Dagur - 17.02.1944, Blaðsíða 1

=AAf=
ANNALL
DAGS
■-■■■
Tíð hefir verið fádæma um-
hleypingasöm að undanfömu.
Veður er oftast milt en gengur á
með éljum og hryðjum. Síðastl.
mánudag var hér afspymurok af
suðvestri. Ekki hefir blaðið
fregnir af tjóni hér í bæ eða nær-
lendis af völdum veðurs þessa.
★
Nýr sagnaþáttur hefst í blað-
inu í dag. Er það þáttur af Sig-
urði Brenni, sérkennilegum
manni, er eitt sinn bjó á Brenni-
ási í Bárðardal. — Þátturinn
er færður í letur af Helga Jóns-
syni frá Hofsstöðum við Mývatn.
Hefir þáttur þessi hvergi verið
prentaður áður.
★
Verkamaðurinn birtir lang-
lokugrein um deilur Pólverja og
Rússa í síðasta tbl. í tilefni af
„grein í Degi“. Ræðst ritstjórinn
mjög hatramlega á ritstjórn
Dags fyrir efni gréinar þessarar
og ásakar hana um nazistiskt
innræti! í leit sinni að sannleik-
anumogígóðfýsi sinni, getur rit-
stj. þess hvergi, að umrædd greín
var útdr. úr ritstjórnargrein í
víðlemu ensku blaði og birt í
Degi undir fyrirsögninni „Úr er-
lendum blöðum. Lesendur gera
svo upp við sjálfa sig hvomm
þeir (rúa betur í þessu efni, Bret-
um eða Jakobi Árnasyni.
★
Enn hafa 10 íslenzkir sjómenn
drukknað við störf sín. Er þá
fullur hinn fjórði tugur dmkkn-
aðra íslendinga á þessu nýbyrj-
aða ári. Vélbátarnir Njörður og
Freyr frá Vestmannaeyjum fóru
í róður aðfaranótt sl. laugardags
og munu báðr hafa farizt í of-
viðri því er geisaði um land allt
um sl. helgi. Níu vaskir sjómenn
fómst með bátum þessum. — Þá
fórust tveir bátar á Faxaflóa í
sama ofviðri, en mannbjörg
varð af þeim, að undanskiklum
einuin skipverja af m/b „Ægir“,
er drukknaði.
★
Verkamannafélagið Dagsbrún
í Revkjavík boðar verkfall 22. þ.
m., ef eigi takast samningar fyrr,
en félagið krefst kauphækkunar
úr kr. 2.10 á klst. í kr. 2.50. Al'
þýðusambandið hefir heitið fé-
laginu fulltingi sínu í deilunni.
Sáttasemjari hefir málið til með-
ferðítr. — Verkamannafélagið
Hlíf í Hafnarfirði felldi með 162
atkv. gegn 156 að segja upp
samningum við atvinnurekend-
ur. — Verkamenn á Akranesi
hafa einnig ákveðið, að segja
ekki upp samningum.
★
Bjami Jónsson frá Unnar-
holti, fyrrv. bankastjóri hér í bæ,
hefir látið af störfum við Útvegs-
banka íslands h.f., Rvík, fyrir
aldurs sakir. Starfsmenn bankans
héldu honum fjölmennt samsæti
og var hann þar kjörinn fyrsti
heiðursmeðlimur Starfsmannafé-
lags Útvegsbankans.
ALDARFJÓRÐUNGSSTARFS MINNZT
ÍWINNIPEG 21.-23. FEBRÚAR N.K.
þJÓÐRÆKNISEÉLAG íslend-
inga í Vesturheimi á 25 ára
afmæli um þessar mundir og
verður þess minnzt á ársþingi fé-
lagsins, sem haldið verður dag-
ana 21.—23. febrúar næstk. í
Winnipeg.
í tilefni af afmæli félagsins og
í boði þess, fer biskup landsins,
herra Sigurgeir Sigurðsson, vest-
ur um haf til að vera fulltrúi ís-
lands við hátíðahöldin. Fer vel
á því, þar sem kirkjan vestra hef-
ir einmitt allá stund verið styrk-
asta stoðin undir þjóðræknisbar-
áttunni og viðhaldi tungunnar
þar.
Þjóðræknisfélagið á merkilega
sögu að baki og hefir unnið mik-
ilsvarðandi og ágætt starf. Það
var stofnað í Winnipeg árið
1919 og var dr. Rögnvaldur Pét-
ursson einn helzti hvatamaður
þess og ötulasti forvígismaður,
meðan hans naut við. Annars
hafa langflestir ágætustu foringj-
ar íslenzkra menningarmála í
Vesturheimi starfað í félagsskap
þessum hlið við hlið, án tillits til
annarra deilumála, og hefir það
þannig borið giftu til að vera
hafið yfir allt dægurþras og
Loftárás á Austur-
land 10. þ. m.
Olíuskipi sökkt, segja
Þjóðverjar
j TILKYNNINGU frá ame-
rísku herstjórninni hér segir:
„Þrjár þýzkar sprengjuflugvél-
ar komu snöggvast inn yfir aust-
urströnd íslands síðla morguns
10. febrúar 1944. Vörpuðu þær
sprengjum, en ekkert manntjón
varð af þeim, hvorki meðal ís-
lendinga né hermanna.
Loftvarnaskothríð var sam-
stundis hafin á flugvélarnar og
er álitið að ein flugvélanna hafi
laskast af loftvarnaskeyti".
í þýzku útvarpi er sagt svo
frá árás þessari, að þýzk könnun-
arflugvél hafi orðið vör við 8000
smál. olíuskip úti fyrir austur-
strönd íslands. Þrjár sprengju-
flugvélar voru sendar á vettvang
fimmtudaginn 10. febrúar. Var
skipið þá komið inn á Seyðis-
fjörð. Var varpað sprengjum á
skipið úr 1000 metra hæð, segir
í þessum þýzku fregnum, og kom
upp eldur í því. Sökk það á
skammri stundu, segir ennfrem-
ur í þessum útvarpsfregnum
Þjóðverja.
flokkaríg. Sýnir þetta gleggst,
hversu ástin .til heimalandsins
brennur ennþá með skærum
loga í hjörtum landa vorra vest-
an liafs.
Það verður seint fullmetið
hvaða þýðingu þessi félagsskap-
ur hefir haft fyrir Vestur-íslend-
inga. Markmið Þjóðræknisfélags-
ins er að halda við sambandinu
við heimalandið, efla og styrkja
heilbrigðan þjóðernismetnað og
glæða ást og þekkingu á sögu og
tungu feðranna og íslenzkum
menningarerfðum. í þessu skyni
hefir félagið frá upphafi gefið
út myndarlegt tímarit, haldið
uppi íslenzkukennslu fyrir börn
og unglinga um langt skeið, og
stendur nú í því stórræði að láta
semja og gefa út Landnámssögu
íslendinga í Vesturheimi. Er
ráðgert, að rit þetta verði í finnn
bindum og eru þegar tvö af
þeim komin út. Þorsteinn Þ.
Þorsteinsson, skáld, annast rit-
stjórn sögunnar og er ekki að
efa, að þetta verður hin stór-
merkasta heimild um annað
landnám íslendinga í Vestur-
heimi, sem verða mun afdrifa-
og örlagaríkara fyrir hinn ís-
lenzka kynstofn, en landnám
Grænlands og Vínlands var áður
— og. mun reynast merkilegra
fyrir íslenzka þjóð, en oss er enn
farið að renna grun í.
Þjóðræknisfélagið starfar í
mörgum deildum út um hinar
dreifðu byggðir Norður-Ame-
ríku, þar sem menn koma saman
á íslendingadögum og Þorrablót-
um og við önnur hátíðleg tæki-
færi, til að minnast heimalands-
ins. En sameiginlegt þing sitt
heldur félagið venjulega í febrú-
armánuði ár hvert í Winnipeg.
Er það eins konar sæluvika, þar
sem frændur og vinir frá fjar-
liggjandi héruðum hittast, og
menn verma hugann við fornar
minningar, og gleðjast yfir því
sameiginlega, að ræða um efl-
ingu og sóma íslenzkrar menn-
ingar.
Núverandi forseti félagsins,
dr. Richard Beck, er einn hinn
ötulasti og ágætasti brautryðj-
andi íslenzkra. menningarmála í
Vesturheimi nú sem stendur.
Auk þess merka starfs, sem hann
hefir með höndum, að kynna
sögu og bókmenntir þjóðar
vorrar enskumælandi þjóðum
með háskólastarfi sínu í Grand
Forks og með víðtækum ritstörf-
um, hefir hann árlega ferðazt
um þvera og endilega Norður-
(Framh, á 8. síðu).
Hátíðakvöld Leikfé-
lags Akureyrar
Eins og frá var greint í síðasta
tbl., efndi Leikfélag Akureyrar
til hátíðakvölds í Samkomuhúsi
bæjarins sl. sunnudagskvöld og
minntizt þar sextíu ára afmælis
frú Svövu Jónsdóttur leikkonu.
Húsið var þéttskipað áhorfend-
um. Eyrst flutti Steindór Stein-
dórsson erindi um leiklist á Ak-
ureyri og þátt frú Svövu í leik-
listarlífi bæjarins um áratugi
Síðan hófst sýning á einþáttungi
eftir rússneska skáldið Anton
Tchekov. Léku þar frú Svava,
Árni Jónsson og Júlíus Oddsson.
Þetta er léttur gamanleikur og
var prýðilega sýndur. Frú Svava
lék þar hlutverk ekkju á bezta
aldri. Það var sagt um Söru
Bernhardt á siigni tíð, að henni
hefði tekizt að sýna ungar, skap-
ríkar persónur fram á síðustu ár,
svo ógleymanlegt hefði verið.
Hið sama má segja um Bern-
hardt okkar Akureyringa, — frú
Svövu, — að hún vinni nýja og
óvænta sigra þá er árin hafa
færzt yfir hana og ætla mætti að
leikferill hennar væri senn á
enda.
Árni Jónsson lék hlutverk
Smirnovs bónda af fjöri og
fyndni og Júlíus Oddsson hlut
verk þjónsins, mjög smekklega.
(Framhald á 8. síðu.
Ný sjúkrabifreið
JJAUÐA-KROSS-DEILD Akur
eyrar hefir fengið nýja
sjúkrabifreið frá Ameríku. Er
þar með bætt úr brýnni þörf
bæjar og héraðs, því að sjúkra-
bifreiðarlaust hefir verið með
öllu síðan sl. sumar og bifreiðin
sem þá var notuð var lítt fær til
slíkra flutninga.
Forráðamenn Rauða-Kross-
Deildarinnar buðu blaðamönn-
um að sjá bifreiðina sl. fimmtu-
dag. Þetta er Chevrolet bifreið
1941, prýðilega vönduð og hefir
þegar reynst vel. Bifreiðarstjór-
inn er Haraldur Kjartansson,
Oddeyrarg.4, sími 492. Geta þeir
sem óska að nota bifreiðina snú-
ið sér til hans, eða Kjartans Sig-
urtryggvasonar, Benzínafgreiðslu
K. E. A., sími 428. Bæjarbúar og
Eyfirðingar , ættu að launa
Rauða-Kross-Deildinni hérlausn
þessa nauðsynjamáls, með því að
gerazt félagar í deildinni og
stuðla þannig að framgangi
þeirra annara menningarmála er
Rauði-Krossinn starfar að.
Hátíðahöld á Þing-
völlum 17. iúní n.k.
Lýðveldisnefnd þingflokkanna
ber fram þingsályktunartillögu
í sameinuðu Alþingi um skipun
fimm manna nefndar til þess að
undirbúa hátíðahöld á Þingvöll-
um og víðar um land 17. júní n.
k. í tilefni af gildistöku lýðveld-
isstjórnarskrár íslands.
Sparisjóður
Svalbarðsstrandar
30 ára
Aðalfundur Sparisjóðs Sval-
barðsstrandar var haldinn 16.
jan. s.l. að Ásgarði hjá Stefáni
Magnússyni. Sparisjóðurinn var
30 ára nú um síðustu áramót, —
stofnaður af Ungmennafélaginu
,,Æskan“ í ársbyrjun 1914. —
Frumkvæðið að stofnun hans átti
Helga Níelsdóttir á Hallanda,
nú kona Jóhannesar Laxdals,
bónda í rungu. Hafði Jóhannes
á hendi stjórn sjóðsins allmörg
fyrstu árin. Sjóðurinn var starf-
ræktur af U. M. F. „Æskan“ og á
ábyrgð þess, þar til árið 1935, að
sú breyting var gerð, að hann var
settur undir stjórn og ábyrgð 12
manna. Ábyrgist hver þessara 12
manna kr. 300.00. En Svalbarðs-
strandarhreppur er svo bak-
ábyrgur fyrir kr. 1000.00.
Meðan sjóðurinn var starf-
ræktur af ungmennafélaginu,
varð hann aldrei nema aurasjóð-
ur nokkurra barna og unglinga,
en eftir að sú breyting var gerð á
honum, sem að ofan getur,
breyttjst þetta fljótt. Voru þá
lagðir þar inn til geymslu og
ávöxtunar ýmsir sjóðir sveitar-
innar, og sparifjárinnstæða jókst
mjög. Eru innstæður nú full 150
þúsund og varasjóðurinn rúml.
6 þúsund krónur. Sá háttur er
hafður um fundarhöld sjóðsins,
að aðalfundirnir eru hafðir sitt
árið á hverjum stað, eða til
skiptis hjá ábyrgðarmönnum. Er
þá fundarmönnum veitt af rausn
og myndarskap og þykja þetta
einhverjir ánægjulegustu fundir
sem haldnir eru í sveitinni, enda
ríkir þar einhugur um vöxt og
viðgang sjóðsins, en hann er
nokkurs konar óskabarn sveitar-
innar, því fullyrða má að mörgu
barni og unglingi hefir hann
forðað frá að eyða fyrstu aurun-
um sínum. En nú er svo komið
að langsamlega flest börn og
unglingar sveitarinnar geyma
(Framhald á 8. síðu.