Dagur - 29.11.1934, Blaðsíða 3

137. tbl.
DAGUR
377
Á kaupgefan ein að ráða?
Hvað segja §máframleiðendur ?
Eins og getið var um í »Degi«
fyrir nokkru, fór Vilhjálmur Þór
kaupfélagsstjóri til Reykjavíkur
um síðustu mánaðamót, til þess
að sitja fund í »Sölusambandi ís-
lenzkra fiskframleiðenda« (S. í.
F.), sem fulltrúi Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga« (S. í.
S.). — Og var þá erindið auðvit-
að: Að reyna að koma S. í. F. í
svo félagsbundið horf, að félagið
megi rmmverulega skipulagsbund-
ið kallazt, svo að smærri útgerð-
armönnum og smáframleiðendum
sé tryggður íhlutunarréttur um
félagsstarfsemi, stjórnai’val og
mikilvægar ákvarðanir á full-
komnum lýðræðisgrundvelli, eins
og allstaðar er siður, þar sem um
samvinnufélagsskap er að ræða.
Um þetta varð þegar ágrein-
ingur milli Vilhjálms Þór og
þeirra fáu er honum fylgdu ann-
arsvegar, en stórútgerðarmanna
syðra hinsvegar, sem vildu enga
breytingu, sem máli skipti á S.
í. F., heldur þvert á móti halda
öllu í sama horfi og verið hefir,
þannig, að stórútgerðin syðra
ráði lögum og lofum í öllu er
henni sýnist.
Tvö frumvörp komu fyrir
fundinn, annað frá Vilhjálmi Þór,
en hitt frá stjórn S. í. F. og komu
hin ólíku stefnumið þar greini-
lega í ljós. Nefnd var kosin til
þess að athuga frumvörpin og
gat eigi orðið sammála, svo að
Vilhjálmur Þór lagði fram sér-
stakt nefndarálit, þar sem hann
kvaðst sakna í tillögum nefndar-
innar lýðræðisgrundvallarins und-
ir félagsstarfseminni.
Til þess að benda í sem stytztu
máli á það sem skilur, leyfum vér
oss að tilfæra hér tillögu Vil-
hjálms Þór um það, hvernig
tryggja skuli smáframleiðenum
félagslegt áhrifavald, en um það
skyldi aðalákvæðið vera í 3. grein
félagslaganna, er V. Þ. lagði til
að hljóða skyldi svo:
»Félagar geta allir þeir orðið,
sem framleiða saltfisk til útflutn-
ings, en mynda skulu þeir félags-
deildir. Deild getur náð yfir veiði-
stöð, fjörð, flóa eða landsfjórð-
ung. — Skulu minnst 10 félagar
til að mynda deild. Þó hafa þeir
fiskframleiðendur, útgerðarmenn
eða útgerðarfélög, sem hafa 3000
skpd. eða meira, rétt til að vera
utan deilda, ef þeir óska, og hafa
þeir samt sömu réttindi sem ein
deild væri.
Hver deild (eða stórframleið-
andi, sbr. ofanritað) hefir rétt til
að kjósa einn fulltrúa og að auki
1 fulltrúa fyrir 5000 skpd.
12500 —
20000 —
30000 —
45000 —
70000 —
100000 —
* * *
Hér er réttur lýðræðisgrund-
völlur lagður að félagsstarfsem-
inni. Hér er smáútveginum
tryggður íhlutunarréttur um af-
urðasölu og félagsstarfsemi alla.
Hér eiga mennirnir að ráða frem-
ur en peningarnir.
En einmitt þessa vegna var
þessum ákvæðum og öðrum slík-
um í frv. Vilhjálms Þór — frv.
öllu — hafnað af stórútgerðinni
syðra. Þeir, sem að henni standa,
höfðu nægilegt bolmagn til þess,
og til þess að samþykkja sitt eig-
ið frumvarp, er tekur nokkuð öðr-
um höndum á smáframleiðandan-
um. Nægilegt sýnishorn af því er
2. gr. þess frumvarps, er hljóðar
svo:
Hinir 3 fyrrnefndu fram-
kvæmdarstjórar* skulu kosnir af
fiskeigemkim** sjálfum, og skal
atkvæðisréttur hvers fiskeiganda
byggjast á því saltfiskmagni, er
’nann hefir flutt út næstliðið ár,
þannig, að hver 500 skpd. myndi
1 atkvæði. Réttkjörnir eru þeir
þrír framkv.stj. er fá flest at-
kvæði«.
* * *
Hér kveður við nokkuð annan
tón. Hér er, af hálfu þeirra
manna, er nú stjórna S. í. F.,
stórútveginum vandlega tryggð
öll umráð afuröasölu og annarrar
starfsemi. Hér á fiskmagnið að
ráða, — peningarnir, — kaup-
getan, — en ekki mennimir.
í stuttu máli: Hér er svo frá
þessu gengið af stjórn S. í. F.,
að verði ekki á þessu breyting, er
réttur allra smáframleiðenda til
hagnýtrar íhlutunar algjörlega
fyrir borð borinn. Því að það er
víst, að eigi að kjósa framkv.-
stjórana samkvæmt ofanskráðri
2. gr. — samkvæmt kaupgetunni
— þá megna ekki smáútvegsmenn
á öllu Norðurlandi, á öllu Vestur-
landi og á öllu Austurlandi, — og
það þótt þeir leggist allir d eitt,
— að ráða kosningu eins þessara
þriggja framkvæmdastjóra, gegn
vilja stórútgerðarmannanna við
Faxaflóa, standi þeir saman.
Em smáframleiðendur hér
slíku ástandi samþykkir? Eru
þeir ásáttir með það, að láta stór-
útgerðina syðra skammta sér hlut
sinn? —
Vilja þeir ekki heldur fá að
ráða einhverju sjálfir um
skömmtunina?
* Þeir skulu kösnir samkv. 1. gr.
frv., og eiga að hafa 2 meðstjórn-
endur, hvorn frá sínum banka,
Landsb. íslands og Útvegsb.
** Leturbreyting gerð hér. Menn taki
eftir orðalaginu: Fi&keigendur, en
ekki fiskframleiðendur.
MAÐUIt OG KONA. Leikurinn verð-
ur sýndur í síðasta sinn á sunnudag-
inn kemur, 2. desember. Er það alþýðu-
sýning. Verð á aðgöngumiðum er kr.
1.00 og kr. 1.50 fyrir fullorðna og 60
aura fyrir börn.
Orðsending.
Með því að mér er kunnugt um,
að víða er vöntun á fatnaði, bæði
handa ungum og gömlum, en pen-
ingar eru ekki fyrir hendi til að
fullnægja þeim þörfum, enda get-
ur fleira orðið að liði, ef góður
vilji og sérplægnislaus fórnfýsi
er með í verki, treysti ég því fast-
lega að margir bæjarbúar vilji
hjálpa á einn eða annan hátt, t. d.
með því að gefa aflagðan fatnað
karla, kvenna og barna, sem hægt
er að laga eða sauma upp úr. —
Ennfremur skófatnað, sem hægt
er að gera við án miklls tilkostn-
aðar, stúfa, fóðurtau og annað
það, sem að gagni má verða.
Eg treysti því fastlega, að
margir vilji gerast sjálfboðaliðar
við að vinna úr því efni, sem á
þennan hátt aflast, og koma því
á framfæri, þar sem þörfin er
mest.
Með tilliti til þessa hefi ég
tryggt húspláss í gamla barna-
skólanum, norðurstofuna niðri,
og verður væntanlegum gjöfum
og vinnuloforðum veitt móttaka
þar fyrst um sinn daglega kl. 5—
7 e. h.
Gjafirnar verða sóttar heim til
fólks, ef þess er óskað, og er nóg
að gera mér boð eða tala við mig
i síma 140.
Sýnum að við getum og viljum
gera góðu málefni gagn.
Virðingarfyllst.
Jóhs. Jónasson.
Hvaö nú — ungi maður? nefn-
ist saga, sem Alþýðublaðið hefir
flutt í íslenzkri þýðingu að und-
anförnu og er nú gefin út sér-
prentuð. Þetta er ágæt saga og
mjög skemmtileg að lesa. Sagan
fæst í afgreiðslu Alþýðublaðsins
og fá skilvísir kaupendur blaðsins
hana fyrir aðeins þrjár krónur
og er það gjafverð.
Llppeldismál.
(Kaflar úr framsöguræðu fluttri
á síðasta fundi S. N. K.).
Þegar við gróðursetjum unga
trjáplöntu í garðinum okkar,
þarf margs að gæta. Fyrstu
handtökin ráða oft miklu um
þroska og fegurð þessarar dásam-
legu tilveru. Mun þá vandinn
minni með bömin?
Svissneskur uppeldisfræðingur,
Pestalozzi, heldur því fram, að
uppeldið byrji þegar í vöggunni.
»Lengi býr að fyrstu gerð«. Og
heyrt hefi ég merkan mann, sem
mikið hefir gefið sig að uppeldis-
málum, halda því fram að áhrif
þau, sem tveggja ára gamalt barn
hafi orðið fyrir, sé ekki auðvelt
að þurrka út. Það er því ekki
vandalaust að umgangast börnin
á fyrstu æfiárum þeirra. Þau eru
svo undra eftirtektasöm og næm
fyrir öllu. Ef til vill getur, á þeim
árum, fallið fræ í sál þeirra, sem
ekki beri ávöxt fyrr en eftir lang-
an tíma. Bara að öllum þeim, sem
umgangast börnin, væri það heil-
agt áhugamál að sá ekki nema
góðu sæði í akur barnshjartans.
Gömlu konumar margar voru
snillingar í því að ala upp börn
sín, þó ekkert þekktu þær til
skóla né uppeldismála. En brjóst-
vit þeirra og sálargöfgin vísaði
þeim leiö. En nú eru tímarnir svo
breyttir frá því sem áður var.
Lífið er orðið svo ókyrrt og
margbrotið. Bamið verður fyrir
margvíslegum utanaðkomandi á-
hrifum, sem hætta getur verið á,
að dragi úr uppeldisáhrifum skóla
og heimila. Ég lít svo á, að sam-
vinna og kynning þurfi að kom-
ast á milli kennara og aðstand-
enda barnanna. Heppilegt væri,
að kennarinn fengi upplýsingar
um barnið, áður en það sezt á
skólabekkinn. Litli nemandinn má
ekki koma í skólastofuna sem ó*
þekktur útlendingur, sem kennar-