Dagur - 04.05.1944, Page 6

Fimmtudagur 4. maí 1944
I
DAOUR
sreféW^em
(Framhald).
lokin. Hann hafði óttast það rnest, að Reinhardt mundi aldrei yfir-
heyra hann, heldur láta framkvæma dauðadóminn formálalaust.
Yfirheyrslan var einmitt það, sem hann hafði þráð mest, og nú
hafði Reinhardt, blessaður öðlingurinn, gert honum þann greiða
að halda yfir honum þessa yfirheyrslu.
Reinhardt virti fórnarlambið fyrir sér með sérstakri athygli.
Hann þóttist sjá í Janoshik alla þá eiginleika, sem honum fannst
einkenna tékknesku þjóðina og sem hann hafði takmarkalausa
andstyggð á. Maðurinn var sóðalegur, sauðarlegur á sviþinn, kunni
enga mannasiði og af honum óþefur. •
„Helvískur öskurapi!“ sagði Reinhardt við trúnaðartröllið
Monkenberg, eftir stundarþögn.
En apinn gerði lögregluforingjann forviða, því að hann gekk
nokkur skref fram og byrjaði að tala.
„Yðar hágöfgi," sagði hann, „þér getið ekki trúað hvað mér léttir
að sjá yður.“ Það leit út fyrir að hann talaði af sannfæringu. „Eg
þarf að gera játningu! Eg hefi liðið ógurlegar kvalir, en sannleik-
urinn er ævinlega sagna beztur. . . .“
„Kenndu bölvuðum asnanum einhverja mannasiði, Monken-
berg!“ sagði Reinhardt.
Monkenberg greip í hálsmálið á Janoshik og hratt honum til.
„Þú heldur þér saman, þangað til þú ert spurður," sagði hann
hægt, og lagði áherzlu á hvert atkvæði.
Janoshik glennti upp augun í barnslegri undrun. „En"eg hefi
inikilsvarðandi mál að flytja,“ sagði hann þrákelknislega, „því að
ef maður á að gera játningu, þá verður maður að fá að tala. Vinur
minn, hann Poczporek, lögreglustjóri í tuttugustu lögreglu-
deild----“
„Haltu þér saman,“ þrumaði Reinhardt. „Langar þig til þess að
við keflum þig, bölvaður hálfvitinn?“
„Gefur að skilja, að mig langar ekki til þess,“ sagði Janoshik,
barnslegur á svipinn.
„Við heyrum þessa heimskulegu játningu þína, þegar okkur
svnist," sagði Réinhardt og var fastmæltur. „Þú hafðir umsjón með
snyrtiherbergjunum hjá Mánes?“ ,
„Já, yðar hágöfgi, snyrtiherbergjunum, vanhúsunum og hrein-
gerningarkonunni, henni'Pálu Potovskova.“
„Þú mættir liðsforingjanum, þegar hann var á leiðinni niður
stigann?"
„O, þetta var ljómandi maður, — en út úr drukkinn. Eg skildi
bcSkstaflega ekkert af því, sem hann var að segja til að byrja
með. . . . “
„Talaði hann við þig?“ spurði Reinhardt. Athygli hans var
vakin. „Geturðu munað það, sem hann sagði? Það er hollast fvrir
þig að segja satt!“
„Eg skal reyna, - að mér heiluin og lifandi skal eg reyna,“ sagði
Janoshik og svipur hans bar þess vott, að hann hugsaði mikið og
fast. — Og ra’unar var það sannleikurinn. Því að hann vissi, að nú
var allt undir því komið, að honum tækist vel með söguna, sem
hann ætlaði að segja þeim.
„Sjáið þér til, yðar hágÖfgi, — eg skulda honum peninga.“ —
Janoshik reið á vaðið. Einfeldnis- og sakleysisbros ljómaði á and-
litinu. Hann ætlaði sér að forðast, að söguþráðurinn yrði snurðu-
laus. Það mundi líkjast því betur, að hann græfi þetta upp úr djúpi
gleymskunnar.
Reinhardt fór að gerast efinn um, að helvískur hálfvitinn mundi
nokkurn tíma fást til að svara nokkurri spurningu vafningslaust.
„Og hvað sagði hann við þig?“ öskraði hann. „Svaraðu!"
„Eg skulda honum peninga," endurtók Janoshik þrákelknislega.
„Fjórar krónur og fjörutíu aura. En eg hefi engin ráð með að end-
urgreiða honum það, því að laglegi, ungi maðurinn, sem' tók okk-
ur höndum, hann tók þessa aura, já og tvær krónur að auki, já og
vasahnífinn minn. . . . “
„Hvers vegna lét Glasenapp þig fá peninga?“
„Vegna þess, að eg er heiðarlegur maður og hann bar traust til
mínsagði Janoshik, og heiðarleikinn skein út úr góðmannlegu
andlitinu. Reinhardt klæjaði í lófana, svo mikið langaði hann til
þess að taka þessa ímynd einfeldninnar og lemja hausnum á hon-
um við steinvegginn. „Og vegna þess, að hann bað mig að pósta
fyrir sig bréf,“ bætti Janoshik við, eins og það væri ómerkilegt
aukaatriði í málinu.
„Hana!“ Reinhardt létti stórum. Honum hafði loksins tekist að
að fá eitt ákveðið svar út úr fíflinu. „Og hvers konar bréf var það?“
spurði hann varlega.
„Hraðbréf," svaraði Janoshik. „Stórt bréf — líklega tvöfalt.
Áríðandi bréf. Þess vegna var það, að liðsforinginn blessaður gaf
mér tíu krónur. Hann var drukkinn, mikið drukkinn. ,Farðu með
þetta á helvítis pósthúsið,' með yðar leyfi herra minn, en þetta
vortrhans eigin orð. Svo grét hann og hikstaði, blessaður.“
„Hver var utanáskriftin?"
„ ,Eg skal mölbrjóta á þér hausinn ef þú gleymir því,1 sagði hann
(Framhald),
Enn um styrkveitingu
til skipakaupa erlendis
í „Verkamanninum", 13. tbl.
þ. á., þar sem Steingr. Aðal-
steinsson ræðst gegn ályktun
Iðnaðarmannafélags Akureyarr
í skipasmíðamálinu, segir hann,
að harðlega sé veitzt að Alþingi
og ríkisstjórn fyrir þá ákvörðun
að ætla að kaupa fiskiskip frá
Svíþjóð
„og nota nokkuð af fé (þ. e.
stórfé*) Framkvæmdasjóðs
ríkisins til að greiða fyrir
þeirri framkvæmd“.
Það er þetta atriði, að verja
fé (stórfé) úr Framkvæmda-
sjóði ríkisins, til að styrkja
skipakaup í Svíþjóð (eða Ame-
ríku), sem Iðnaðarmannafélag-
ið hefir mótmælt, eða orðrétt,
eins og segir í ályktun þess:
„Mótmælir fundurinn því
eindregið þeirri stefnu, að varið
verði stórfé úr ríkissjóði til
styrktar slíkum skipakaupum
til samkepppi við íslenzkar
skipasmíðastöðvar“.
En nú hefir Steingr. Aðal-
steinsson hafið skipulegt undan-
hald og stytt víglínu sína, því
að í „Verkam.“, 16. tbl. þá á.,
segir hann:
„að hálfu ríkisstjórnar eða
Alþingis hefir aldrei verið
ráðgert að veita nokkurn fjár-
styrk til kaupa sænsku fiski-
skipanna“.
Jæja!
Það er gleðiefni, að Iðnaðar-
mannafélag Akureyrar og for-
seti efri deildar Alþingis eru nú
á sama máli um, að ekki skuli
„nota nokkuð af fé (þ. e. stór-
fé*) Framkvæmdasjóðs ríkis-
ins“ „til styrktar slíkum skipa-
kaupum til samkeppni við ís-
lenzkar skipasmíðastöðvar".
Er þá útrætt um það.
Það, sem eftir er að fá Stein-
gr. Aðalsteinsson til að vinna
að, á lengri eða styttri víglínu
eftir hans eigin geðþótta, er að
skapa íslenzkum skipasmiðum
tækifæri til að smíða þau skip,
sem þeir telja sig færa um, en
sem annars átti að á fá frá Sví-
þjóð. Um það atriði hafa þeir, á
fundi á vegum Landssambands
Iðnaðarmanna, látið í ljós álit
sitt við ríkisstjórnina. Að þessu
getur hann unnið, meðal annars
með því að greiða fyrir:
1. Að Viðskiptaráðið kaupi
nú irm efni, vélar og búnað
til skipa fyrir útgerðarmenn
og skipasmíðastöðvar með
eigi hærri álagningu en 2%
enda sé efrúð valið af sérfróð-
um mönnum.
2. Að ílutningsgjöld af efni
í skip, vélar og búnað til
skipa, verði lækkað þannig,
að hækkun þeirra frá því fyr-
ir stríð verði eigi meiri en
hækkun flutningsgjalda á
matvöru.
3. Að tollar verði eigi
reiknaðir af framanrituðu
efrú til skipa.
4. Að reglur um álagrúngu
á efrú og vinnu við nýsmíðar
verði endurskoðaðar og
*) Athugaiemd grainarhöf,
álagrúngin samræmd eftir
staðháttum.
5. Að fé því, sem heimilað
hefir verið að verja úr Fram-
kvæmdasjóði ríkisins, verði
varið til þess að greiða þann
verðmismun, sem þá verður
eftir, milli skipa smíðaðra hér
og erlendis, svo að útgerðar-
mönnum verði jafnkleift að
kaupa innlend skip og útlend.
Þetta eru tillögur fulltrúa-
fundar skipasmiða á fundi
Landssambands Iðnaðarmanna
nú á dögunum.
Nægi þetta ekki ,þá:
6. „Verðjöfnun á þeim skip-
um, sem nú er samið um kaup
á erleridis og hinum, sem hægt
væri að byggja innanlands11,
eins og Iðnaðarmannafélag Ak-
ureyrar leggur til.
Iðnaðarmenn, og landsmenn
yfirleitt, verða að vera vel á
verði um atvinnumál sín, því
að þótt deilt sé um skipabygg-
ingar í dag og sá iðnaður eigi
erfitt uppdráttar vegna óeðli-
legrar samkeppni erlendis frá,
þá getur röðin næst komið að
öðrum iðnaðar- eða atvinnu-
greinum landsmanna.
I ðnaðarmaður.
D Ó M U R.
(Framhald af 3. síðu).
ur fyrir álit og mannorðsspjöll, skap-
raun og hneisu, fjártjón og kostnað,
er hann hefir beðið og orðið fyrir
vegna réttarrannsóknar, er af kær-
unni leiddi. Þá krefst stefnandinn
málskostnaðar og samkvæmt fram-
lögðum reikningi er hann gerður kr.
617.50 og enn er krafizt kostnaðar
eftir mati réttarins við birtingu dóms
í máli þessu.
Umboðsmaður stefnda mótmælir
refsikröfunni, sem hreinustu firru og
telur að umbjóðandi hans hafi verið
að rækja skyldu sína, sem þegn þjóð-
félagsins. Þá mótmælir hann og því,
að ummæli hans í stefnunni verði
dæmd ómerk og enn mótmælir hann
skaðabótakröfunni, kr. 1000.00, enda
hafi stefnandinn eigi fært sönnur á
að hann hafi orðið fyrir mannorðs- og
álitshnekki. Ennfremur krefst hann
málskostnaðar, eftir mati réttarins,
eða samkvæmt framlögífcm reikn-
ingi, og á réttarskjali 32 krefst hann
500 kr. málskostnaðar.
Út af kærunni, 19. ágúst 1940, fór
fram opinber rannsókn. Að henni lok-
inni þótti dómsmálaráðuneytinu eigi
ástæða til að gera frekar í málinu.
Kæran er á réttarskjali 4 nr. 1.
(Vegna rúmleysis í blaðinu er hér
sleppt löngum kafla, er aðallega ræð-
ir um vitnaleiðslur í málinu).
Rétturinn lítur svo á, að prófin í
hinu opinbera máli og vitnaleiðslan,
sú, sem vísað hefir verið til í for-
sendum dómsins, sýni að staðhæfing-
ar stefnds um, að stfefnandinn hafi
stolið frá honum kind árið 1929 og
annarri 1939, eigi ekki við nein rök
að styðjast. Vitnin, sem færð hafa
verið, neita algerlega að þau hafi lát-
ið nokkurt orð falla í þá átt við
stefnda, að hann gæti dregið þá álykt-
un af þeim, að stefnandinn hefði stol-
ið greindum kindum. Framburður
vitnanna leiðir því ekki gruninn að
stefnanda um sauðaþjófnað, heldur
þvert á móti frá honum. Þá hefir
stefndur- að/ öðru íeyti eigi getað
dregið nein atvik fram, sem benda
til þess, að stefnandinn væri sekur
um verknað þann, sem stefndur hefir
sakað hann mjög ákveðið um. Eftir
að rannsókn og vitnaleiðslnn hafa
farið fram í málinu, er sýndu, að
stefndi svo að segja eingöngu byggði
ákæru á tilvitnun í vitni, sem neita
að samtöl þau hafi farið fram á þann
hátt er stefndi heldur fram eða yfir
höfuð farið fram, þá heldur stefndur
því enn fast fram undir meiðyrðamál-
inu, að stefnandinn hafi stolið kind-
unum. Verður að telja þetta allt mjög
móðgandi fyrir stefnanda og réttlæt-
ist á engan hátt við það, að stefndum,
sem þjóðfélagsþegn, beri siðferðisleg
skylda til að stuðla að því, að glæpa-
málum verði ljóstrað upp, því að sú
siðferðislega skylda hvílir engu síður
á stefnda að ganga ekki of nærri æru
manna með órökstuddum sakargift-
um.
Lítur rétturinn svo á, að með hin-
um ákveðnu sakargiftum á hendur
stefnanda, sem vanta allan rökstuðn-
ing, hafi stefndur gerzt brotlegur við
235. gr. hegningarlaganna og þykir
refsing hans hæfilega ákveðin 400
kr. sekt í ríkissjóð og komi 14 daga
varðhald í stað sektarinnar verði hún
eigi greidd innan 4 vikna frá birtingu
dóms þessa.
Að því er kröfuna snertir um skaða-
bætur kr. 1000.00 verður hún eigi
tekin til greina, enda eigi færðar
sönnur á, að stefnandinn hafi orðið
fyrir efnatjóni og ákvæði 264. gr.
hegningarlaganna þykja eigi koma til
greina.
Ummælin í stefnunni: „I maimán-
uði 1929 tók Stefán Nikódemusson í
Gloppu, Oxnadal, þá að Bessahlöð-
um í Oxnadal, veturgamlan hrút, er
eg átti. Lét hann hrútinn inn í fjós á
Bessahlöðum og geymdi hann þar til
seint í júnímánuði. Markaði hann síð-
an hrútinn með marki tengdaföður
síns, Jónasar Einarssonar, Gloppu, og
seldi hann síðan Jóhannesi Sigurðs-
syni, Vindheimum, Þelamörk", og
ennfremu rorðin: „Snemma morguns
22. ágúst 1939 fór Stefán újt á Þver-
brekkunes og tók þar kindur, rak þær
að eyðibýli síftu, Bessahlöðum, og
slátraði þar einum lambhrút frá mér“,
ber að dæma dauð og ómerk.
Stefnda ber að greiða kr. 100.00
kostnaðar við birtingu dómsins í
blaði.
Þá ber stefnda að greiða stefnand-
anum í málskostnað kr. 617.50.
Því dæmist rétt vera:
Ummæli þau, sem stefnt er fyrir
skulu vera ómerk.
Stefndi,_ Ásgrímur Halldórsson,
greiði 400 kr. sekt til ríkissjóðs, og
komi 14 daga varðhald í stað sektar-
innar, ef hún eigi greiðist innan 4
vikna frá birtingu dóms þessa.
Stefndi greiði stefnandanum, Stef-
áni Nikódemussyni, 100 kr. til birt-
ingar dómsins í blaði.
Stefndi greiði stefnandanum í máls-
kostnað kr. 617.50.
Dóminum ber að fullnægja að við-
lagðri aðför að lögum.
Sig. Eggerz.
(Adv.).
Kálfskinn,
Gærur,
Húðir
Móttaka í kolahúsi voru
við höfnina.
Kaupfélag Eyfirðinga.
DAGUR
fœst keyptur i
Verzl. Baldurshaga,
Bókaverzl. Eddu og
Békabúð Akureyrar