Dagur - 10.02.1944, Page 3

Fimmtudaginn 10. febrúar 1944
3
DAGUR
Enn um Eimskipafélag íslands og
umhleðslurnar
Önnur athugasemd „Dagsw við
varnarskrif Eimskipafélagsins
í greininni Eimskipafélagið og
umhleðslurnar í Reykjavík var
sýnt fram á, að ummæli ,,Dags“
11 .nóv. sl. voru ekki verðskuld-
uð, né á rökum reist. Þar var
skýrt frá því við hvaða erfiðleika
er að etja á þessu sviði, og að það
er ekki skuld Eimskipafélags ís-
lands, að vörumagn það, sem
flutt er vestan um haf, verður að
umhlaðast í Reykjavík og verða
síðar flutt á hafnir víðs vegar
krignum landið. Ennfremur var
sýnt fram á, að umhleðslukostn-
aður væri tilfinnanlegastur fyrir
Eimskipafélagið en ekki vöru-
eigendur.
í athugasemd „Dags“ við um-
rædda grein er heldur ekki gerð
nein tilraun til að hnekkja rök-
um þeim, er að þessu máli voru
leidd, en gripið til þess að tala
um öryggisleysi Norðlendinga-
fjórðungs, ef ís yrði landfastur,
eða ef til hernaðarráðstafana
skyldi koma. Virðist það vera
skoðun „Dags“, að umtalað ör-
yggisleysi sé eingöngu Eimskipa-
félagi íslands að kenna. Þetta er
fullkominn misskilningur, Eim-
skipafélag íslands getur ekki tal-
ið sig bera ábyrgð á því öryggis-
leysi, eins og staðháttum um
vörukaffp og flutninga er nú
háttað í Ameríku. Skipakostur
félagsins nægir ekki til að flytja
á eina höfn, — þ. e. Reykjavík, —
það vörumagn, er jafnan liggur
fyrir vestra, og á yfirstandandi
tíma verður fyrst og fremst að
leggja megináherzluna á flutn-
ingana frá Ameríku til Reykja-
víkur. Ætti þetta að vera svo
auðskilið mál, að ekki orki tví-
mælis eða tortryggni um, að
Eimskipafélag Islands sé ekki
lengur „fyrirtæki þjóðarinnar".
Þá er sagt í áðurnefndri athuga-
semd, að það komi þráfaldlega
fyrir, að þá sjaldan millilanda-
skip komi hér í höfnina — þ. e.
Heimilið í rústum
ítölsk htismóðir kemur heim attur, eítir
að orustum er lokið um hcimabæ hcnnar,
Benevento á Suður-Ítalíu. Rjúkandi rústir
blöstu við í stað triðsæls heimilis. Þjóð-
verjar höfðw eytt bæinn, áðwr en þeir
yfirgáfw hann.
Akureyri — þá neiti það flutn-
ingi frá fyrirtækjum hér, suður
um land. Sem rök fyrir þessari
fullyrðingu er það fært fram, að
eitt af skipum félagsins, er verið
hafi á ferð hér fyrir jólin, hafi
neitað öllum flutningi héðan til
Reykjavíkur. •
Við þessu er því að svara, að
skipið tók ekki á móti vörum á
Akureyri vegna þess, að það var
ákvarðað til að taka fullfermi af
síld á Akureyri og Siglufirði.
Það er heldur ekki kunnugt, að
neinar vörur hafi orðið að bíða
flutnings fyrir jól frá þessum
höfnum og suður til Reykja-
víkur.
J. Karlsson.
íbróttahúsið
Svar bygginganefndar.
I „Degi“ 3. þ. m. eru nokkrar
'yrirspurnir viðvíkjandi íþrótta-
íúsinu, og vísar blaðið til
íþróttahússnefndar um svör við
reim.
Vér viljum verða við«tilmæl-
um blaðsins og fara svör vor hér
á eftir.
Annar íþróttasalur hússins er
nú nær fullgerður, ásamt böð-
um og búningsklefum og tilbú-
inn til notkunar, en það mun
ekki geta orðið fyrr en binar
nýju vélar Laxárvirkjunarinnar
taka til starfa. Þennan sal hefði
mátt taka í notkun um áramót-
in, ef ekki hefði skort rafmagn.
Hinn salurinn, með tilheyr-
andi bað- og búningsklefum,
mun verða tilbúinn seinna í
vetur. eða vor.
Um það, hvenær húsið átti að
vera tilbúið, getum vér það eitt
sagt, að sjálfsagt hefir svo verið
til ætlast, að húsið yrði tilbúið
til notkunar, eins fljótt og ástæð-
ur leyfðu.
Bygging hússins var hafin
haustið 1941 og haldið áfram
smíði þess, svo lengi sem efni og
fé var fyrir hendi. Verk var svo
hafið aftur á ný, er efni og fé var
aftur fyrir hendi, á sl. sumri, en
nokkru seinna en vér höfðum til
ætlast, sökum erfiðleika á því,
að fá færa menn til að vinna
verkið. Síðan hefir verið unnið
slitalaust að smíði hússins, en
ýmsar ófyrirsjáanlegar tafir hafa
þó orðið, eins og búast má við,
á slíkum tímum og nú eru.
Vér höfum og lagt meira kapp
á að verk þetta verði unnið full-
komið og vel og þó á sem hag-
kvæmastan og ódýrastan hátt, en
að hraða því meira en efni stóðu
til.
Spurningunum um áhölc
(hesta og dýnur) og framtíðar-
rekstur hússins, teljum vér oss
ekki skylt að svara, þar eð hlut-
verk vort er að sjá um byggingu
hússins (þar í talið grindur, jafn-
vægisslár og kaðlar), fyrir það fé,
sem oss er. fengið í hendur, en
ekki sjá fyrir rekstri þess í fram-
tíðinni. Fyrir því sér sennilega
bæjarstjórn og e. t. v. ríkisstjórn.
Akureyri, 4. febrúar 1944.
Byggingancfnd íþróttahúss
Akureym.
„Dagur“ hefir enga löngun til
jsess að linotabitast við Jakob
Karlsson, afgreiðslumann Eim-
skipafélagsins hér umumhleðslu-
málin og Reykjavíkursjónarmið
forráðamanna félagsins. Hins
vegar verður ekki hjá komizt, að
benda á, að allmikils misskiln-
ings virðist gæta í athugasemd
hans. Hann telur að Guðrn. Vil-
hjálmsson liafi sýnt fram á það
með óhrekjandi rökum, að það
væri ekki sök Eimskipafélags-
ins, að vörumagn það, sem flutt
er vestan um haf, sé nær allt um-
hlaðið í Reykjavík. Vér teljum
3að aftur á ntóti algjörlega
ósannað mál, — og hitt miklu
líklegra, að skipin gætu annað
slagið losað t. d. hér, —ef nokkur
vilji væri til þess hjá þeim er
stjóma þessum málum. Eða
hvernig stóð á því, að þetta tókst
í ein tvö skipti á árinu 1942?
Um kostnaðinn af umhleðsl
unum er það að segja, að Dagur
heldur fast við það^ að hann
komi á bak neytendanna. Jakob
Karlsson segir að hann sé tilfinn-
anlegri fyrir Eimskip en vöru-
eigendur og mun sú staðhæfing
orka nokkurs tvímælis, en hvað
sem því kann að líða verður því
ekki í móti mælt, að kostnaður-
inn er tilfinnanlegastur fyrir
neytendur. Eða hvar skyldi hann
koma endanlega niður, nema í
hækkuðu vöruverði? Aukakostn-
aðurinn í Reykjavík kemur all-
ur á bak neytenda úti um land
og gerir aðstöðu þeirra og iðn-
aðarmanna þar þeim mun erfið-
ari. Um þetta þarf ekki að deila,
svo augljóst sein það er.
Dagur telur það mjög hæpna
ályktun, að það verði að leggja
megináherzlu á að flytja vörur
til Reykjavíkur vegna skipa-
skorts. í athugasemdinni við
grein G. V. var á það bent að
Eimskip hefði þótt það hag-
kvæmara meðan mest var að
gera við höfnina í Reykjavík að
láta skipin liggja þar aðgerðar-
laus og bíða eftir afgreiðslu svo
vikum skipti, heldur en nota
höfn og geymsluhús hér. Það er
engan veginn sjálfsagt mál, að
losun hér eða á öðrum stærri
höfnum, þurfi að tefja af-
greiðslu skipanna. Það er eðli-
legt, að fyrirtæki Reykvíkinga
álykti svo, en „fyrirtæki þjóðar-
innar“, sem það nafn bæri með
réttu, mundi aldrei gera það. —
Vörueigendum hér og almenn-
ingi öllum er vel kunnugt um
erfiðleikana sem eru á því, að
koma flutningi héðan suður um
land. Um þátt Eimskipafélagsins
í því, þarf heldur ekki að deila.
Það vita þeir bezt sem reynt
hafa, og þeir eru margir.
Það er langt síðan þeim, sem
fást við verzlun og framleiðslu
hér varð það ljóst. að allur iðn-
aður hér um slóðir er dauða-
dæmdur í samkeppninni við
Reykjavík, nema breyting verði
gerð á því samgöngu- og sigl-
ingafyrirkomulagi, sem hér liefir
ríkt undanfarin ár. Þessu sjónar-
miði verður ekki breytt þótt for-
ráðamenn Eimskipafélagsins fái
svo ágætan mann sem Jakob
Karlsson er, til þess að liðsinna
jreim í Jaessari deilu. í þvíefnieru
það verkin en ekki orðin, sem úr
skera. Það má vera að Eimskipa-
félagið eigi eftir að snúa við
blaðinu og minnast þess, að „víð-
ar er Guð en í Görðum“ og víðar
fólk og framtíðarmöguleikar en
í Reykjavík. Hins vegar nnindi
það þó ekki þurfa að koma nein-
um á óvart, þótt Norðlendingar
hefðu hug á jrví að losna að ein-
hverju leyti undan því taki sem
Eimskipafélagið hefir á afkomu
og framtíð byggðarinnar hér.
Það verður ekki gert nema með
skipakaupum. Það er af þessum
ástæðum sem samvinnumenn
hér styðja Skipakaupasjóð Sís af
alhug. Ekkert byggðarlag þarf
að hugsa sér að lifa fjölbreyttu
atvinnu- og menningarlífi, með
samgöngur og siglingar í því
ófremdarástandi sem hér hefir
ríkt undanfarin ár. Hér er því
ekki um að ræða neitt dægur-
mál, sem gleymist. Hér er um að
ræða eitt mesta velferðarmál
dreifbýlisins. Héðan af má ekki
láta baráttuna fyrir bættum sigl-
ingurn niður falla fyrr en viðun-
andi lausn er fengin.
Byggingarf ram-
kvæmdir fyrir 4
millj. kr. hér í
bænum s.l. ár
Samkvæmt upplýsingum bygg-
ingafulltrúans, Halldórs Hall-
dórssonar, voru eftirtalin hús
byggð hér á sl. ári:
15 íbúðarhús.
1 hótel.
2 verkstæði.
1 póst- og símahús.
1 skólahús.
1 verzlunarhús.
7 geymsluhús.
8 Viðbótarbyggingar og breyt-
ingar.
1 húsum þesssum eru 25 nýjar
íbúðir.
Byggingarkostnaður er áætl-
aður um kr. 4.000.000.00.
Hin fyrsta prófraun.
Deilan milli Póllands og Sov-
ét-Rússlands getur ekki lengur
talizt vera landamæraþræta, í
öllum mikilsverðum atriðum.
Hún er orðin hin fyrsta próf-
raun á orustuvelli hins „stóra
bandalags“, þar sem teflt er um
vonir þjóðanna um frið og hag-
sæld. Meðan deilan var einvörð-
ungu um landamærin má segja,
að málstaður Rússa væri góður
og tillögur Jreirra um latisn sann-
gjarnar. En með hinni hvat-
víslegu orðsendingu í tilefni
af hógværum boðskap Pólverja,
og miður hógværri túlkun lians,
hafa þeir hrundið aftur dyrun-
um, sem þeir sjálfir höfðu opn-
að, — í hálfa gátt a. m. k.
Þeir láta þess getið, að „pólska
stjórnin í London virðist ekki
vilja viðhalda góðu samkomu-
4agi við Sovét-Rússland“. Fer
ekki hjá því, að margir taki
Jretta á þann veg, að Sovét-
stjórnin kæri sig ekki um góða
sambúð við pólsku stjórnina í
London. Hugleiðingar um fyrir-
ætlanir Rússa verða getgátur
einar. Það væri vanhugsað að
leggja dóm á þessi mál að svo
komnu. Reynslan á eftir að skéra
úr hvemig sá dómur verður.
Slagbrandur hefir enn ekki ver-
ið settur fyrir dyrnar, og sam-
komulag er ennþá mögulegt. En
grunsemdir verða ekki bældar.
í bezta falli virðist það vilji
Rússa, að koma af stað endur-
skipulagningu á pólsku stjórn-
inni í London. í versta falli ætla
þeir að stofnsetja einhverja lepp-
stjórn, sem mundi verða miklu
sneiddari því, að vera fulltrúi
pólsku þjóðarinnar, en sú stjórn,
sem nú starfar í London, sem
þrátt fyrir alla galla er sam-
steypustjórn allra flokka.
Það verður ekki hjá því kom-
izt, að menn taki eftir skyldleika
þessara atburða við þá, er gerð-
ust í Tékkó-Slóvakíu 1938. Þar
var og farið fram á landamæra-
breytingar, sem í sjálfu sér voru
e. t. v. ekki ósanngjarnar. Þar
var heldur ekki mögulegt, að
sporna við því að kröfuhafinn
fengi sínu framgengt, og þar var
líka landamæraþræta, sem náði
út fyrir landamærin, — hún var
alþjóðlegt vandamál sem snerti
trúnaðartraust og öryggi þjóð-
anna.
Það sem gert var 1938 var, að
„horfast í augu við það óhjá-
kvæmilega" og „veruleikann“
og allir vita, að Jrað var rangt.
Og hér er vert að menn staldri
við og íhugi þau sannindi, að
,,diplomati“ er annað og meira
en það, að breyta skynsamlega.
Það verður líka að breyta rétt.
Kröfur Rússlands um lönd af
Pólverjum er hægt að viður-
kenna. Það má líka viðurkenna
það, að Rússar geti farið sínu
fram í Jieirn málurn, ef þeim sýn-
ist svo. Vér getum ekki, og meg-
um ekki, gefa út neinar skuld-
bindingar, sem vér höfum
hvorki mátt til að standa við
eða getum ekki réttlætt gagnvart
i (Framhald á 8. slðu.
Konan mín, Halldóra Jósefsdóttir, andaðist 2. febrúar
s.l. að heimili sínu. Kambi í Eyjafirði. — Jarðarförin fer
fram að Munkaþverá laugardaginn 12. febrúar næstk.,
kl. 3 eftir hádegi.
Guðni Sigurjónsson.