Dagur - 13.07.1944, Blaðsíða 6

6
DAGUR
Fimmtudagur 13. júlí 1944
&rm
srefMMM
(Framhald).
„Jæja, voruð það þér,“ sagði hann. Hann hafði gleymt nærveru
hennar. En þegar hann sá fögnuð hiennar, rankaði' hann við sér.
Hún skyldi ekki lengi fagna sigri. Hann krosti til hennar.
„Þetta var leiðinlegt atvik,“ sagði hann. „En má eg rrtinna yður
á, að hvað sem öllum útvarpsfréttum líður, verða gislarnir skotnir
í fyrramálið, eins og ákveðið hefir verið.
„Eg vona, að eg spilli ekki ánægju yðar í tilefni þessa útvarps-
gríns, þótt eg bjóði yður að horfa á athöfnina. . . .? F.g ætlast til
þess að þér takið boðinu.“
Hún draup höfði. Hann hafði sigrað hana á nýjan leik.
Lögregluforinginn liafði átt órólega nótt. Og ekki hafði það
bætt úr skák, að skömmu eftir miðnætti hafði honum borist stutt-
araleg, hæðnisleg orðsending frá Heydrich. Reiði mannsins bjó í
fiverju orði:
— Eg fól yður mikilsvert trúnaðarstarf. Þér hafið ekki aðeins
brugðist trúnaði mínum, heldur og látið viðgangast, að leyndarmál-
inu vœri útvarpað yfir gjörvallt verndarríkið. Eg geri þess vegna
ráð fyrir, að bera fram persónulega þakkir mínar til yðar fyrir
þessi afek...—
Þannig vaf orðsendingin öll.
Reinhardt varð áð viðurkenna, að hann hefði staðið illa í stöðu
sinni, — honum hefði orðið á hin versta yfirsjón, sem hent gat lög-
reglumann: Hann hafði metið andstæðingana of lítils. Hvað var
eiginlega að verða úr honum? Var það þessi aldna borg, með
þröngu strætunum og öllum leyndardómunum, sem hafði haft
þessi áhrif á dómgreind lians? Eða var hér á ferðinni afl, sem var
sterkara en hann, — samsæri, öflugra og voldugra, en liann hafði
áður kynnst?
Honum mundi að minnsta kosti líða skár þegar búið væri að
drepa gislana. Hann mundi nú vinda bráðan bug að þvf. Það lá
næst fyrir. Að því búnu væri tími til þess að átta sig á hlutunum og
reyna að koma öllu í sitt gamla horf. Og hvað gerði það til, þótt
Heydrich væri reiður þessa stundina? Hann skyldi taka þegjandi
við öllum skömmunum, og einhver takmörk hlutu að vera fyrir
óþolinmæði og hefnigirni Ríkisverndarans.
Milada var færð inn á skrifstofuna til hans. Hún var í nýja
kjólnum, sem hann hafði látið færa henni. Það var einfaldur, lát-
laus, blár kjóll. Hvítur kragi var eina skrautið. Aftökuklæðnaður
minn, hugsaði hún.
„Ljómandi!" sagði hann þegar hann leit á hána.
Hann varð aftur altekinn af yndisþokka hennar og værð færðist
yfir skapsmunina aftur. Mynd Heydrichs hvarf í innstu fylgsni
hugans.
„Eg ber þennan kjól til heiðurs mönnunúm, sem þér ætlið að
láta drepa,“ sagði hún.
Hann brosti og greip um handlegg hennar.
,,Jæja,“ sagði hann. „En nú er korninn tími til að halda af stað.
Þeir bíða eftir okkur.“
Hallagarðurinn við Petschek-kastala, en þar voru höfuðstöðvar
Gestapo í Prag, var ekki skipulagður á þann veg, að þægilegt væri
fyrir leynilögregluna. Á sumrum höfðu fyrri húsráðendur í kastal-
anum haft dýrðlegar útiveizlur í garðinum, innan um fjölskrúð-
ugan, fagran gróður. En nú höfðu tré og runnar orðið að víkja til
þess að autt svæði fengist framan við háan hallargarðinn.
Þung eikarhurð opnaðist með marri og braki. Tveir svartklædd-
ir stormsveitarmenn birtust í dyrunum, og á eftir þeir voru gisl-
arnir teymdir í halarófu út í garðinn, fimm í einu.
Janoshik var meðal þeirra. Hann dragnaðist áfram, blóðugur,
rifinn, afmyndaður af kvölum. En frá honum heyrðist ekki stuna.
Því að þrátt fyrir allt, sem hann hafði þolað í gapastokknum og í
fangaklefanum, var hugur hans vel vakandi og fullur eftirvænt-
ingar. Skyldi orðsendingin hans hafa náð til réttra aðila? Mundi
hann nú þurfa að deyja í þeirri óvissu? Brotnir fingur hægri hand-
ar dingluðu máttlausir og hann varð að nota vinstri hendina til
þess að halda hinni hægri uppi.
En þótt líkaminn væri farlama hélt hann samt höfðinu liátt og
liafði augu og eyru vel opin. Hann ætlaði sér ekki að missa af
neinu. En nú var svo örskammur tími til stefnu. yEtti honum nú
ekki að auðnast, að heyra ægiþrumur sprengingarinnar á ánni, áð-
ur en hann hnigi til jarðar fyrir blýi Þjóðverjanna? Gislarnir voru
senn komnir á ákvörðunarstaðinn.
Við rætur garðsins voru blóðpollar. Fótspor síðasta gislahópsins
voru greinileg í mjúkum jarðveginum. Rákirnar, sem myndast
höfðu í moldina þegar líkamar þeirra höfðu verið dregnir burtu,
töluðu skýrt og greinilega um það, sem þar hafði gerzt.
Gislahópurinn stöðvaðist, lostinn skelfingu, en Janoshik virtist
,ekki taka eftir neinu. Og þegar hann gekk á sinn stað upp við
vegginn var hann enn hnarreistur og hlustaði, — hlustaði eftir
langþráðum þórdunum neðan frá fljótinu.
(Framhald).
Arásir
komi
únisla
(Framhald af 2. síðu).
Þá kemur greinarhöf. að
Ameríkusmjörinu. Vegnasmjör-
eklu í landinu og til þess að
lækka útsöluverð á íslenzku
smjöri, hefir ríkisstjórnin látið
flytja inn smjör frá Ameríku.
„Þetta er talin augljós sönnun
um það ægilega niðurlægingar-
ástand, sem íslenzk landbúnað-
arframleiðsla sé í. Sé betur að-
gætt sést, að þetta er algerlega
eðlilegt. Kaup landbúnaðar-
verkafólks í Bandaríkjunum
mun vera sem næst 1/3 til 2/5
af kaupi því, sem hér er greitt,
en af þessu leiðir, að verð land-
búnaðarframleiðslu í Banda-
ríkjunum er lágt, en hátt hér.
Þeir, sem heimta hátt kaup
verða að kaupa dýrt smjör.
Þetta sama gildir vitanlega um
alla aðra landbúnaðarfram-
leiðslu. Svo framarlega sem
hún er fáanleg, þá er hún miklu
ódýrari í flestum eða öllum
þeim löndpm, er við höfum
samband við, af því þær þjóðir,
er þessi lönd byggja, hafa hald-
ið kaupgjaldinu lítið breyttu
síðan í stríðsbyrjun, en kaup-
gjald þá víða mun lægra en hér.
H. K. Laxness klykkir út með
því í síðustu skammagrein
sinni um landbúnaðinn í Tíma-
riti máls og menningar, „að félli
allt sauðfé landsmanna, svo að
við yrðum að kaupa neyzlukjöt
frá útlöndum, mundi vísitalan
lækka um 40%.“
Hvort nokkurt vit er í þess-
um útreikningi, skiptir engu
máli, en þetta er ein sú fárán-
legasta ályktun, sem ég hefi séð
á prenti lengi. Hvernig mundi
ástandið verða hér, ef svo
hörmulega tækist til, að allt
sauðfé okkar félli? Það mundi
ekki „halda við hallæri", eins og
Kiljan segir að nú geri, vegna
þess að nokkur ekla hefir verið
um stund á mjólk í Reykjavík.
Nei, það mundi verða algert
hallæri. Við mundum ekki að-
eins losna við hið „óæta“ dilka-
kjöt, því engar landbúnaðar-
neyzluvörur yrðu fáanlegar inn-
anlands, og þótt slíkar vörur
yrðu fáanlegar erlendis, hvernig
ætti þá að flytja þær hingað og
fyrir hvað ætti að kaupa, þegar
afkomugrundvöllur mikilshluta
þjóðarinnar væri hruninn í
rúst?
En segjum nú, að í stað þess
að láta sauðfé kolfalla, til þess
að losna við það, þá slátruðum
við þvi hreinlega, græfum kjöt-
ið og legðum niður allan sauð-
fjárbúskap, og segjum líka að
við gætum fengið sauðakjöt er-
lendis, fengjum það flutt til
landsins og lækkað með því
vísitöluna um 40 stig, þá væri
þetta engu síður mjög heimsku-
leg aðferð. Því ekki „að stemma
á að ósi“. Flytja inn ódýrt
verkafólk, lofa því innlenda að
lifa- á háa kauptaxtanum, þá
gætum við sennilega lækkað
vísitöluna um 100 stig eða
meir.
Árið 1942 var 3.5 milj. kr.
halli á skipum Eimskipafélags
íslands, þrátt fyrir hin æfinr
týralegu farmgjöld, en félagið
hafði flutt inn talsvert af vör-
um með leiguskipum og á þann
hátt rétt við hallann og fengið
álitlegan reksturságóða. Minnir
þetta ekki á smjörið? Samkv.
hugsanagangi þeirra, er telja að
stórum hagkvæmara væri fyrir
þjóðina að hætta að framleiða
smjör, en kaupa það heldur frá
Ameríku, þá ætti líka að mega
lækka vísitöluna verulega, ef
við hættum að flytja vörur með
skipum Eimskipafélagsins, eða
að minnsta kosti mönnuðum
skipin erlendum sjómönnum.
Og hvernig er það með íslenzka
iðnaðínn? Væri ekki fróðlegt
að gera samanburð á verðinu á
framleiðslu hans og samskonar
framleiðslu erlendis? .... Eg
er ákaflega hræddur um, að það
sé fleira en landbúnaðarvörurn-
ar, sem hægt er að fá talsvert ó-
dýrara frá útlöndum heldur en
hér. Þetta er eðlilegt, því vitarf-
lega stendur verð framleiðsl-
unnar á hverjum stað í nánum
tengslum við verð vinnunnar.
Verðlagið í landinu, háu
farmgjöldin o. fl. eru afleiðing
kaupgjaldsins en ekki orsök
þess, og þegar athugaðar eru
hinar einhliða og órökstuddu
árásir á landbúnaðinn og dylgj-
urnar um öngþveitið, sem þar á
að sitja að völdum, þá hlýtur
það að hvarfla að manni, að
árás þessi sé gerð til þess að
reyna að leiða athýglina frá
því raunverulega öngþveiti, sem
verðbólgunni veldur. Ekki hefir
landbúnaðurinn haft' forgöng-
una í þeim efnum. . . . Ekki
var það landbúnaðurinn, sem
hóf „skæruhernaðinn“, sem
kollvarpaði gerðardómslögun-
um og hleypti af stað dýrtíðar-
flóðinu. Ekki var það landbún-
aðurinn, sem í skjóli óstjórn-
legrar eftirspurnar eftir vinnu-
kvenna og barna
SPORTSOKKAR
LEISTAR.
KAUPFÉLAG EYFIRÐINGA
Vefnaðarvörudeild.
afli skellti á 30% grunnkaups-
hækkun með fullri verðlags-
uppbót. Ekki var það landbún-
aðurinn, sem kom á 8 st. vinnu-
deginum, þegar atvinnuvegina
skorti tilfinnanlega vinnuafl,
svo að þeir síðan hafa neyðst til
að kaupa mikið af vinnuafli á
tvöföldu verði. Ekki var það
landbúnaðurinn, sem hækkaði
vegavinnukaupið upp í kaup-
staðataxta, svo landbúnaðurinn
síðastl. sumar og var í mörgum
tilfellum að yfirbjóða kaupið í
kaupstöðunum til þess að fá
verkafólk, og dugði ekki. Ekki
er það landbúnaðurinn, sem nú,
þegar auðsjáanlega kreppir að
með vinnu, skorar á verkalýð-
inn að segja upp samningum og
hefja nýjar kaupskrúfur. Ef ein-
hvers staðar er ríkjandi öng-
þveiti, þá er það x kaupgjalds-
og verklýðsmálum okkar og
heilabúum þeirra forsprakka,
sem þar ráða nú mestu. (Frh.).
Landsmálafundur á
Svalbarðsströnd
Sunnudaginn 25. f. m. hélt
Jónas Jónsson alþingism. lands-
málafund í þinghúsi Syalbarðs-
strandarhrepps. —Fundarstjóri
var kjörinn Sigurjón Valdimars-
son, bóndi, Leifshúsum, en fund-
arritari Benedikt Baldvinsson,
bóndi, Efri- Dálksstöðum. í
fundarbyrjun flutti Jónas Jóns-
son langa ræðu og skýrði ýms
dagskrármál þjóðarinnar allít-
arlega og gaf glöggt yfirlit um
gang þeirra, og viðhorf manna
til þeirra. Kom hann víða við og
var ræða hans bæði fróðleg og
skemmtileg. Að ræðu hans lok-
inni tóku nokkrir fundarmenn
til máls og báru fram ýmsar fyr-
irspurnir til þingmannsins, er
hann svaraði jafnóðum með all-
löngum ræðum. Glögglega kom
það fram á fundinum, að menn
töldu ótvíræða nauðsyn á því,
að hinir borgaralegu flokkar
þjóðarinnar kæmu sér saman
um það, að lækka dýrtíðina í
landinu, en láta ekki allt skeika
að sköpuðu, eins og nú horfir
við, því að með því yrði sú vel-
megun þjóðarinnar, sem skap-
ast hefir á síðústu árum, að engu
og engum að gagni. Virtist þessi
skoðun jafnt ríkjandi hjá þeim
F ramsóknar- og Sjálfstæðis-
mönnum, sem á fundinum voru.
Á fundinum kom fram og var
samþykkt mótatkvæðalaust,
svohljóðandi tillaga frá Finni
Kristjánssyni kaupfélagsstjóraá
Svalbarðseyri:
„í tilefni af því að aðalfund-
ur Sambands ísl. samvinnufé-
laga hefir með víðtækri fundar-
samþykkt fordæmt framkomu
kommúnista gagnvart bænda-
stétt landsins, kaupfélögunum
og Sambandinu, vill almennur
fundur kjósenda á Svalbarðs-
strönd, þakka þingmanni kjör-
dæmisins sérstaklega fyrir þann
þátt, sem hann hefir átt í að
verja framtíð byggðanna og
samvinnufélaganna, móti sívax-
andi áróðri kommúnista“.
Að lokum ræddi svo þing-
maður ýms mál við fundar-
menn, sem vörðuðu sveitina
sjálfa. Svo sem vegamál hennar,
rafmagnsmálið og fjárpestar-
málin. . Viðstsddur,