Dagur - 02.03.1944, Blaðsíða 4

4
DAGUR
DAGUR
Ritstjóm: Ingimar EydciL
Jóhann Frímann,
Hauknr Snorrason.
Afgreiðslu og innheimtu annast:
Sigurður Jóhannesson.
Skrifstofa við Kaupvangstorg. — Sími 96.
Biaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonar.
Harmleikurinn finnski
QHÆTT MUN að iullyrða, að fá tíðindi, er
borizt hafa út hingað erlendis frá síðustu
dagana, hafi vakið öllu meiri athygli almennings
í landinu en sú fregn, að hópur flugvéla hafi að
næturlagi ráðizt fyrirvaralaust á Stokkhólm —
höfuðborg hlutlausrar nágrannaþjóðar okkar —
og valdið þar verulegum spjöllum. Fullyrt er úr
ýmsum áttum, að rannsókn hafi leitt það ótvírætt
í ljós, að flugvélar þessar hafi veiið rússneskar, og
sú staðreynd, hve hljótt hefir verið um þennan
atburð í útvarpi Bandamanna, kynni að benda í
þá átt, að þetta sé rétt. En hvað sem því líður, er
hitt víst, að 600 rússneskar flugvélar gerðu í 10
stundir samfleytt ægilega árás á Helsinki — höf-
uðborg annarrar nágrannaþjóðar okkar — nú fyr-
ir skemmstu. Er fullyrt — enda fer það mjög að
líkum' — að þessi fagra og menningarlega borg
sé að mestu í rústum eftir þær hamfarir.
Hér er að vísu ólíkt ástatt að því leyti, að Rúss-
ar eiga þó opinberlega í ófriði við Finna, en ekki
Svía. Hins vegar mun flestum þykja slíkar aðfarir
undarlega — og óþarflega — harðleiknar nú, þeg-
ar vitað.er, að Finnar liafa þegar fyrir nokkru
hafið friðarumleitanir ^ við Rússa, og forráða-
menn þeirra hafa lýst því yfir opinberlega, að
þeir muni þegar í stað taka hverjum þeim við-
unandi friðarskilmálum, sem þeim kunni að
bjöðasf, aðeins að því einu tilskyldu, að Finnar
geti haldið áfram að vera sjálfsiæð þjóð, er ráði
landi sínu og einkamálum eftir sem áður. En
þeir hafa jafnframt lýst því yfir, að Finnar muni
heldur kjósa að berjast áfram, hvað sem það
kostar, en að ganga að vansæmandi friðarskilmál-
um, er skerði frelsi og sjálfsforræði þjóðarinnar.
Margar smáþjóðir eiga mjög um sárt að binda
af völdum yfirstandandi ófriðar. En af eðlilegum
og skiljanlegum ástæðum munu örlög fæstra
þeirra renna okkur íslendingum jafn sárt til
rifja eins og harmleikur sá, er frændur okkar og
nágrannar, smáþjóðin finnska, hefir orðið að
þola og gerast þátttakandi í gegn vilja sínum og
viðleitni. Þessi friðsama og siðmenntaða smáþjóð
hafði á engan leitað að fyrra bragði, en reynt
til hins ítrasta að halda hlutleysi sínu óskertu og
fá að sitja í friði að sínu. Þrátt fyrir þetta varð
hún að þola tilefnislausa og miskunnarlausa inn-
rás erlendrar stórþjóðar í land sitt. Hún varðist
þeirri árás lengi og frábærlega vasklega upp á
eigin spýtur og lét ekki hlut sinn í neinu fyrir
hinum austrænu erfðafénduá* sínum. En hin
landfræðilega lega og herfræðilega þýðingar-
mikla staða landsins verður þess valdandi,aðþessi
litla, hugrakka og frelsiselskandi þjóð dregst enn
á ný inn í malstraum ófriðarins, þegar hagsmun-
ir tveggja miskunnarlausra einræðisríkja og sín-
gjarnra stórvelda rekast á yfir landi hennar. Og
í þetta skipti haga örlögin því s\ o grimmdarlega,
að sá eini bandamaður, sem Finnar gátu náð til
og veitt gat þeim að máluni í vörn þeirra gegn
yfirgangsmönnunum, var það stórveldið, er sjálft
átti í höggi við þær þjóðir, er skyldastar voru
Finnum að menningu og stjórnarháttum.
íslenzka þjóðin mun yfirleitt óska Rússum
sigurs yfir nazistunum þýzku. En hún mundi
jafnframt helzt kjósa, að þeir gætu unnið þann
sigur án þess að níðast frekar á lítilmagnanum
og nágrannaþjóðum sínum en orðið er.
Yfirklór útvarpsstjóra.
TÓNAS ÞORBERGSSON útvarps-
^ stjóri ritar alllanga grein í síðasta
tbl. „íslendings" til að andmæla þeirri
ásökun, sem fram hefir komið hér í
blaðinu í garð Ríkisútvarpsins, að
það hafi iðulega gerzt sekt um hlut-
drægni í sambandi við ritskoðun sína
á útvarpsauglýsingum, og ennfremur
virðast forráðamenn þessarar ríkis-
stofnunar telja sig sjálfkjörna forsjón
þjóðarinnar um það, hvaða lestrar-
efni, bækur, blöð og rit, henni sé
hollt og hættulaust að lesa á hverj-
um tíma. Telur útvarpsstjóri í grein
sinni, að tildrög þessarar gagnrýni
muni eingöngu vera þau, að útvarpið
hefir neitað að birta auglýsingar um
útkomu „Dags“, á sama tíma og það
hefir óðfúst birt öldungis sams konar
tilkynningar frá öðrum blöðum. Það
er þó raunar víst, eins og berlega
kemur fram í aðfinnslum blaðsins, að
gagnrýni þess var tekin upp á miklu
breiðari grundvelli en svo, og fyrst og
fremst í tilefni af annarri, persónu-
legri og ópólitískri hlutdrægni og
hvatvísi forráðamanna Ríkisútvarps-
ins í garð viðskiptamanna sinna. En
útvarpsstjóri telur nú auðsjáanlega
haldkvæmast fyrir sinn máistað að
láta sem hann viti ekki, að að þessu
hefir verið fundið og reynir kappsam-
lega að gera Útvarpið að píslarvotti
„pólitísks ójafnaðar" í tilefni af þess-
um aðfinnslum. Ef til vill stafar þetta
þó aðeins af því, að samvizka út-
varpsstjórans sjálfs sé upp á síðkast-
ið einna mórauðust á þeirri hliðinni,
er að pólitíkinni snýr, og kveinki
hann sér því einna harkalegast, þegar
á þau líkþorn hans er stígið. En þar
sem útvarpið hefir engan veginn ver-
ið „dæmt fyrir sakleysi“ að þessu
leyti heldur, þykir rétt að athuga
nefndan vitnisbuið útvarpsstjórans
nokkru nánar, einnig frá þessu sjónar-
miði.
Játningin.
TJTVARPSSTJÓRI sér ekki annað
fært en að játa greiðlega, að Út~
varpið hafi neitað að birta auglýsing-
ar Dags. Segir hann svo um þetta
efni í nefndri grein sinni: „Auglýs-
ingastofa Ríkisútvarpsins taldi sér
skylt og óhjákvæmilegt, samkvæmt
starfsreglum sínum, að reisa skorður
við pólitískum auglýsinga-áróðri
blaðsins á síðastliðnu ári. Aróður
þessi upphófst um þær mundir, er
formaður Framsóknarflokksins hætti
að birta greinar sínar í Tímanum og
tók að skrifa í Dag“. — Þessi „póli-
tíski auglýsinga-áróður“ Dags, er út-
varpsstjóri kallar svo, var annars í
því einu fólginn, að Dagur lét nokkr-
um sinnum í fyrravetur Útvarpið
birta tilkynningar um útkomu blaðs-
ins, þar sem stöku sinnum var getið
höfunda tiltekinna greina, og enn-
fremur skýrt frá útsölustöðum blaðs-
ins í Reykjavík. Nú er það skýrt tek-
ið fram í núgildandi ákvæðum um
þetta efni í starfsreglum Ríkisút-
varpsins (sbr. 13. gr. í auglýsingaregl-
«m þesa frá 12. mal 1941), að Út*
varpinu sé heimilt að birta auglýsing-
ar frá stjórnmálablöðum um útkomu-
stað og tíma, og ennfremur um það,
að þau flytji greinar um tilgreind
efni eftir tilgreinda höfunda, enda al-
gengt, að önnur stjómmálablöð fái
þar birtar slíkar tilkynningar. Fer þá
að gerast allerfitt að átta sig á því,
hvers vegna Ríkisútvarpið hafi þá
fyrst talið sér „skylt og óhjákvæmi-
legt, samkv. starfsreglum sínum, að
reisa skorður við“ þessu, þegar Dagur
átti í hlut, enda er það sannast orða,
að engin frambærileg skýring á þessu
fyrirbrigði kemur fram í allri hinni
löngu afsökunargrein útvarpsstjórans.
Hins vegar er þar nóg af skrúðmælgi
um nauðsynina á pólitísku hlutleysi
Ríkisútvarpsins (sem það hefir raun-
ar þverbrotið með þessu athæfi for-
ráðamanna sinna) og illkvittni í garð
Jónasar Jónssonar, Dags og Fram-
sóknarflokksins.
„Eftir eigin vali“.
TJTVARPSSTJÓRI JÁTAR í grein
^ sinni, að „í framkvæmd hafi þó
ekki með öllu orðið komizt hjá því
.... að einstakir stjórnmálaflokkar
eða stjórnmálaforingjar gætu notað
hana (þ. e. heimild Útvarpsins til
þess að birta auglýsingar pólitískra
blaða) til framdráttar flokkslegum
áróðri". Ennfremur játar hann, að
fréttastofan hafi getið rita, „þar á
meðal pólitískra rita, eftir eiiin vali".
(Leturbr. hér). Þetta er einmitt það,
sem Dagur hefir leitazt við að sanna,
þ. e., að Ríkisútvarpið hafi „eftir eig-
in vali“ forráðamanna sinna gert á
mjög hlutdrægan hátt upp á milli
manna og málefna, ekki aðeins í
pólitískum efnum, heldur einnig, að
því er virðist, eftir persónulegum
duttlungum, vild eða óvild einstakra
starfsmanna sinna í garð viðskipta-
manna stofnunarinnar. Auglýsendum
er sjálfsagt að því lítil huggun, þegar
starfsmenn þessarar ríkisstofnunar
hafa breytt auglýsingum þeirra stór-
kostlega og fellt úr þeim almenn
þekkingaratiiði, sem hvergi nálgast
skrum eða áróður, með þeim forsend-
um að þau séu „ofyrði“, — þótt út-
varpsstjóri svari umkvörtunum þeirra
með því að skrifa þeim bréf í nafni
stofnunarinnar, þar sem þeim er til-
kynnt, að hann telji „ekki að svo
stöddu ástæðu til að svara sérstak-
lega f> rirspurnum yðar um tilgreind-
ar auglýsingar", og riti svo í þokkabót
skætingsgrein um þá í opinber blöð,
ef þeir dirfast að mögla. Sá góði mað-
ur, Jónas Þorbergsson, ætti að gæta
vendilega að því, áður en lengra er
haldið á þessari braut, hvort hann er
hér ekki að breiða að ástæðulausu
yfir bresti hvatvísra og dómgjamra
undirmanna sinna, sem hafa látið
merkilegheit sín, geðofsa og persónu-
lega hefnigirni í garð einstakra aug-
lýseuda — auk bamalegrar löngun-
ar til þess að gera eigin stopulan bók-
menntasmekk að algildum mæli-
kvaiða á andlegri iðju og útgáfustarf-
semi í landinu — teygja sig fulllangt
út af hinni marglofuðu braut „hlut-
leysisins"
Fimmtudagur 2. marz 1944
i
BÖÐ OG SNYRTING.
Hér eru nokkrar ráðleggingar urn böð og
snyrtingu, teknar úr bók, sem eg las nýlega unt
þessi efni.
★
Heit böð eiga að jafnaði ekki að vera heitari
en 32—36° á Celsíusmæli. Þegar kalt er í veðri
má vatnið vera ögn heitara.
Að jafnaði er hæfilegt að vera í baði 10—15
mín. Ef hörundið roðnar fljótt og mikið í bað-
inu, er rétt að stytta baðtímann um nokkrar
mínútur, en lengja hann að sama skapi, ef húðin
er lengi að roðna.
★
Hratböð hafa þægileg og róandi áhrif á húð-
ina, mýkja hana og gera hana áferðarfagra. Þau
eru búin til á þann hátt, að í poka úr gisnu lér-
efti, er látið 1 kg. af hveitihrati, og síðan er pok-
inn marg undinn upp úr baðvatninu.
Við alla ertingu á hörundi ber að gæta varúðar
við þvotta og böð. Má yfirleitt segja, að vatn hafi
slæm áhrif á húð, sem ekki er heilbrigð. Oft þol-
ir andlitshúð ekki vatn, svo að hreinsa verður
hana með fitu eða olíu. Óhrausta húð er bezt að
þvo á kvöldin, áður en gengið er til sængur, svo
að hún nái að þorna vel og lengi, áður en kalt
loft leikur um hana.
★
Gufuböð eru mikið notuð við andlitsfegrun,
einkum til þess að ná bólum af andliti. Auðveld-
asta aðferðin við slík böð er að láta vatn sjóða í
katli, setja því næst gúmmíslöngu á ketilstútinn
og leiða gufuna eftir slöngunni í andlit þess, sem
lækna á. Áhrif gufubaða er sú, að op fitukirtl-
anna og smitholur opnast, og öli óhreinindi jkol-
ast burtu með svitanum.
Þess skal getið að tíður sápuþvottur er ekki
heppilegur fyrir hörundið. Húðfitan, sem held-
ur {jví mjúku og teygjanlegu þvæst burtu og
húðin verður þurr og hrjúf. Gott er því að
hreinsa hörundið af og til með olíu (baðmullar-
hnoðra, vættum í baðmolíu eða möndluolíu).
Þetta á sérstaklega við um viðkvæma húð.
★
HÚSRÁÐ.
Salt er til margra hluta nytsamlegt. Sem tann-
púlver verndar saltið tennurnar og styrkir tann-
kjötið. Salt og vatn er ágætt til að skola innan
hálsinn við kverkasárindum. Við fótaverk er gott
að baða fætuma úr saltvatni, svo heitu svo hægt
er að þola, og núa þá síðað með stórgerðu hand-
klæði. Það styrkir augun, að baða þau úr salt-
vatni. Mislitur þvottur heldur bezt lit, ef hann
er þveginn úr saltvatni.
★
. .Þegar brunabragð kemur af mat, er gott að
taka pottinn undir eins af eldinum og láta hann
í ílát með köldu vafni. Við það hverfur venju-
lega brunabragðið.
★
Gott mannorð er dýrmætara
en mikill auður.
Orðskviðir Salómons.
Kvennadálkinum væri þökk á, að fá senda
pistla frá konum í bæ og byggð um áhugamál
þeirra og hver þau efni, sem kvenþjóðina varðar.
Gæta þarf þess, að rúmið er mjög takmarkað.
Pistlar, sem birtast eiga hér, mega ekki vera
lengri en dálkurinn segirl