Dagur - 06.01.1944, Page 1

ANNALL
DAGS
Eítir eindæma milt tíðariar í
nóvember og desember brá til
norðanáttar nú um nýárið. Snjó-
koma hefir verið talsverð. Bif-
reiðasamgöngur um liéraðið
haldast þó ótruflaðar.
Ungmennafélag Svarfdæla hef-
ir undanfarið haft leiksýningu á
„Skugga-Sveini“ eftir Matthías
Jochumsson í húsi félagsins í
Dalvík. Leikstjóri er Steingr.
Þoi'steinsson og hefir hann einn-
ig séð um leiksviðsútbúnað og
tjöld. Aðsókn hefir verið ágæt og
er leiknum prýðilega tekið.
Áhugi Svarfdælinga fyrir leik-
list er mikill og dugnaður þeirra
rómaður. Óvíða á landi hér mun
haldið uppi jafn myndarlegri
leikstarfsemi og á Dalvík, ef til-
lit er tekið til aðstöðumismunar.
I>rír vélbátar frá Dalvík fóru í
þessari viku til Sandgerðis og
verða gerðir út þaðan í vetur.
Með þeim fór margt Dalvíkinga
í atvinnu á Suðumesjum. Alls
munu um 70 manns leita suður
í atvinnu frá Dalvík, ef áhafnir
bátanna eru meðtaldar. Margir
þeirra Dalvíkinga munu starfa í
hraðfrystihúsum suður þar.
Ungmennafélag Svarfdæla hef-
ir keypt gömlu kvikmyndasýn-
ingarvélaraar úr Nýja-Bíó hér í
bænum og hefir sett þær upp í
húsi sínu í Dalvík. Er því hægt
að sýna tón- og talmyndir þar.
Félagið hyggst reka kvikmynda-
sýningar framvegis eftir því sem
ástæður og myndir leyfa.
•
Hinn árlegi félagsráðsfundur
K. E. A. verður haldinn á Akur-
eyri þriðjud. 11. þ. m. kl. 1 e. h.
Á fundinum eiga sæti deildar-
stjórar og kjömir fulltrúar. —
Framkvæmdastjóri K. E. A., Jak-
ob Frímannsson, mun skýra fiá
rekstri félagsins á sl. ári og ræða
verzlunarástand og verzlunar-
horfur.
•
Kaup verkamanna hér er ó-
breytt þennan mánuð vegna ó-
breyttrar vísitölu, segir í orð-
sendingu, sem blaðinu hefir bor-
izt frá Verkamannafélagi Akur-
eyrarkaupstaðar.
•
Sex manna nefndin, sem Bún-
aðarfélagið og Alþýðusamband-
ið skipuðu fyrir tilmæli ríkis-
stjórnarinnar til þess að athuga
um möguleika á niðurfærzlu
vísitölunnar með frjálsu sam-
komulagi, hefir nú skilað áliti
og hefir það verið birt í sunnan-
blöðunum.
Klofnaði nefndin, eins og við
mátti biiast. Alþýðusambands-
menn lögðu til, að vömverð yrði
lækkað með tollaeftirgjöfum, en
Búnaðarfél. vildi lækkun afurða-
verðs og kaupgjalds samtímis.
Er árangur af starfi nefndarinn-
ar þv< alli enginn.
G O O D - TEMPLARAREGLAN Á ÍSLANDI
60 ARA 10. JANUAR
Hinn 10. jan. 1884 var stofn
uð fyrsta Good-Templarastúkan
á íslandi. Var það stúkan ísafold.
Var hún stofnuð í húsi Frið-
bjarnar bóksala Steinssonar hér
inni í bænum. Stofnendur voru
aðeins 12 að tölu. Þá voru liðin
32 ár síðan Good-Templararegl-
an varð til. Var og er markmið
hennar að berjast gegn áfengis-
nautn og að útrýma henni. Þessir
12 menn, sem voru flestir dag-
launa- og handiðnamenn, ásettu
sér að vinna að þessu marki hér
á íslandi. Munu þeir, sem utan
við stúkuna stóðu, ekki hafa
vænzt mikils af þessum félags-
skap, Ikið á hann smáum augum
og talið hann heimskubrölt. En
stúkan stækkaði og nýjar stúkur
voru stofnaðar. Og ekki liðu
mörg ár, þar til menn viður-
kenndu almennt, að stúkumar
yrðu að liði mörgum drykkju-
manninum. Og svo kom, eins og
kunnugt er, fyrir daglega sókn
Good-Templarareglunnar, að
bannlög gegn áfengi voru lög-
leidd hér á landi og vínnautn
varð engin, nema í laumi. Með
lögum þessum var þjóðin búin
að kveða upp þann dóm, að á-
fengisnautn væri skortur á sið-
menningu. Hin voldugu Banda-
ríki höfðu og lögleitt bann gegn
tilbúningi og innflutningi á-
fengra drykkja og sömuleiðis
Finnland.
Það mun vera almennt viður-
kennt, að stríð og áfengisnautn
hafi verið stærstu þrándar í götu
í menningarframsókn þjóðanna.
Af þessu tvennu hafi leitt meira
illt en öllum öðrum meinsemd-
Aukningu Laxár-
virkjunar væntan-
lega lokið um miðjan
febrúarmánuð
gNUT OTTERSTEDT, raf
veitustjóri, hefir tjáð blað-
inu, að unnið sé af kappi að
aukningu Laxárvirkjunarinnar.
Túrbínan er þegar uppsett. —
Amerískir sérfræðingar, sem
vinna nú í þjónustu rSfmagns-
veitu Reykjavíkur eru væntan-
legir norður innan hálfs mánað-
ar til þess að líta eftir því verki,
scm þegar hefir verið unnið hér
og leiðbeina uin endanlegan frá-
gang á stækkuninni. Telur raf-
veitustjórinn líklegt, að ef allt
gengur að óskum, verði aukning-
in fullgerð um miðjan febrúar-
mánuð n^stkorriándi.
um mannkynsins. Á fyrsta tug
þessarar aldar, þegar hugsjónin
gegn útrýmingu áfengra drykkja
náði mestum tökum hér á landi
og hjá fleiri menningarþjóðum,
þá var og talið, að helztu menn-
ingarþjóðir heimsins væru komn
ar á það stig, að þær myndu ekki
framar heyja stríð sín á milli.
Þau stríð, sem kynnu að verða
háð, myndu að kenna þeim þjóð-
uin, er skammt væru komnar á
menningarbrautinni. En árið
1914 afsannaði þetta. Friðarvon-
ir urðu að engu. Margar helztu
menningarþjóðir heimsins tóku
upp sín á milli hinn tryllta
vopnadans. Og nú geisar ægileg-
asta styrjöld veraldarsögunnar.
Og á þessu tímabili, þegar hin1
illu öfl liafa náð tökum, þegar
menningarþjóðirnar hafa magn-
að djöfla til eyðileggingar sjálf-
um sér, þá hefir og framkvæmd
hugsjónarinnar að útrýma áfengi
orðið að lúta í lægra haldi.
Bannlög gegn áfengi hafa ver-
ið brotin niður, bæði hér og ann-
ars staðar. Good-Templarareglan
lifir, en hún er í sár-
um. Voldug tízka hefir orðið
reglunni ofurefli. Tízkan að
neyta áfengra drykkja. Flestir
menn beygja sig jafnan fyrir tízk-
unni, það þarf sterka menn og
einbeitta til þess að stríða gegn
(Framhald á 8. síðu).
Skátaf élag Akureyr-
ar 5 ára
S. 1. sunnudag bauð Skátafélag
Akureyrar foreldrum skátanna,
kvenskátum og nokkrum borgur-
um öðrum til kaffidrykkju í
Barnaskólahúsinu hér. Veittu
skátarnir gestum sínum vel og
gengu sjálfir um beina með hin-
um mesla myndarskap. Foringi
skátanna hér, Tryggvi Þorsteins-
son kennari, stýrði hófinu og
gerði grein fyrir starfsemi skáta-
félagsins síðustu 5 árin, eða síðan
skátafélögin þrjú, er hér voru
fyrir, sameinuðust í Skátafélagi
Akureyrar. Hafa skátarnir á
þessu tímabili unnið mikið og
gott starf. Eiga þeir nú tvö hús,
„Gunnarshólma“ og „Fálkafell",
sem þeir hafa stækkað og endur-
byggt og komið í hið prýðilegasta
lag. Hafa skátarnir komið jiessu
í framkvæmd að öllu leyti upp á
eigin spýtur og lagt á sig mikið
erfiði í því skyni. — Sæmdi skáta-
foringinn nokkra liinna elztu og
duglegustu skáta heiðursmerkj-
um skátareglunnar við þetta
tækifæri fyrir afrek þeirra í þágu
félagsskaparins, og ennfremur
(Framhald. á 8, sidu).
PETAIN
Hann hét Hitler tryggðnm i nýársboðskap
sínum og fullum stuðningi, er herir
iiandanianna helja innrás á franska grund
„Dagur“ stækkar um
helming
„Dagur“ birtist nú lesendum
sínum í nýjum búningi, verð-
ur 8 bls. einu sinni í viku, eða
helmingi stærri en áður. Er
hann þar með orðinn stærsta
blað sem nokkru sinni hefir
verið gefið út hér á landi utan
höfuðstaðarins. Ýmsum kann
V
nú að þvkja, að liér sé djarft
teflt á þessum tímum dýrtíðar
og óvissu um komandi tíð. En
Dagur treystir hér, sem fyrr,
er hann hefir ráðizt í að færa
út kvíarnar, á velvildogstuðn-
ing lesenda sinna, einkum
Norðlendinga. Hefir það jafn-
an vel dugað. Stækkunin að
þessu sinni, er einkum gerð
vegna þess, að útgáfustjómin
vildi gera blaðið fjölbreyttara
að efni og búa það þannig úr
garði, að rúm þess leyfði því
að taka margvíslegra efni til
meðferðar. Hinu aukna nimi
blaðsins er því að mestu leyti
varið í þessu augnamiði, en
stjórnmálaumræður ekki i
auknar að sama skapi. Nokkr-
um nýjum, föstum liðum hef-
ir verið bætt við, svo sem
framhaldssögu, kvenna- og
heimilisdálki, gamanþætti, o.
fl„ er lesandinn mun sjá, er
hann lítur yfir blaðið.
Blaðið vonar, að þessi
breyting muni eiga vinsæld-
um að fagna meðal lesenda.
Væri því þökk á, að heyra
raddir um hinn nýja búning.
Útgáfustjórnin hefir talið sig
neydda til að hækka áskrifta-
gjöldin vegna þessara fram-
kvæmda. Hafa þau verið
ákveðin kr. 15.00, og er blaðið
því eftir sem áður, lang ódýr-
asta blað, sein gefið er út hér
á landi, miðað við stærð.
ERLEND TÍDINDI
Gamla árinu lauk með
grimmilegum loftárásum á
Þýzkaland af hálfu Bandamanna,
áframhaldandi sókn Rússa, vax-
andi undirbúningi til innrásar á
meginland Evrópu að vestan og
öruggri sókn Bandamanna á
Kyrrahafssvæðinu gegn Japön-
um. Fyrstu dagar hins nýja árs
hafa ekki verið í neinu frá-
brugðnir því, er áður gerðist.
Loftárásirnar halda áfram, Rúss-
ar nálgast landamæri Póllands og
Bandaríkjamenn eiga í harðvít-
ugum orustum við Japani. En þó
telja flestir þeir, er rita um styrj-
öldina af hálfu Bandamanna, að
nú sé runnið upp ár úrslitanna
og sigursins, í Evrópu a. m. k.
Margt kann að breytast á þessu
ári. Einn af hernaðarsérfræðing-
um Breta lét svo um mælt í út-
varpi nú á dögunum, að það sem
líklegt mætti teljast að gerðist í
Evrópu á næstunni væri: Rússar
mundu reka Þjóðverja algjörlega
úr landi sínu. Bandamenn hefja
innrásina. Ein eða fleiri þeirra
þjóða í Evrópu, sem enn teldust
hlutlausar, yrðu þátttakendur í
styrjöldinni. Vaxandi óeirðir og
vandræði í leppríkjunum þýzku,
svo sem Búlgaríu, Rúmeníu og
Ungverjalandi. Loks, að Þýzka-
landi yrði komið á krié áður en
árið er liðið.
Eitthvað þessu lfkt hugsa
margir nú. Hvað rétt kann að
reynast af því, mun reynslansýna.
— Kannske er stórviðburðanna
skemmra að bíða en margan
varir.
Miólkursamlagið
mun selia amerískt
smiör í næstu viku
Mjólkursamlagið hér hefir
fengið 5000 kg. af amerísku
smjöri til þess að bæta úr smjör-
eklunni hér. Verður það selt í
Mjólkursamlaginu og mjólkur-
búðunum í næstu viku með svip-
uðu fyrirkomulagi og gilt hefir
undanfarið um íslenzka smjörið.
Ætti nokkuð að rakna úr smjör-
skortinum í bráðina a. m. k. af
þessum ástæðum.
Kai Munk myrtur
Sænskar fregnir í gær hermdu að
danski presturinn og rithöfundurinn
Kai Munk hefði verið myrtur. Fjórir
menn réðust inn á heimili hans og
þröngvuðu honum til að fylgja sér.
Daginn eftir fannst lík hans úti i
skógi. Kai Munk hafði verið Þjóð-
verjum þungur í skauti og barist leynt
og ljóst gegn þeim. „Vopn hans voru
andans vopn, og þar gátu Þjóðverjar
ekki mætt honum jafnbúnir", sagði
dansk? úlvnrpið 5 London I gnr,
%
LANDSBÓKASAFN