Dagur - 17.05.1944, Blaðsíða 4

4
DAGUR
DAGUR
Rltetjóm: Ingimar EydciL
Jóhann Frimann.
Hotokor SnocnxsoEu
Aigrelðalu og innheimtu annast:
Sigíús Sigvarðsson.
Skriístoía viO Kaupvcmgstorsr. — Sími 96.
BlctOiO kemur út á hverjum iimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Preahrerk Odds BJömssonar.
Ömurleg landkynning.
gÍÐASTLIÐINN SUNNUDAG átti sá^ er
Þetta ritar, leið fram hjá nokkrum hinna
auðu og yfirgefnu þorpa, sem hér eru víða í
næsta nágrenni bæjarins og raunar úti um allar
sveitir hér nærlendis. íbúar þessara bæja voru
samlandar okkar um þriggja ára skeið. Nú eru
þeir allir á bak og burt. Fæstir eða engir þeirra
munu þó horfnir aftur til heimila sinna og frið-
samlegra starfa, heldur eru þeir fluttir nær sjálf-
um vígvöllunum, og sumir þeirra sjálfsagt þegar
búnir að gjalda sína hinztu blóðskuld í þágu
þess málstaðar, sem hinar sameinuðu þjóðir
berjast nú fyrir víðs vegar um heim allan að
kalla. Og enn fleiri þeirra munu nú bíða þeirrar
stundar, er þeir leggja líf sitt og limi í sölumar,
þegar úrslitaátökin verða milli siðmenningar og
villimennsku í veröldinni.
EKKI FER HJÁ ÞVÍ, að ýmsar spumingar
vak'ni í huga manna, þegar horft er yfir
þessi geysilegu, yfirgefnu mannabyggð. Furðu-
lega var sambúð þessara tveggja þjóða af ólík-
um uppruna og þjóðtungum, er höfðu svo lang-
ar og nánar samvistir í einu og sama landi, ann-
ars ljúf og árekstralítil, þegar til baka er horft.
Og hvað verður nú um öll þessi mannvirki, þeg-
ar eigendurnir eru allir á bak og burt? Mikil
verðmæti hafa verið lögð í sölurnar hér á þess-
um eina útkjálka. Sízt er furðulegt, þótt, „dýr
muni Hafliði allur“ — fjárfrekur hinn geysilegi
herrekstur í öllum álfum heims. — En ekki var
það meininign að ræða þessi mál nánar hér að
sinni. Það var aðeins eitt einstakt atriði af öll-
um þeim mörgu ráðgátum, er hljóta að leita á
hugann, þegar gengið er um hinar auðu borgir,
sem fékk mig til að grípa til pennans að þessu
sinni.
J^YRUM ALLRA SKÁLANNA hefir verið
læst, þegar frá þeim var horfið, og prentuð
fyrirmæli sjást þar hvarvetna, er leggja bann
við skemmdum og hnupli. En því miður er svo
að sjá, sem þau fyrirmæli hafi yfirleitt verið að
engu höfð. Fjöldi skálanna hefir verið brotinn
upp og öllu spillt og snúið þar á annan endann.
Eftir að hafa séð þá sjón með eigin augum,
freistast menn til að leggja meiri trúnað en ella
myndi á allar þær ljótu og ófrækilegu tröllasög-
ur, sem ganga nú um bæinn um skemmdaverk,
rán og gripdeildir á þessum stöðum. Auk allra
þeirra miklu verðmæta, sem spillt er þarna af
beinni skemmdafýsn, siðleysi og heimsku, er
fullyrt, að heilum vagnhlössum af ránsfeng, svo
sem benzíni, sé iðulega ekið á brott þaðan, og
hafa jafnvel ýmsir svokallaðir „betri borgarar“
verið bendlaðir — með réttu eða röngu — við
slík óhæfuverk.
Það er nauðsynlegt að nefna þetta athæfi
réttum nöfnum: Þetta er þjófnaður og annað
ekki — þjófnaður framinn á ábyrgð þjóðar,
sem léttastar fómir hefir fært í þessari styrjöld
fram að þessu, — á eignum þeirra, sem þyngsta
skuld hafa orðið að gjalda í beinum, efnislegum
verðmætum og mannslífum. Auk þess er þetta
ein sú allra óheppilegasta og ömurlegasta land-
INNRÁS Á KYRRAHAFSSVÆÐINU.
Myndin sýnir ameríska innrásarbáta við strönd Bouéainvilleyjar í Salómons-
eyjaklasanum. Bandaríkjamenn tóku eyna af Japönum á síðastliönum vetri.
„Svo má góðan loía
að lasta ekki annan“.
OKÓLAMAÐUR“ skrifar blaðinu
" á þessa leið:
„Puella" ykkar, sú er skrifar
kvennadólkinn, rœðir í síðasta blaði
um skólamól í sambandi við handa-
vinnusýningu barnaskólans hér. Það
er gott og ágætt að unna því viður-
kenningu og sannmælis, sem vel er
gert En jafn nauðsynlegt er og, að
það sé gert án þess að deila um leið
— beint eða óbeint — á aðra að
ósekju. „Puella“ virðist standa í þeirri
meiningu, að barnaskólamir séu því
nær einu skólamir í landinu, sem
nokkra stund leggi á handavinnu-
kennslu. „Fæstir aðrir skólar byggja
hér nokkuð ofan ó,“ segjr hún. — Sér-
kynning, sem hugsast getur fyr-
ir þjóð, sem hyggst heimta aft-
ur fullt sjálfstæði og óskoruð
landsréttindi 1 krafti þess, að
hún sé siðmönnuð og fær um að
stjórna sér sjálf. Þeir menn,
sem setja svartan blett á heiður
íslenzku þjóðarinnar á þessum
örlagaríku tímamótum, er henni
ríður allra mest á fullu trausti
og virðingu, drýgja því ekki að-
eins skemmdarverk sín og
þjófnað á eigin ábyrgð, heldur
fremja þeir landráð, sem auð-
veldlega gætu komið þjóðinni
allri í koll um álla framtíð.
j^ÐEINS EITT viðbragð er
nauðsynlegt og hugsanlegt
í þessum vanda: Almennings-*
álitið verður að krefjast þess,
að hlutaðeigandi yfirvöld, ís-
lenzk og erlend, geri þegar í stað
allar nauðsynlegar ráðstafanir
til þess að koma í veg fyrir það,
að áframhald verði á þessum
ósóma, hafi tafarlaust upp á
sökudólgunum og refsi þeim
eftirminnilega. Þjófar og
skemmdarvargar eru ekki líkleg-
ustu borgarar og sérréttindastétt
hins nýja, íslenzka lýðveldis.
Það er ástæðulaust að halda upp
á þjóðfrelsisdagana með því að
sýna þeim nokkra sérstaka lin-
kind og nærgætni.
staklega tekur „Puella" það fram, að
sér sé „óskiljanlegt, að handavinna,
einhvers konar, skuli ekki vera kennd
við gagnfræðaskólana. Hér á Akur-
eyri ætti a. m. k. að vera hægt að
koma því við í hinu nýja og geysi-
stóra skólahúsi,“ bætir hún við orð-
rétt. — Nú ætti öllum ,sem skrifa um
skólamál, að vera vorkunnarlaust að
afla sér upplýsinga um það, — ef
þeir þá vita það ekki áður, — að
mikill fjöldi skóla í landinu kennir
nú einhvers konar handavinnu og
leggur vaxandi stund á þá starfsemi.
Og héraðs- og gagnfræðaskólamir eru
hér sízt nokkrir eftirbátar annarra
skóla — og ekki heldur bamaskól-
anna — þ. é. a. s. þeir þessara skóla,
sem nokkra aðstöðu hafa til þess að
sinna slíkri kennslu vegna húsnæðis
síns. Handavinnukennslan er — svo
sem alkunnugt er — mjög rúmfrek —
en sem betur fer hafa nú langflestir
þessara skóla smám saman aflað sér
aðstöðu til þess að geta látið til sín
taka einnig á þessu sviði.
ÞEGAR KEMUR AÐ hinu
^„geysistóra" húsi Gagnfræðaskól-
ans hér, ætti a. m. k. leiðtogum í
skólamálum hér á Akureyri að vera
fullkunnugt um það, að þessi bygging
var ekki lengra á veg komin í haust
en svo, að fresta varð alllengi skóla-
setningu beggja þeirra menntastofn-
ana, sem þar er ætlaður samastaður,
áður en þær gátu hafið nauðsynleg-
ustu bóklega kennslu í nokkrum stof-
um í kjallara byggingarinnar. Það
ætti því sízt að vera nokkurt furðu-
efni, þótt ekki hafi enn verið hægt að
sinna handavinnukennslu þar. Hins
vegar er það heldur ekkert launung-
armál, að svo er ráð fyrir gert, að
vemlegur hluti af kennslustofum
þeim í kjallara hússins, sem x vetur
hafa verið notaðar til bóklegrar
kennslu, verði framvegis ætlaðar til
verklegra námsiðkana. — Reynslan
mun einnig skera úr því — og það
mjög bráðlega — hvort nokkur
ástæða sé til að fást um það, hversu
„geysistórt“ þetta skólahús er, því að
vafalaust verður það notað út í ystu
æsar þegar á næsta vetri.
■tTUGLEIÐINGUM „PUELLU“ um
sérstöðu menntaskólanna gagn-
vart verklegu námi, skal hér látið
ósvarað að sinni. En hví skyldi slík
kennsla hafa minna menningar- og
uppeldisgildi fyrir það fólk, sem er að
búa sig undir háskólanám, en nem-
(Framhald á 5. síÖu).
Miðvikudagur 17. raaí 1944
--------------------------j
Gamlar veðurspár.
Veðrið og aftur veðrið er aðalumræðuefni,
aar sem tveir eða fleiri hittast.
„Ætli hann fari nú ekki að hlýna úr þessu?“
spyrja menn hverjir aðra en árangurslaust, því
að svar við slíkri spurningu er víst torfundið.
Öll þráum við gott vor og hlýtt sumar, en
það er annað að þrá en að fá, og það mættum
við muna íslenzkar konur, þó að okkur langi til
að ganga léttklæddar og samkvæmt sumartízk-
unni, að við búum við hin nyrztu höf og að oft
hafa íslenzk sumur brugðizt til beggja vona.
Fjarri sé mér að spá nokkru um komandi
sumar, en það er von mín og okkar allra að það
megi verða gott.
Eg var að glugga í gömlu almanaki, þar sem
blrtar eru veðurspár úr rími Þórðar biskups
Þorlákssonar (prentuðu á Hólum 1671). Þar
segir meðal annars:
„Kaldra daga bland í Maio héldu þeir gömlu
góðs árs teikn.
Eftir veðráttu á Medardimessu (8. júní)
plaga sumir að geta til um haustveðráttu.
Klárt veður á Þingmariumessu (2. júlí) er
haldið merki góðrar veðráttu framvegis.
Ef fullt tungl er á Ólafsmessu (27. júlí), má
vænta eftir hörðum vetri. Klárt veður út
Bartholomeidag (24. ágúst) boðar gott hauSt.
Þurrt veður á Egidiusmessu (1. sept.) halda
sumir merki þurrt haust“.
í þessum gömlu veðurspám er margt skrítið
og skemmtilegt og nógu gaman væri að kunna
einhverja þessara setninga til þess að skella á
kunningja sína, þegar þeir spyrja: „Hvað held-
ur þú um veðrið?“ Því að ekki er að vita, nema
„þeir gömlu“ hafi haft eitthvað fyrir sér, er þeir
tóku þetta saman og skráðu.
,JPuella“.
★
Tíu lagaboðorð giftra kvenrta, sem sagt er, að
Carmen Sylva Rúmeníudrottning hafi samið.
1. Ekki skaltu vera orsök til fyrsta ósamlynd-
is ykkar hjónanna, en byrji hann, skaltu verja
málstað þinn duglega. Það hefir vanalega góðar
afleiðingar að vinna fyrsta sigurinn.
2. Hafðu það hugfast, að þú giftist manni, en
ekki guði, og verður þú að taka vægilega á brest-
um hans.
3. Vertu ekki alltaf að nauða um peninga við
manninn þinn; reyndu að komast af með það,
sem hann, með góðu, lætur þig fá.
4. Ef þér finnst maður þinn vera kaldlyndur,
þá gefðu honum daglega vel tilbúinn mat með
blíðu, og þá muntu hitta hjartastrengi hans.
5. Einstöku sinnum skaltu lofa manni þínum
að hafa síðasta orðið, það gleður hann, en skað-
ar þig ekki.
6. Þótt þú eigir annríkt daglega, skaltu samt
líta í blöð og bækur. Það gleður mann þinn, að
geta talað við þig um almenn málefni, en ekki
sífellt búhnauk og matarskraf.
7. Vertu ekki frekjufull við mann þinn, mundu
eftir því, að sú var tíðin, að þú settir hann að
gæðum og kostum upp fyrir alla aðra menn.
8. Viðurkenndu við tækifæri, að maður þinn
hafi rétt, og að þú sért sjálf ekki fullkomlega ó-
skeikul.
9. Sé maður þinn hæfileikamaður skaltu
vera honum vinur. En sé hann það ekki, þá
skaltu vera honum vinur og ráðgjafi.
10. Þú skalt virða skyldmenni manns þíns,
einkum móður hans; hún elskaði hann löngu
fyrr en þú.
★
v Þolinmæði er áreiðanlegasta
hjálparmeðalið í þrautum og
sorgum.
(Kínverskt spakmæli).