Dagur - 01.12.1934, Blaðsíða 1
D AGUR
kemur út á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugar-
dögum. Kostar kr. 9.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga
Gjalddagi fyrir 1.^ júlí.
Afgreiðsian
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR.
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
Akureyri 14 desember 1934,
Þingf r
Meirihluti fjárveitinganefndar,
íulltrúar Framsóknarfloksins og
Aiþýöuflokksins í nefndinni, beva
fram eftirfarandi tillögur, sem
komi inn í fjárlagafrv. fyrir
1935:
»Stjórnini er heimilt að greiða
embættis- og starfsmönnum ríkis-
ins, sem hafa undir 4000 kr. laun,
dýrtíðaruppbót eftir sömu reglum
og jafnháa og gert var 1934,
þeim sem hafa 4000 til 4100 kr.
laun 15% dýrtíðaruppbót, þeim,
sem hafa 4100 til 4200 kr. laun
14% dýrtíðaruppbót, og þannig
stiglækkandi um 1% fyrir hverj-
ar 100 kr., sem launin hækka, þó
aldrei hærri uppbót en svo, að
laun ásamt dýrtíðaruppbót nemi
meiru en 5000 kr.«
»Stjórninni er heimilt að gera
þær ráðstafanir, sem þarf til að
geta framkvæmt sparnað á laun-
um þeirra manna, sem ekki taka
laun samkvæmt launalögum, en
starfa þó hjá ríkinu, stofnunum
þess eða öðrum stofnunum, sem
ríkisstjórnin getur ráðið launa-
greiðslum hjá. Skal sú niður-
færsla vera tilsvarandi og gerð
eftir sömu reglum og lækkun dýr-
tíðaruppbótar á laun samkvæmt
launalögum og koma til fram-
kvæmda eftir því sem lög og
samningar leyfa«.
Áfengismálið afgreiti
til efri deildar.
Áfengislögin vovu afgreidd frá
nd. fyrra föstudag með atkvæð-
um 26 þm. gegn atkv. þeirra M.
Torfasonar, Páls Zophoníassonar,
P. Ottesen, Sig. Einarssonar, Þor-
leifs Þorleifssonar. Bjama
Bjarnasonar, Finns Jónssonar og
Jör. Brynjólfssonar.
Við frv. voru gerðar ýmsar
breytingar. M. a.:
1) Að ráðh. skuli skylt að setja
„Geysis“-skemmtan
þeirri, sem haldin verður í kvöld, (sbr.
götuauglýsingar) vill »Dagur« vekja
athygli á. Má öruggt fullyrða um báða
aðila, ræðumann og söngsveit, að þeir
eru aldrei leiðinlegir áheyrendum sín-
um, og því síður ástæða til að óttast
slíkt, er »Geysir« heldur upp á afmæli
sitt. Og þá ætti ekki danzinn að spilla,
þegar undir leikur tríó Gunnars Sig-
urgeirssonar, sem löngu er orðin vin-
suel, og að verðleikum.
é 11 i r.
í reglugerð heimild fyrir lögreglu-
stjóra til þess að loka vínveit-
inga- og útsölustöðum fyrirvara-
laust um einn eða fleiri daga.
2) Að sölulaun áfengis megi
aldrei fara fram úr ákveðnu
hundraðsgjaldi.
3) Að erlendum ræðismönnum
sé ekki heimilt að flytja inn vín
til heimilisþarfa.
4. Að óheimilt sé að flytja til
■— ■ um iwii ■■tawMtwi-ii n ” miwnnmniwiM.
R í k i ð v i n n
Rosenb
Á mánudaginn var féll dómur
í hæstarétti í svokölluðu Rosen-
bergmáli, er Lárus Jóhannesson
hrm. flutti fyrir hönd Alfred
líosenberg veitingamanns á hend-
ur Áfengisverzlun ríkisis. Sýkn-
aði hæstiréttur Áfengisverzlunina
af ásökuninni, en lét málskostn-
að falla niður.
Sú er stytzt saga málsins, að
vorið 1920 keypti A. Rosenberg
veitingahúsið »Hótel ísland«.
Hafði fyrrverandi eigandi haft
munnlegt leyfi ríkisstjórnarinnar
tii vínveitinga og samning um að
hann fengi 33*4% af útsöluverði
i sölulaun.
Þegar Rosenberg keypti veit-
ingahúsið, þurfti að endurnýja
þetta leyfi. Þáverandi dómsmála-
ráðherra Jónas Jónsson, taldi
með öllu óverjandi, að veitinga-
húsið fengi í sinn hlut þriðjung-
inn af útsöluverði vínanna. Veitti
hann því leyfið með því skilyrði,
að sölulaunn væi’u 10% og að
leyfið væri uppsegjanlegt hvenær
sem væri. En 1. febrúar 1930 var
veitingahúsið svipt veitingaleyfi.
Mál þetta var tekið upp í vor,
eftir að Lárus Jóhannesson hafði
tapað málinu er hann þá átti í
við Áfengisverzlunina. Kröfu
sína í þessu Rosenbergsmáli,
byggði Lái’us Jóhannesson á þvi,
að sökum þess, hve sölulaunin
væru lág hefði Rosenberg verið
seld vínin of háu verði. Hafði
málaflutningsmaðurinn sent
samningstilboð um að láta málið
falla niður, ef hann fengi gi’eidd-
ar 49.781.60 kr.
Fékk dómsmálai’áðuneytið þetta.
tilboð Pétri Magnússyni hrm. til
umsagnar, en hann hafði verið
verjandi ríkisins í áfengismáli
landsins öl. sem hefir inni að
halda meir en 2 % % af vínanda
að í’úmmáli.
5) Fellt vei’ði úr fx-v. ákvæði
um að skipstjórar eða skipvei’jar
á íslenzkum skipum, sem smygla
víni, skyldu missa stöðu eða stai’f
a. m. k. í 6 mánuði eða fyi’ir fullt
og allt, ef miklar sakir eru. Við
nefndum lagabfotum eru í fi*v.
sektax’ákvæði, um 1000 kr. upp í
20.000 kr. eftir stærð brotanna
og íti’ekun. Einnig geta þau vai’ð-
að fangelsisrefsingum.
u r
ergsmálið.
því, er ríkið hafði þá nýlega unn-
ið í hæstai’étti gegn Lái’usi Jó-
hannessyni. Lagði Pétur Magn-
ússon til að ríkið gengi að þessu
sáttatilboði Lárusar Jóhannesson-
ar, þar eð sér þætti líklegt, að Á-
fengisverzlunin yrði dæmd til þess
að endurgreiða þann hluta álagn-
ingarinnar, er færi fram yfir
75% af kostnaðarverði.
Núverandi ríkisstjórn gat eigi
fallizt á þessa tillögu og lét þá
Lái’us Jóhannesson málið fai*a til
dóms. Vann hann málið í undir-
rétti, sem dæmdi Áfengisverzlun-
ina til þess að greiða honum
62.190.50 krónur. —
Er þetta nú annað stórmálið á
stuttum tíma, er Lárus Jóhannes-
son tapar fyrir hæstarétti gegn
Áfengisverzluninni.
U tamikissamningar.
Með »Dronning Alexandrine«
komu þeir til Reykjavíkur Sveinn
Björnsson sendiherra í Kaup-
mannahöfn og Helgi Briem,
verzlunarerindreki á Spáni. —
Hafði útvarpiö tal af sendiherra
og tjáði hann því, að lengi und-
anfarið hefðu miklar samninga-
umleitanir átt sér stað við Spán-
verja, af hálfu íslendinga og
sömuleiðis við Þjóðverja. Er það
vitanlega í tilefni af takmörkun-
um þeim, sem settar hafa verið
íslenzkum fiskútflutningi. Ekki
vildi sendiherrann láta neitt uppi
um samningshorfur, en kvað
samningsumleitanir standa enn
yfir.
MESSAÐ í Lögmannshlíð á morgun
(svmnud. 2. des.) kl. 12 á hádegi.
N olicísvci'ðlauiiin
fyrir læknisfrœði
fengu að þessu sinni þrír Banda-
ríkjamenn, dr. George Hoyt
Whipple, dr. George Richards
Minot og dr. William Parry Mur-
phy. —
Dr. Whipple er 56 ára að aldri,
forstjóri lækna- og tannlækna-
deildar háskólans í Rochester. Dr.
Minot er 49 ára að aldri og er
prófessor við læknadeild Haivard
háskóla. Dr. Murphy er 42 ára
og er kennari við læknadeild Har-
vard háskóla.— Dr. Whipple varð
»steinhlessa«, dr. Minot »mjög
feginn«, dr. Murphy »stein-
hlessa«, er þeim var tilkynnt að
þeim hefði' hlotnazt hin mesta
vísindalega sæmd, er heimurinn
hefir að bjóða nú á dögum. —
* >1« *
Allir hafa þeir hlotið verðlaun-
in fyrir viðureign við sama sjúk-
dóminn, »illkynjað blóðleysk,
(anemia perniciosa), sem nálega
öllum, eða öllum varð að bana,
áður en þessir menn komu til
sögunnar. Lýsir veikin sér þann-
ig, að mergurinn í langleggjum
arma og fóta hættir að megna að
framleiða rauðu blóðkornin. Ár-
ið 1924 höfðu þeir Whipple og
Minot komizt að því, að í lifur
dýra og fugla myndi heppilegust
vörn við veikinni og tóku þeir þá
að gefa því nær einvörðungu lif-
ur þeim sjúklingum, er þjáðust af
illkynjuðu blóðleysi. Þótti þeim
árangurinn svo mikill, að krafta-
verki gengi næst, og jafnvel svo,
að þeim lá við í fyrstu að álíta,
að hér væri ekki allt með felldu.
Héldu þeir áfram tilraununum,
ásamt dr. Murphy og skýrðu frá
þeim opinberlega 1926, er þeir
töldu sig loks algjörlega hafa
gengið úr skugga um áhrif lifrar-
áts á veikina. Skömmu síðar tókst
lífefnafræðingum að draga seyði
úr lifrinni, með nauðsynlegu
efni til smáskammta inntöku,
og enn nokkru síðar tókst lífefna-
fræðingum að cft-aga úr lifrinni
kjarnaseyði, sem spýta má í sjúk-
linginn með hörundsdælu.
Því næst uppgötvaði dr. Wil-
liam Bosworth Castle hvernig
lifur eða lifrarseyði gagnar sjúk-
lingum, sem þjást af illkynjuðu
blóðleysi. Sá sjúkdómur er að því
leyti svipaður sykursýki og »myx-
ödem«,* að hann er sjúkdómur,
sem stafar af efnaskorti. Og staf-
* Sjúkdómur er stafar af minnkandi
starfsemi skjaldkirtilsins.