj
5*
gg Kaupfélag Eyfirðinga.
Járn- og glervörudeild.
HMHMMMMIMHmiB