Dagur - 15.06.1944, Blaðsíða 4

DAGUR
T
Fimmtudagur 15, júní 1944
DAGUR
TRÍÓ TÓNLISTARSKOLANS I RVIK
Ritgtjórn:
Ingimar Eydal.
Jóhann Frímann.
Haukur Snorraaon.
Aígreiðslu og innheimtu annast:
Sigíús Sigvarðsson.
Skriístofa við Kaupvangstorg. — Sími 96.
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonar.
l.desember-17.júní
^ÉR ÍSLENDINGAR höfum nú um aldav-
fjórðungs skeið í raun réttri átt tvo þjóðhá-
tíðardaga, sem vér höfum ár hvert minnzt með
hátíðahöldum: 17. júní og 1. desember. Önnut
þessi þjóðhátíð, 1. des., hefir verið hátíðleg hald-
in til minningar um merkilegan og minnisstæð-
an áfanga á leið þjóðarinnar til fulls sjálfstæðis
og landsréttinda. Þessi hátíð hefir verið haldin í
skugga svartasta skammdegisins. En 17. júni hef-
ir ával'lt verið vorhátíð íslendinga, jafnfvamt því
að þá hefir verið minnzt fæðingar cins ágætasta
sonar þjóðarinnar frá upphafi sögu hennar, frels-
ishetjunnar og vormannsins Jóns Sigurðssonar
forseta.
þESSIR TVEIR árlegu þjóðhátíðardagar hafa í
rauninni verið talsvert táknrænii fyrir þjóð-
lífið allt á þessu tínrabili. Þjóðin hefir nú notið
fulls frelsis og sjálfsforræðis a. m. k. í iun inríkis-
málum í 25 ár, án þess að verulegrar erlendrar
íhlutunar hafi gtett þar á nokkru sviði. Á margan
hátt hefir verið bjart yfir þessu skeiði. Storfelld-
ar framfarir og nýsköpun hefir átt sér stað í land-
inu — miklu stórfelldari og glæsilegri ytri þróun
en á nokkru jafnlöngu skeiði áður í sögu þjóðar-
innar allt frá upphafi. En þrátt fyrir það hafa þó
þjóðhátíðardagarnir tveir eigi að síður tákpað
tvö skaut, þeir hafa dregið úr ljóma hvors annars,
og stundum svo mjög, að þeir hafa báðir Itorfið
mjög í skugga sinnuleysis og þjóðlegs tóml etis.
Að lokum var svo komið, að báðir dagarnir voru
raunar orðnir eins konar árshátíðardagar vissra
mannhópa í landinu, sem að vissu leyr.i hölðu
kastað eign sinni á þá, en voru ekki lengur orðnir
sameiginlegir hátíðisdagar þjóðarinnar allrar. Og
því meiri klíku- og sérfélagabragur sem á þá kom,
því meiri doða og hulu dró yfir ljóma þeirra og
hátíðleika í meðvitund þeirra mörgu landsmanna,
sem töldust tilhvorugsþessarahópa,semhéldusig
sérstaklega til þess kallaða að setja svip sinn á há-
tíðahöldin þessa daga. Og á sama tíma var þjóðin
öll — einnig að öðru leyti — að skipa sér í æ harð-
snúnari og einangraðri fylkingar alls konar sér-
hagsmuna og stéttasjónarmiða, er toguðust á með
vaxandi ofsa, ófriði og spillingu.
£N I ÞETTA sinn er þess að vænta, að þjóðin
gangi sameinuð og einhuga til hátíðhaldanna
17. júní. Og þess er enn að vænta, að hún geri
það ávallt framvegis. 1. desember var merkisdag-
ur merkilegs — og á margan hátt glæsilegs —
tímabils í sögu íslendinga, en það skeið er nú
á enda runnið. Þar með hefir dagurinn misst
hina táknrænu þýðingu sína og verður því vafa-
laust ekki þjóðhátíðardagur framvegis. 17. júní
— vorhátíðin — hlýtur upp frá þessu að verða
hinn eini, sanni þjóðhátíðardagur allra íslend-
inga. Um það það geta naumast verið skiptar
skoðanir framvegis. Megi það einnig að öðru
leyti verða táknrænt fyrir þjóðlíf okkar á kom-
andi tímum. Ekkert er hinu nýja lýðveldi nauð-
synlegra en það, að þegnar þess læri sem fyrst þá
erfiðu list að standa saman — ekki aðeins á veizlu-
og hátíðisdögum, heldur einnig á komandi dög-
um mikillar reynslu og erfiðra fórna, því að vissu-
lega munu þeir dagar verða miklu fleiri og ör-
lagaríkari um alla framtíð en hinir, sem helgað-
ir eru mannfagnaði og hátíðahöldum. Á stund-
um reynslu og sjálfsfórna verða örlög hins nýja,
íslen^ká rlkis ráðin.
Trioið, — þeir Heinz Edelstein, Árni Kristjánsson og Björn Ólafs-
son halda hljómleika hér á vegum Tónlistarfélags Akureyrar nú
bráðlega. Sjá grein á bls. 5.
Vorhreingemingar og þjóðhátíð.
jþESS VAR NÝLEGA getið í sunn-
an blöðunum, að verið væri að
„punta upp á“ höfuðstaðinn og það
svo mjög, að bærinn væri alveg að
taka stakkaskiptum þessa dagana og
setja upp annan og betri svip en verið
hefir að undanförnu. Hús væru mál-
uð, girðingar lagfærðar, húsagarðar
og baklóðir hreinsaðar og götur, torg
og opin svæði sópuð og snyrt. Þetta
eru ánægjulegar fregnir, því að ömur-
legt hefði verið til þess að vita, ef
sjálfur höfuðstaðurinn hefði gengið
skítugur og illa snyrtur á hversdags-
klæðum upp í það veglega hásæti,
þar sem honum verður í einni svipan
breytt í höfuðborg ungs og fullvalda
lýðveldis. En í þessu sambandi rifj-
ast það upp fyrir okkur Akureyring-
um, að einnig hér er þörf á slíkri vor-
hreingerningu, til þess að bærinn líti
sómasamlega út. Venjulega hafa yfir-
völd bæjarins beitt sér fyrir þess hátt-
ar umbótum fyrir Hvítasunnuna, en
að þessu sinni varð lítið vart við
nokkra hreyfingu í þá átt.. A. m. k.
stóðu öskudallarnir yfirfullir við sum
húsin yfir hátíðina og lagði af þeim
ljúflega angan og tígulegan ösku- og
reykmökk yfir okkar hluta af hinu
verðandi lýðveldi. En borgararnir
munu hafa huggað sig við það, að yf-
irvöldunum þætti það fullmikil of-
rausn að láta þess háttar hreingern-
ingu fara fram tvisvar svona sama
vorið, og hefðu þau því látið allar
slíkar aðgerðir niður falla yfir Hvíta-
sunnuna í því skyni einu að taka þeim
mun myndarlegar til höndunum fyrir
sjálfa þjóðhátíðina.
^^G VITI MENN: Blessaður lög-
reglustjórinn okkar lætur ekki
sinn hlut eftir liggja en birtir í tæka
tíð í sumum bæjarblaðanna áskorun
til almennings þess efnis, að hreinsa,
sópa og laga sem bezt til við hús og
lóðir fyrir þjóðhátíðina. Það er gott
og ágætt, það sem það nær, og von-
andi hefir þessi áskorun borið ein-
hvern árangur. En auðvitað verða
bæjarvöldin sjálf að ganga á undan
með góðu fordæmi og láta hreinsa og
snyrta götur og torg bæjarins sem
allra bezt og líta ennfremur eftir því,
að aðrir aðiljar láti ekki fyrirmæli
lögreglustjórans sem vind um eyru
þjóta. Kannske er ástæðulaust að ótt-
ast það, en þó virðist enn skorta mik-
ið á, að allt sé þegar komið í viðun-
andi lag í þessum efnum alls staðar í
bænum. En hvað sem því líður er
hitt víst, að nýmálað hús sést hér
naumast, þótt leitað sé með logandi
ljósi um allan bæinn, en aftur á móti
nóg af skjöldóttum, illa hirtum og
ömurlegum ryðkláfum og ómáluðum
skúrum, sem sUt eru líklegir tll þess
að bregða ljóma fagurskyns og snyrti-
mennsku yfir umhverfi sitt nú frem-
ur en endranær.
Stundvísi og óstundvísi.
j SÍÐASTA HEFTI tímaritsins
„Straumhvörf“, sem borizt hefir
norður hingað, ritar m. a. „Eyrarkarl"
athyglisverðar hugleiðingar um ýmis
fyrirbrigði í þjóðfélagi okkar nú á
dögum. Segir þar m. a.:
„Meðan ég var í sveitinni, litu hús-
bændur stranglega eftir því, að hjúin
kæmu stundvíslega að vinnu sinni og
ynnnu sinn tilskilda vinnutíma. Vinnu-
eftirlitið kom af sjálfu sér, er hús-
bóndinn gekk á undan að hverju
starfi. Aldrei var ég þess var, að full-
orðið og vitiborið fólk teldi ekki
stundvísi að vinnustað og frá sjálf-
sagðan hlut; hún virtist ekki neinum
manni þvingun, þótt vinnutíminn væri
miklum mun lengri en nú. í þessu
efni hefi ég orðið var geysimikillar
breytingar, síðan ég fluttist í kaup-
staðinn. Hér finnst mér óstundvísin
vera að verða regla, því að menn eru
hættir að amast við henni, og þó finn-
ur hver maður þetta. Eg hef unnið
með mörgum mönnum, sem komið
hafa of seint í vinnuna og horfið af
vinnustaðnum fyrir hættutíma. Mér
er sagt, að óstundvisi sé að verða
plága í skrifstofum, skólum og yfir-
leitt alls staðar. Vinnueftirlitið er
varla til lengur og naumast sakazt
um þann leiða ósið.“ .
Eljumaður — ónytjungur.
þÁ SEGIR „Eyrarkarl" ennfremur í
þessum pistlum sínum: — f mínu
ungdæmi var það metnaður og hug-
sjón allra ærlegra starfandi manna að
fá á sig orð dugnaðar og eljumanns-
ins, jafvel þótt þeir ættu á hættu, að
atvinnurekendurnir högnuðust á
vinnu þeirra; menn gerðu sér enga
rellu út af þess háttar þá. Það var
ekki öllum gefið að vera áhlaupa- og
afkastamenn, sem kallað var, en allir
gátu „haldið sig vel að verki.“ í þess-
um fimm látlausu orðum var fólgin
almennningskrafan um vinnusiðgæði.
Það voru eljumennnirnir, sem héldu
sig vel að verki, þeirra vinna þótti
drýgst og notalegust. En ónytjungar
voru þeir kallaðir, sem voru vinnu-
færir, en nenntu ekki að vinna og
gerðu allt með hangandi hendi.
Ónytjungsorðið þótti fyrrum þungur
dómur. Eg er auðvitað alveg sammála
þeirri skoðun, sem mjög er haldið á
lofti nú, að fyrsta skylda hvers þjóð-
félags sé að sjá öllum starfhæfum
þegnum sínum fyrir sæmilega laun-
aðri atvinnu, en eg heyri menn Sjald-
an eða aldrei hvatta á að skila góðum
afköstum, til að vinna störf sín sam-
(Framhald á 6. síðu),
Hvenær á að borða heita matinn?
Eg hefi oft verið að velta því fyrir mér á sól-
heitum sumardögum, hvort ekki væri hagkvæm-
ara að borða heita matinn (þar á eg.við aðalmál-
tíð dagsins) á kvöldin, þ. e. 6—7 e. h., heldur en
um hádegið.
Eg verð að játa, að eg hefi sjálf litla reynslu í
þessum efnum, en eg hefi fyrir hitt margar hús-
mæður, sem tóku nærri sér að haldast við P eld-
húsinu ,,í svælu og reyk“, þegar morgunsólin
skein sem skærast. — „Hvers vegna breytið þið
þessu ekki?“ hefi eg spurt. Hvers vegna ekki
kalda matinn um hádegið? Þá getið þið frekar
leyft ykkur að láta morgunsólina skína á ykkur,
og skotizt svo inn um hálf tólf til þess að
taka til matinn. Við höfum ekki svo langt sumar
eða mikla sól, að ekki sé sjálfsögð skylda okkar
að nota vel og dyggilega hverja sólskinsstund,
sem á boðstólum er. Og er ekki sorglegt til þess
að vita, að einmitt bezta tíma dagsins skuli meg-
inþorri allra húsmæðra híma í eldhúsinu yfir
grautarpottum og steikarapönnum. „Þetta er nú
hlutskipti okkar, húsmæðranna,“ segið þið.
Það er hverju orði sannara.. En er það hlut-
skipti ykkar að nota bezta tíma dagsins til þessa,
ef hægt er að koma því fyrir á öðrum og hag-
kvæmari tíma?
Eg spyr aðeins, og vil með því vekja athygli
ykkar á þessu. Það má vel vera, að einhverra
hluta vegna, sem eg ekki þekki, sé þetta illfram-
kvæmanlegt, en eg hefi ekki trú á því; og eg get
ekki að því gert, að þetta kemur ákaflega óft í
hug mér, einkanlega þegar sólin skín og sunnan-
golan leikur um vanga minn.
„Puella“.
Góð ráð:
Heitt edik hreinsar málningarbletti af gleri.
Fægið spegla með mjúkum klút, sem hefir ver-
ið vættur í köldu te.
Ostur helzt mjúkur, ef smurt er með smjöri yf-
ir skorna endann, og hann síðan geymdur á köld-
um stað.
Til foreldra:
Reyndu ekki að komast að leyndarmálum
barna þinna með valdi. Leyni þau einhverju, fást
þau sjaldan með áfjáðum spurningum til að láta
Jjað uppi. Tímirin og þolinmæðin fær þau frem-
ur til þess.
Lofaðu þeim að hafa sínar skoðanir fyrir sig,
þegar þau eru farin að þroskast. Gjörðu þau að
mönnum, sem halda frumleik sínum, en ekki að
eftirriti af öðrum.
(Sundhedsbl.).
Heilræði
eftir Victor Hugo.
Sýndu engum illgirni á lífsleiðinni. Merðti
ekki vísvitandi í sundur hið vesælasta blóm.
Virtu hreiður fuglanna. <
Farðu á fætur til að vinna.
Misstu aldrei móðinn.
Vertu lærimeistari og vertu faðir.
Elskaðu, trúðu, vonaðu, lifðu.
Eldhúsið.
H r ö k k b r a u ð: Yz kg. heilhveiti, 50 gr.
smjörlíki, 1 matsk. sykur, 1 tesk. hjartarsalt, i/£
tesk. fínt salt, 2 dl. vatn. — Hnoðað og flatt út.
Ef -vér svíkjum oss sjálfa, þá
svíkur oss allt.
Gocthe,