Dagur - 18.10.1934, Qupperneq 3
120. tbl.
DAGUR
327
ingi vara og sölu erlends gjald-
cyris.
13. Toll- og löggæzla kr. 50.-
000.00. Þessi hækkun á liðnum
er beinlínis til leiðréttingar sam-
kvæmt reynslu um þennan kostn-
að. Er síður en svo, að tollgæzla
megi minnka frá því, sem nú er.
Er full þörf á að hún verði bætt
víða á landinu og getur því ekki
til mála komið að setja þennan
lið lægra en hann hefir reynzt
undanfarið.
14. Kostnaður við Alþingi kr.
25.000.00. Hækkun þessi á áætl-
uðum kostnaði við Alþingi er sett
í samræmi við reynslu undanfar-
inna ára. Hinsvegar hefir þess
verið vænzt, að kostnaður við
fjölgun þingmanna myndi vegast
upp með styttra þinghaldi þar
sem fjárlög eru nú afgreidd í
sameinuðu þingi.
15. Kostnaður við milliríkja-
samninga kr. 18.500.00. Þetta er
nýr liður á fjárlögum, en þó að-
eins leiðrétting, því undanfarið
hafa árlega verið greiddar háar
upphæðir í kostnað við slíka
samninga; og vafalaust verður
einhver kostnaður árlega vegna
samninga við önnur ríki. Get ég
þess hér til dæmis, að 1932 voru
greiddar tæpar 30 þús. krónur i
slíkan kostnað og 1933 um 36
þús. krónur.
16. Framlag’ til Ellistyrktar-
sjóða kr. 25.000.00. Hækkun þessi
er leiðrétting vegna ákvarðana
Alþingis um að hækka tillagið til
sjóða þessara.
17. Framlag til sjúkrasamlaga
kr. 18.000.00. Um hækkun á þess-
um liö er hið sama að segja.
18. Sakamálskostnaður kr.
20.000.00. Á þessum lið er um
leiðréttingarhækkun að ræða
samkvæmt reynslu undanfarinna
ára.
19. Kostnaður við vinnuhælið
á Litla-Hrauni kr. 15.000.00. —
Hækkunin er gerð einungis til
leiðréttingar. Reynslan hefir sýnt
að of lágt hefir verið áætlaður
kostnaður við stofnun þessa.
20. Kostnaður við skattanefnd-
ir kr. 15.000.00. Kostnaður þessi
hefir verið of lágt áætlaður und-
anfarið og ei' liðurinn hækkaður
um þessa upphæð til leiðrétting-
ar. —
Aðrar hækkanir af þessu tagi
og nýir liðir óhjákvæmilegir
nema lægri upphæðum og því
ekki talið sérstaklega hér með.
Samkvæmt því, sem nú hefir ver-
ið rakið var stjórnin bundin við
að hækka útgjöld fjárlaganna
um nálægt V/2 milljón króna eða
að öðrum kosti áætla vísvitandi
of lágar upphæðir fyrir þessum
útgjöldum og blekkja með því
bæði sig og Alþingi.
Hækkun framlaga til
verklegra framkvæmda
og atvinnnveganna.
Þá kem ég að hækkunum stjórn-
arinnar á framlögum til verk-
legra framkvæmda og til atvinnu-
veganna. Eru þessar helztar:
X. Aukið framlag til nýrra
vega kr, 48.000,00,
2. Til bygginga og endurbóta á
skólum kr. 80.000.00.
3. Framlag. til verkfærakaupa-
sjóðs ’kr. 65.000.00.
4. Aukið framlag til bygginga
verkamannabústaða kr. 100.000.
5. Aukið framlag til Bygging-
ai’- og landnámssjóðs kr. 100.000.
6. Aukið framlag til hafnar-
gerða kr. 40.000.00.
7. Aukið framlag til vitabygg-
inga ki\ 16.000.00.
8. Aukið framlag til nýrra
símalína kr. 30.000.00.
9. Aukið fi’amlag til atvinnu-
bóta kr. 200.000.00. Þar af kr.
100.000 til stofnunar nýbýla.
10. Kostnaður við skipulagn-
ingu afurðasölunnar ki’. 20.000.00.
Kækkanir.
Helztu lækkanir stjórnarinnar,
sem koma hér á móti eru þessar:
Lækkun á styrk til Eimskipa-
félagsins kr. 100.0000.00.
Launalækkanir vegna dýrtíðar-
uppbótar á laun yfir 4000 kr. og
burtfelling uppbótarinnar á laun
yfir 4600 krónur kr. 70.000.00.
Ilækkanir að frádregn-
mii lækkuiium.
Þannig leggur stjónxin til, að
framlög til verklegra fram-
kvæmda hækki um sem næst
700.000 krónur, en hækkanir
stjórxxarinnar að frádregnum
lækkunum hexxnar íxema sem íxæst
500.000 kr. Er rétt að taka það
fram í þessu sambandi, að á fjár-
lagafi’umvarpinu eru um kr.
110.000.00 ætlaðar til greiðslu
vaxta og afborgana af lánum til
vega- og brúargerða, sem tekin
hafa verið undanfai’iix ár og er
geta ríkissjóðs til framlaga til
verkíegra framkvæmda 1935 vit-
anlega minni en ella, sem því
nemur. Rétt þykir mér að benda
á það alveg sérstaklega í sam-
bandi við framlög til verklegi’a
fi’amkvæmda, að í frumvarpinu
eru sett þau skilyi’ði fyrir fram-
lagi til atviixixubóta, að ríkis-
stjónxin geti ki’afizt þess að unn-
ið verði að framkvæmdum fyrir
ríkissjóð sem fx*amlagi ríkisins
nemur. Ennfremur er það mikils-
verða nýmæli í frumvarpinu að
100.000 kr. af framlagi til at-
vinnubóta skuli verja til stofnun-
ar nýbýla. Er hér um algerða
stefnubreytingu að ræða frá því,
sem verið hefir og gengur hún í
þá átt, að framlög ríkisins til at-
vinnubóta renni til nauðsynlegra
framkvæmda ríkissjóðs og til
þess að skapa varanlega atvinnu-
aukningu, m. a. með fjölgun býla
í landinu.
Greiðslur 1935 áællaðar
13.7 ukilj.
Greiðslur ríkissjóðs á árinu
1935 eru samkvæmt frumvarpinu
urn 13,7 milljónir kr. Eru þá
meðtaldar afboi-ganir fastra lána,
sem nema um 976 þús. kr., en
hinsvegar ekki fyrningar. Tel ég
upphæðina þannig til samræmis
við greiðslur áranna 1931—1933,
sem ég hefi gert að umtalsefni,
og sökum þess að ég álít að tak-
markið hljóti að vera það, að
ganga frá fjárlögunum greiðslu-
hallalausum. En vel skulu menn
gæta þess að í greiðsluhallalaus-
um fjái’lögum er gert ráð fyrir
nál. 1 milljón króna lækkun á
ríkisskuldum. Beri menn heild-
argreiðslurnar samkvæmt frum-
varpinu samán við fjárlög und-
anfarinna ára og yfirstandandi
kemur það í ljós, að þær eru
hærri samkvæmt því en verið
lxefir, liðlega 2 miHjónum króna
hærri en á fjárlögum þessa árs.
Nú þegar Terið hefir gerð grein
fyrir þessai’i 2 milljón króna
hækkun. 3/4 (V/> rnillj.) hlutar
hennar eru leiðréttingar og ný
lögboðin útgjöld, 1/4 hluti (um
V% millj.) eru aukin framlög til
verklegra framkvæmda að frá-
dregnum lækkunum stjórnarinn-
ar.
Árið 1031 reyndust |þær 18.2
niilj., árið 1032 13,0 milj. og’
árið 1033 u 111 15 milj.
Séu greiðslur ríkissjóðs sam-
kvæmt fi’umvarpinu hinsvegar
bornar saman við greiðslur ríkis-
sjóðs samkvæmt landsreikningn-
um þau 3 ái~, sem ég hefi drepið
á, kemur það í ljós, að greiðsl-
urnar samkvæmt frumvarpinu
eru lægri en samkvæmt reikning-
unum, jafnvel lítið eitt lægri en
1932, en þá voru útboi’ganir rík-
issjóðs lægi’i en þær hafa orðið
um möi’g ár, fyi’r og síðar. Þann-
ig voru greiðslurnar eins og áð-
ur er vikið að 1931 um 18,2 millj.
1932 um 13,9 millj. og 1933 urn
15 millj. ki’., en í frumvarpinu
fyrir 1935 13,7 millj. kr. Kemur
hér enn í Ijós það, sem ég hefi
di’epið á fyrr í ræðu minni, að
bundin útgjöld hafa yfirleitt ver-
ið of lágt áætluð í fjárlögum.
Með því að hafa áætlanir sínar
lægri gat stjórnin vitanlega lagt
fyrir þingið frumvarp, sem sýndi
lægri heildarútgjöld en frumvarp
það, sem hér liggur fyrir. En
stjórnin tók þann kost að áætla
bundin útgjöld, sem hún ekki
treystist til þess að breyta, svo
nærri sanni sem unnt var, til
þess að tryggja það sem bezt, að
útgjöld ekki færi fram úr áætlun.
Við það hækkuðu útgjöldin I
frumvai’pinu eins og rakið hefir
verið, en jafnframt jukust lík-
urnar fyrir því að frumvarpið
stæðist í framkvæmd og er slíkt
fyrir miklu. Nái þetta frumvarp
samþykki Alþingis og takist vel
um framkvæmd þess, ættu end-
anleg útgjöld ársins 1935 sízt að
verða hæi’ri en útgjöld undanfar-
inna ára, þótt þau séu hærri
samkvæmt frumvarpinu en í fjár-
lögum fyrir þessi ár. í þessu
sanxbandi tel ég alveg sérstaka
ástæðu til þess að benda á, að ef
vel á að fara unx afkomu ríkis-
sjóðs framvegis verður að hætta
því að samþykkja á Alþingi út-
gjöld utan fjárlaga, nema alveg
óhjákvæmilegt sé enda sé þá
jafnhliða séð fyi’ir nýjum tekj-
um, til þess að standast þau út-
gjöld.
Tekfu&ætliinin.
Mun ég þá þessu næst víkja að
tekjuhlið fruravarpsins. Ég vék
áðan að því að undanfai’in ár
hefði tekjur ríkissjóðs ekki
hrokkið fyrir greiðslunum. Benti
ég á í því sambandi, að undan-
farin ár, að undanteknu árinu
1932, hefði ríkissjóður þó orðið
aðnjótandi meiri tolltekna en ver-
ið hefði, ef vöx’ukaup frá útlönd-
um hefðu verið miðuð við
greiðslugetu landsmanna. Jafn-
fi’amt sýndi ég fx~am á hið nána
samband, sem er á milli vöi’uvið-
skipta við útlönd og tekna ríkis-
sjóðsins. Af þessu er ljóst, að
þegar stjórnin hlaut að gera sér
grein fyrir því, hvaða tekna hún
mætti eiga von á á næsta ári af
tekjustofnunx ríkissjóðs, varð
hún að byrja á því að gera sér
grein fyrir horíunum um út- og
innflutning vara á árinu 1935.
Varð þá fyrst fyrir að slá því
föstu, að innflutningur vara hlýt-
ur að miðast við það, sem þjóðin
getur borgað með andvirði þess
hluta ársframleiðslu sinnai’, sem
seldur er til útlanda og ekki renn-
ur til greiðslna af lánum og aixn-
ara óumflýjaixlegra útgjalda. Til
lengdar er ekki hægt að halda á-
fram að stofna til skulda erlendis
vegna ofmikilla vörukaupa. Nú
verður ekki sagt, að útlitið með
sölu á afurðum okkar á erlendum
markaði sé glæsilegt. En undir
sölu þeirra er vöruinnflutningur-
inn til landsins kominn 0g þar
nxeð tekjur ríkissjóðsins að veru-
iegu leyti eins og nú er háttað á-
lagningu tolla. Þegar hér við bæt-
ist svo að innflutningur varal933
og væntanlega í ár verður meiri
eix hægt er að greiða með þeim
erlenda gjaldeyri, sem væntan-
lega verður fyrir hendi, er niður-
staða stjói’narinnar sú, að búast
verði við því, að innflutningur til
landsins verði að vera til muna
minni 1935 eix hanxx var 1933 og
verður væntanlega í ár, og þýðir
það, að búast megi við minni
tekjum í ríkissjóð 1935 en verið
hafa, að óbreyttum tekjustofn-
um. Eru tekjurnar í frumvarp-
inu að verulegu leyti áætlaðar
með hliðsjón af reynslu ársiixs
1932. Er það álit stjórnarinnai*,
að mjög sé óvarlegt að gera ráð
fyrir hærri tekjum næsta ár með
tilliti til þess, sem að framan er
sagt um horfur fyrir inn- og út-
flutningi.
Skaftalækkanii’.
í frumvarpinu eins og það
liggur fyrir er reiknað með þeim
tekjustofnum, sem ríkissjóður nú
hefir, að undanskildum gengis-
viðauka á kaffi- og sykurtolli,
sem stjórniix leggur til að verði
felldur niður. Ekki er heldur
reiknað með 40% álagi á tekju-
og eignarskatt, sem innheimt var
1933 og yfirleitt er gengið út frá
að verði fx’amlengt fyrir yfir-
standandi ár, þótt dregizt hafi
sökum þess, hve þinghaldið er
nú seint á árinu.
Tekjurnar eru samkvæmt
frumvarpinu áætlaðar kr. 11.950,
milj. Til þess að gera sér grein
fyrir frumvarpinu og breyting-
um þess frá því, sem verið hefir,
gr rétt að athuga Kver tekjuáætl-