Dagur - 20.07.1944, Page 1
■ ................
ANNALL
DAGS
...—--
Úr Mývatnssveit:
Vorið og sumarið allt til júní-
loka hefir verið frámunalega
kalt. Frost, meira og minna flest-
ar nætur. Úrkoma mjög lítil;
kuldi og þurrkur jöfnum hönd-
um hamlað gróðri. Fullkominn
grasbrestur virzt fyrir dyrum.
Viku þá, sem nú er aj; júlí, hafa
veður verið hlý og regn nokkurt.
Spretta hefir því loksins komizt
ögn á skrið, hversu sem úr ræt-
ist. Það er óséð enn. Horfur
munu nokkru betri í lágsveitum.
. ,Nú um tólftu sumarhelgi eru
fáir byrjaðir á slætti, og á gras-
litlum túnum, þeir fáu, sem
byrjað hafa. En nú mun sláttur
hefjast almennt.
Einstöku hlýindadagar komu
af og til, jafnvel snemma í vor,
og fékk-því sauðfé gróðurbragð,
svo að lambfé lá ekki mjög
þungt á, og hefir gengið vel
fram. Studdi þar mjög að, hve
tíð var úrkomulítil og að hin
verstu kuldaköstin stóðu ekki
lengi í senn. Bændur komust yf-
irleitt af með fóðurbirgðir. En
fyrningar eru óvíða svo, að
nokkru nemi.
★
Fjórir bændasynir hér í sveit-
inni keyptu í vetur dráttarvél
með tilheyrandi áhöldum til
jarðvinnslu. Leikur mönnum
mjög hugur á að færa út kvíarn-
ar, að því er snertir ræktunar-
löndin. Menn þessir eru: Böðvar
Jónsson á Gautlöndum, Þor-
grímur Björgvinsson í Garði,
Arnljótur og Sverrir Sigurðssj'n-
ir á Arnarvatni. Sá Sverrir um
samsetningu vélar og áhalda, og
stjórnar vélinni nú í byrjuninni.
Jörð var hér eigi vinnsluþýð fyrr
en í seinni hluta júnímánaðar.
Byrjaði því vinnan seinna en
skyldi. Umsóknir um vinnu á
þessu sumri eru meiri en svo, að
tími muni verða til að sinna
þeim öllum. Vona margir, að nú
sé hér stigið byrjunarspor að
stórtígari ræktun en hér hefir
tíðkazt í okkar búskap.
★
Nýrækt hefir nálega stöðvazt
hér í sveit nú um alllangt skeið.
Fyrst sökum fjárskorts og ann-
ars getuleysis á mestu kreppuár-
unum, en nú á stríðsárunum
einkum sökum áburðarskorts.
Síðastliðinn vetur munu bændur
almennt hafa pantað nokkru
meiri tilbúinn áburð en áður,
bæði til að bæta úr sveltu, sem
túnin eru víða komin í, og einn-
ig til nýræktar. Én þá verður
reynslan sú, að almennt eru
dregin 30%, eða meira, af pönt-
unum manna.
Fyrsta og stærsta atriðið, sem
* leysa þarf, ef allt skrafið og skrif-
in um stórfellda nýja ræktun á
ekki að reynast bara orð, orð inn-
antóm, er að sjá landsbúum fyrir
nægum tilþúnum áburði með
viðráðanlegu verði. Nú er allt
framkvæmdaleysi afsakað með
stríðsástandi og dýrtíð, og að
vísu er það rétt sem stendur. En
þrátt fyrir margra ára umræður
Og undirbúning áburðarverk-
smiðjumálsins, eða úrlausnar á
(Framhald á 8. síðu),
LL
AGU
XXVII. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 20. júlí 1944
29. tbl.
SAMKOMULAG I BAKARA- OG
BÆJARVINNUDEILUNUM
LANDSSÍMINN INNLEIDIR STÓR-
FELDA HÆKKUN Á ÞJÓNUSTU SINNI
Hraðsamtölin eru komin í stað almennra samtala.
Óviðunandi ástand.
£INS OG FRÁ var skýrt í síð-
asta blaði, stóðu yfir hér
deilur milli bakarasveina og
brauðgerðarhúsaeigenda og milli
verkamanna og bæjarstjórnar
Akureyrar. Höfðu bakarasveinar
hótað verkfalli að kvöldi fyrra
miðvikudags, en verkamenn 19.
þ. m. í allri bæjarvinnu.
Samkomulag hefir nú orðið í
báðum þessum deilum fyrir til-
stilli Þorsteins M. Jónssonar,
héraðssáttasemjara.
1 bakaradeilunni var ágrein-
ingur um vísitöluútreikning í
kaupgjaldssamningnum. Sam-
komulag varð um eftirfarandi
málamiðlun:
„í stað 4. greinar samnings
milli Bakarasveinafélags íslands
og Bakarameistarafélags Reykja-
víkur ásamt Alþýðubrauðgerð-
inni h;f., komi eftirfarandi (gild-
ir fyrir bakarasveina á Akur-
eyri):
Á allt kaupgjald greiðist vísi-
tala eins og hún er ársfjórðungs-
lega, miðaða við janúar, apríl,
„Friður á jörðu44
HIÐ MIKLA ÓRATÓRÍO
(SÖNGDRÁPA) BJÖRGVINS
GUÐiVÍUNDSSONAR KOMIÐ
ÚT í VANDAÐRI ÚTGÁFU.
■QTGÁFAN „NORÐRI“ h.f.
sendir um joetta leyti á mark-
aðinn vandaða útgáfu af binni
miklu söngdrápu Björgvins
Guðmundssonar tónskálds:
„Friður á jörðu“ — táknrænt
tónverk, sem samið er við texta
úr samnefndum Ijóðaflokki eft-
ir Guðmund Guðmundsson
skáld, með enskum þýðingum
eftir Mr. Arthur Gook. Verkið
er prentað af mikilli prýði hjá
Lowe and Brydone Ltd. London,
skiptist það í fjóra meginþætti
og er alls 170 bls. í stóru broti —
útsett fyrir blandaðar raddir
með píanóundirleik. — Útgáfu-
félagið „Norðri“ á miklar þakkir
skyldar fyrir að koma þessu fagra
og stórbrotna verki hins ágæta
og vinsæla tónskálds í hendur
tónlistarvina í svo myndarlegri
útgáfu sem raun ber hér vitni.
Þeir, er eitthvað þekkja til
nótnaútgáfu hér á landi, vita, að
það er þrekvirki. Sama félag hef-
ir svo sem kunnugt er, áður gef-
ið út nokkur tónverk Björgvins
Guðmundssonar, og er óskandi,
að áframhald geti orðið á þeirri
útgáfu, því að kunnugir vita, að
tónskáldið á fjölda stærri og
smærri verka í fórum sínum,
sem enn hafa ekki komið fyrir
almenningssjónir.
júlí og október og gildir hún í
þrjá mánuði, þannig, að kaup í
janúar, febrúar og marz greiðist
með janúarvísitölu o. s. frv.“.
í bæjarvinnudeilunni varð
samkomulag á fundi hjá héraðs-
sáttasemjara 17. júlí sl. Auka-
bæjarstjórnarfundur fyrra mið-
vikudag hafði kjörið þá Jakob
Frímannsson, Áskel Snorrason
og Helga Pálsson til þess að
semja við verkamannafélagið
um ágreiningsatriðið, sem var
um skilyrðislausan forgangsrétt
verkamanna í Verkamannafélagi
Akureyrarkaupstaðar til bæjar-
vinnu. F. h. verkamannafélags-
ins voru mættir Marteinn Sig-
urðsson, form. félagsins, Þórður
Valdemarsson, verkam. og Björn
Einarsson, verkam.
Samkomulag varð á eftirfar-
andi grundvelh:
„Meðlimir verkamannafélags
Akureyrarkaupstaðar og ann-
arra þeirra stéttarfélaga, sem eru
í Alþýðusambandi íslands og
aðrir þeir, sem stjórn félagsins
veitir vinnuréttindi, skulu sitja
fyrir þeirri verkamannavinnu,
sem framkvæmd er, enda séu
þeir liæfir til vinnunnar að mati
verkstjóra og trúnaðarmanns og
sanni réttindi sín með félagsskír-
teini. Þó er bæjarstjóra heimilt
að láta ráða utanfélagsmenn til
bæjarvinnu, ef hann álítur það
nauðsynlegt verks vegna eða
vegna f járhagslegra ástæðna
mannsins. Allir verkamenn, sem
búsettir eru á félagssvæðinu eiga
rétt á að ganga í Verkamannafél.
Akureyrarkaupstaðar. Ákvæði
þessarar greinar gilda ekki gagn-
vart þeim mönnum, er Vinnu-
miðlunarskrifst. úthlutar at-
vinnubótavinnu, sem styrkt er
af bæ og ríki samkvæmt lögum
um vinnumiðlun".
Dr. Guðm. Finnboga-
son, f yrrv. lands-
bókavörður, látinn
Þessi pjóðkunni rithöfundur
og fræðimaður lézt að Sauðár-
króki sl. mánudag. Var hann þar
á ferð og í heimsókn hjá kunn-
ingjafólki sínu, er hann allt í
einu leið út af og var þegar ör«
endur.
Síðustu tvo mánuðina mun
hann hafa kennt nokkurrar
veilu fyrir hjarta, en eigi svo að
hann teldi sér hættulegt.
Með dr. Guðmundi er fallinn
í valinn einn af vinsælustu og
ágætustu fræðimönnum þjóðar-
innar.
Mjög hefir borið á því um all-
langt skeið, að Landsíminn af-
greiddi ekki samtöl liéðan til
Reykjavíkur samdægurs, nema
tekið væri hraðsamtal, sem kost-
ar þrefalt gjald á við venjulegt
samtal. Hefir þetta' verið mjög
til óþæginda og kostnaðarsamt
fyrir þá, sem þurfa að nota sím-
Frá Frakklandi.
Svartur reykur stíéur til himins eftir
árás Bandamannaílugvéla á járn-
brautarstöð í franskri borg að baki
víglinu Þjóðverja.
Garðræktarf. Reyk-
hverf inga 40 ára.
Garðræktarfélag Reykhverf-
inga á 40 ára afmæli á þessu ári.
Afmælisins var minnzt með sam-
komu að Hveravöllum sl. sunnu-
dag og var þá jafnframt haldinn
aðalfundi félagsins fyrir sl. tvö
ár. Aðalfundur í fyrra féll niður
vegna mislingasmithættu.
Félagið var stofnað fyrir
hvatningu Sigurðar búnaðar-
málastjóra árið 1904. — Félagið
átti örðugt uppdráttar framan
af. En hin síðari ár hefir afkoma
þess verið góð. Gróðurhúsum
við Hveravelli hetir verið fjölg-
að úr 1 upp í 5 og aðrar ræktun-
arframkvæmdir hafa verið aukn-
ar.
Á samkomunni á sunnudag-
inn var starfa félagsins minnzt.
Steingr. Jónsson, fyrrum sýslu-
maður Þingeyinga, sem var
formaður félagsins í mörg ár,
sagði minningar frá fyrri árum
félagsins og Baldvin Friðlaugs-
(Framhald á 8. 8Íðu.)
ann að staðaldri. En þótt tals-
vert hafi borið á þessu af og til
að undanförnu, má þó segja, að
fyrst'kasti tólfunum í sumar.
Það má undantekning heita, að
samtal fáist nú afgreitt nokkurn
tíma dagsins, nema tekið sé
hraðsamtal, og þeir sem af-
greiðslu þurfa að fá innan
skamms tíma verða þá að taka
forgangshraðsamtal. Með öðr.um
orðum: Búið er að innleiða
hraðsamtöl fyrir þrefalt gjald í
stað almennra samtala o<> for-
o
gangshraðsamtöl fyrir margfalt
gjald í stað venjulegra hraðsam-
tala. Árangurinn af þessu er
vitaskuld stórkostlega aukin út-
gjöld fyrif símnotendur alla og
stórauknar tekjur fyrir Land-
símann.
Þetta ástand er nú orðið
þarinig, 'að allsendis er óviðun-
andi lengur. Einhverja bót þarf
að ráða á því hið bráðasta. Það
hlýtur að vera krafa símnotenda,
að þeir geti fengið afgreitt sam-
tal, t. d. við Reykjavík, samdæg-
urs, eða með allríflegum fyrir-
vara, með því að greiða það
gjald, sem ætlast er til í gjald-
skrá Landsímans að tekið sé fyr-
ir slíka þjónustu. Það virðist
vera kominn tími til, að þesíu sé
kippt í lag, ella gefin fullnægj-
andi skýring á því fyrirbrigði,
hvernig opinber stofnun réttlæt-
ir það, að almenningur beri
jiyngri skatta fyrir þá þjónustu
er hún veitir ,en ætlast er til
samkvæmt gjaldskrá stofnunar-
innar. Því að þrátt fyrir dýrtíð
og hátt verð á mörgu, má það
óheyrilgt kallast, ef ekki er hægt
að fá símtal við höfuðborg lýð-
veldisins með margra klukku-
tíma fyrirvara með öðru móti en
því að greiða 12 krónur fyrir
þriggja mínútna samtal.
Flestir þræðir viðskipta hér-
lendra liggja um Reykjavík. Það
er því oft á tíðum bráð nauðsyn
fýrir stofnanir og einstaklinga,
að geta haft greitt samband við
höfuðborgina. Þeir, sem við þá
aðstöðu lifa, eiga kröfu til þess
að það samband sé eins gott og
fullkomið og tök eru á á hverj-
um tíma.
Það sýnist augljóst, að hlut-
verk Landsímans sé að greiða
fyrir því m. a. En hitt er aftur á
móti ekki augljóst, með hvaða
forsendum stofnunin réttlætir.
Jrrefalda verðhækkun á þeirri
vöru er hún selur, enda þótt eft-
irspurn aukist. Slíkur verzlunar-
máti ætti ekki að þekkjast á
þessari verðlagseftirlitsöld,