Dagur - 20.07.1944, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Fimmtudagur 20. júlí 1944
Árásir kommúnista
á landbúnaðinn.
Hér birtist síðasti kaflinn af
grein Ólafs Jónssonar fram-
kvæmdastjóra í Ársriti Ræktun-
arfélags Norðurlands, orðréttur.
„TAKMARK ÁRÓÐURSINS.
Þegar við hugleiðum þann ó-
fyrirleitna áróður, sem nú er
rekinn af hálfu sósíalista og sér-
staklega konnnúnista gegn land-
búnaðinum, þá hljótum við að
spyrja: Hver er tilgangurinn?
Það er augljóst' mál, að þessi á-
róður er ekki rekinn af áhuga og
velvild, þar um bera greinar rit-
höfundarins H. K. Laxness, í
tímariti M .og M. ljósastan vott-
inn, því hafi sveitafólki ekki ver-
ið það ljóst, að þessi höfundur
ber í brjósti rótgróna og haturs-
fulla fyrirlitningu á öllu því,
sem landbúnaðarins er, þá getur
það sannfærzt um það við að
kynna sér þessar ritsmíðar. Flest-
ir forsprakkar þessarar herferðar
hafa þó viljað láta líta svo út,
sem allt þeirra skraf um öng-
þveiti og miðaldaástand í land-
búnaðarmálum væri sprottið af
einskærum framfaraáhuga og
velvild til bænda, en sú gríma
tollir ekki á Kiljan.
Nú er það vitað, að kommún-
istar hafa lagt mikið kapp á um
langt skeið að ná tökum á sveit-
um. Um það vitna sveitaútgáf-
vyrnar af máigögnum þeirra og
trúboðsferðir ýmsra forsprakk-
anna úr um sveitirnar. F.itt af
þessum herbrögðum er tilraun
þeirra að kljúfa bændastéttina í
fátæka smábændur og stórbænd-
ur. Öll hafa þessi herbrögð mis-
heppnazt. Sveitaútgáfurnar lesa
fáir, trúboðið í sveitunum ber
lítinn árangur og sjálfir hafa
kommúnistar aldrei getað dregið
möriun milli smábændanna og
stórbændanna, eri bændunum er
þessi flokkun og þýðing hennar
lítt skiljanleg, því þótt einstaka
bændur með dugnaði og fram-
takssemi hafi komizt í betri efni
og hafi meira bú en almennt, þá
eru þessir menn yfirleitt skoðað-
ir sem bjargvættir sinnar sveitar
og öðrum til fyrirmyndar.
Kommúnistar hljóta því að vera
búnir að koma auga á þá stað-
reynd, að nýrra bragða þarf að
leita til að vinna bændur til
fylgis við stefnu þeirra .
Og ráðin eru fundin. Það þarf
að fækka þessum þverúðarfullu
bændum, sem loka eyrunum fyr-
ir fagnaðarboðskap kommún-
ismans og það þarf að breyta
þeim úr sjálfstæðum" atvinnu-
rekendum í venjulega verka-
menn. Til þess þetta geti orðið,
þarf að þjappa bændunum sam-
an í eins konar landbúnaðar-
þorpum og koma á víðtækum
samyrkjuvélrekstri á landbúnað-
inum, svo obbinn af þeim, er
leggja stund á landbúnað, séu
ekki lengur hugsandi, sjálfstæðir
bændur, heldur aðeins meira og
minna áhugalausir verkamenn í
víngarði samyrkjubúskaparins.
En til þess þetta geti orðið,
þarf að telja meiri hluta þjóðar-
innar trú um ag helzt bændun-
um sjálfum, að íslenzkur land-
búnaður sé úreltur og skipulags-
laus, að aðalframleiðsla land-
búnaðárins, sem er lielzta stoð
dreifbýlisins, kindaketið, sé ill-
ætt og óseljanlegt, néma eitthvað
lítilsháttar innanlands, og gylla
sem bezt fyrir sveitafólkinu allt
það dálæti, þægindi, menriirfgu,
hopp og hí, er bíði Jress í Jrétt-
býlinu, samyrkjusveitaþorpun-
um, þar sem vélarnar vinni allt
erfiðið.
Tírriinn er einkar hentugur til
að kyrja þenna söng. Dýrtíðar-
ráðstöfunum stjórnarvaldanna
er þannig beitt, að auðvelt er að
telja fólki trú um, sem litla grein
gerir sér fyrir orsökum verðbólg-
unnar, að öll dýrtíð komi frá
landbúnaðinum, og truflun sú,
sem ófriðurinn hefir haft á öll
viðskipti, bæði innanlands og
utan, getur valdið því, að svo
kunni að virðast, sem stórbreyt-
inga sé þörf, og að lokum er
moldviðri þessu þyrlað upp, svo
sem ég áður liefi bent á, til þess
að dylja kjarna málsins, kaup-
kröfupólitík þá, sem forsprakkar
verkalýðsins liafa rekið hér frá
stríðsbyrjun og afleiðingar henn-
ar, en um þetta gefur vísitalan
enga rétta hugmynd.
Ef til vill hafa óheilindi og
dárskapur þessara manna aldrei
náð hærra veldi en í sambandi
við vísitölu landbúnaðarins.
Kommúnistar áttu sem kunnugt
er tvo fulltrúa í vísitölunefnd-
inni. Öll nefndin var sammála
um, hve hátt verð bændur þyrftu
að fá fyrir framleiðslu sína. Síð-
an fer fulltrúi þessa flokks mörg-
um orðum um það í útvarpi frá
Alþingi, hvílíka rausn Jreir hafi
sýnt bændunum, og hann vænti
Jæss, áð bændur sýni lit að end-
urg jalda þessa rausn með því að
fylgja kommúnistum að málum.
Þetta er hámark blygðunarleysis
og verður aðeins skilið á einn
veg. Konnnúnistar telja verðlag
vísitölunefndarinnar allt ot hátt,
en með samþykki sínu í nefrid-
inni hugðustþeiraðkaupabænd-
ur til fylgis við stefnu sína.
Ekki var þó rausnin meiri en
svo, að þegar til kastanna kom,
neituðu þeir að leggja fram fé
til þess að greiða uppbætur á út-
fluttar sauðfjárafurðir, þótt þess
væri brýn og augljós þörf, til
þess að fleyta sauðf.járræktinni
yfir stríðsástandið, sem í bili
hefir lokað mörkuðum og fært
allt verðlag úr lagi, svo sem
rakið hefir verið hér oð framan.
Ef þessi stefna hefði náð yfir-
tökunum ,mundi af Jrví hafa
leitt, að sauðfjárbændur hefðu
búið við mjög skarðan hlut og
sennilega margir neyðst til að
hverfa frá landbúnaðinum, jarð-
irnar lagst í auðn, hús og önnur
mannvirki að engu orðið, en of-
fullir kaupstaðir með atvinnu-
leysisblikuna yfirvofandi hefðu
enn fengið drjúga viðbót, og þá
hefði „kommunum" verið
skemmt.
Uppbætur á útfluttar sauð-
fjárafurðir er brýn nauðsyn. Það
er ekkert, sem réttlætir neina
geibyltingu framleiðslunnar,
vegna þess ótrygga ástands, sem
stríðið hefir skapað, og þótt það
kosti rnikið fé að halcja þessari
framleiðslu í horfinu, þar til
aftur ríkir friður og heilbrigðari
viðskiptahættir, þá verður það
að gerast. Það er sá sjálfsagðasti
stríðsskattur, sem við getum
goldið.
ÁLYKTANIR.
Niðurstöður mínar í stuttu
máli eru þessar:
a. Vöruverð landbúnaðarvara
er fyrst og fremst bein afleiðing
af kaupgjaldshækkuninni og
hefir sízt hækkað meira en fram-
leiðslukostnaður síðan í, stríðs-
byrjun.
b. Ekkert bendir til Jress, að
hyggilegt sé að gera stórbreyting--
ar á framleiðsluháttum landbún-
aðarins. Þvert á móti er Jrað
mjög sennilegt, að skortur sá,
sem nú virðist vera á mjólkur-
vörum innanlands, og sölu-
tregða sauðfjárafurða erlendis
sé aðeins stríðsfyrirbrigði.
c. Ekkert raunhæft liggur
heldur til grundvallar þeirri
kenningu, að byggðaskipun okk-
þurfi gerbreytingar, eða vél-
knúinn stórrekstur sé æskilegt
búskaparform í íslenzkum land-
búnaði. Hins vegár er sjálfsagt,
þar sem hentug skilyrði eru til
framleiðslu, sem krefst lítils
landrýmis, að reyna byggða-
hverfaskipun og jafnvel sam-
yrkjubúskap, án Jress að veikja
aðstöðu dreifbýlisins, eða draga
úr stuðningi til þess og nýbýla,
er þar verða reist. Að svo miklu
leyti, sem draga má ályktun af
reynslu þeirra þjóða, sem okk-
ur standa næst í búnaðarháttum,
má telja fullvíst, að íslenzkum
bændum verði hentugast og
ódýrast að nota hesta' og hesta-
verkfæri sem mest á búum sín-
um, en ekki mótorknúnar vélar.
Öðru máli gegnir, þá er búa
skal stór, samfelld lönd undir
ræktun.
d. Hinar margumræddu upp-'
bætur á landbúnaðarvörum á
innl. markaði eru landbwnaðin-
ujn óviðkomandi. þær eru að-
eins liður í þeim ráðstöfunum,
sem halda eiga vísitölunni í
skefjum, svo að ekki þurfi að
greiða verðuppbætur á aðalút-
flutningsvörurnar, fiskafurðirn-
ar.
e. Það þarf engan að' undra,
þótt hér sé hægt að selja erlenda
landhúnaðarframleiðslu miklu
ódýrar, en þá innlendu, því að
sama.gildir um alft, sem fram-
leitt er hér á landi, svo framar-
lega sem það er fáanlegt á er-
lendum markaði, og er bein af'-
leiðing þess, að hér hefir kahp
margfaldast frá stríðsbyrjun, en
hækkað tiltölulega lítið í flest-
um viðskiptalöndum okkar.
I. Söngurinn um öngþveitið
í landbúnaðinum er ekki sung-
inn aí velvild til Jressa atvinnu-
vegai', eða til ríkjandi þjóð-
skipulags, heldur til ’ þess að
beina athyglinni frá hinni sönnu
undirrót verðbójgunnar og til
þess að veikja mótstöðu bænda-
stéttarinnar gegn upplausnar-
öflunum í þjóðfélaginu. Senni-
Iega verður þó árangurinn öfug-
ur við tilganginn. Bændurnir
þjappa sér saman og hrinda árás-
inni.“
SÖGN OG SAGA
------Þjóðfræðaþættir ,4)ags“---------
sjálf batt hún hey sitt án allrar hjálpar al annarra hendi; mun
það fágætt um kvenmaon. Sparsemi hennar, hirðusétrii, nýtni og
iðjusemi var við hrugðið, og þótti það hin mesta furða, hve vel
henni tókst að búa að börnum sínum alla þá stund, sem Jrau voru
í ómegð, og það voru þau þar til er þau konnist svo til aldurs, að
þau voru orðin vinnufær.
Eg, sem þessar línur rita, kynntist Elíná, þegar hún var komin
á efri ár og hafði lokið dagsverki sínu að mestu. Þá var hún í hús-
mennsku á næsta bæ við heimili foreldra minna og Jreim mjög
kunnug og handgengin. Börn hennar voru þá farin frá henni og
farin að eiga með sig sjálf. Hún var því einhleyp, að vísu vinnu-
lúin og með hnignandi heilsu, en þó hygg eg, að þá um skeið'hafi
æfi hennar verið mjög sæmileg. Hún var fiemur fálát hversdags-
lega, en þó ávarpsgóð, og enn skutu augu hennar leiftrum, ef í
skapið rann, og enn blikaði ljómi innileikans og ástúðarinnar í
svip hennar og tilliti, þegar henni var hlýtt í geði. Hún dvaldi urn
skeið í elli sinni vestur í Skagafirði hjá Vilhejmínu dóttur sinni
og ínanni hennar, en undi þar ekki til langframa. Hvarf hún þá
aftur norður ylir fjall og var hjá Jósef syni sínum það sem eftir
var æfinnar, en J:>að voru nálega tvö ár. Hafði hún fótavist að
kalla mátti til dauðadægurs, en hafði lengi þjáðst af gigt í hægri
mjöðm og gekk því nokkuðjiölt. — Eg hitti Elíná að máli aðeins
fáum dögum áður en hún dó. Var riún sýnilega Jrrotin að kröft-
um, enda tekin fast að eldast. Lét hún mig jafnan njóta vinátt-
unnar við foreldra mína, hvenær sem hún fékk því viðkomið, en
þá var eg um það bil sextán ára gamall. „Eg er alveg á förum,
væni minn," mælti hún, „en vegna þess að.mér hefir ekki gefizt
tækifæri til að hitta móður þína og hefi ekki heldur von um Jrað
héðan af, þá ætla eg nú að leggja blessun mína yfir þig.“ Að svo
rnæltu lagði hún hönd sína á höfuð mér og fór í hljóði með hin
alkunu orð: „Drottinn hlessi Jrig og varðveiti“ o. s. frv. — Þrem
dögum síðar barst mér andlátsfregn Elínáar.
SaJómon Vigfússon, elzti sonur Elínáar, mun fyrstu ár ævi sinn-
ar hafa verið á Hnjúki og síðar á Sveinsstöðum hjá föður sínum,
en frá ellefu ára aldri dvaldi hann á Sauðanesi á Upsaströnd og
á Yztabæ*í Hrísey. Þegar hanri var fulltíða maður, fór hann inn
á Árskógsstiönd og kvæntist þar konu þeirri, er Soffía lrét. Áttu
þau tvö börn, dreng og stúlkú, Jón og Kristjönu að nafni. —
Salómoni er svo lýst, að hann væri ráðvandur meinhægðarmað-
ur, trúr og geðgóður. Hann vaið síðar líkþrár og andaðist eftir
mikla vanheilsu tæplega fimmtugur að aldri.
Jósef Vigfússon, annar sonur Elínáar, varð dugnaðarmaður
bæði á sjó og landi. Hann var nokkur ár vinnumaður hjá Bald-
vini I>orvaldssyni á Böggvisstöðum, og var Jrað haft eftir Baldvini
gamla, að marga góða og trúa vinnumenn hefði hann haft, en
fáa Jósefs líka. — Jósef kvæntist Björgu Sigurðardóttur frá Sælu
í Skíðadal, og voru Jrörn þeirra Kristl)jörg, gift kona á Dalvík,
og Vigfús á Sælandi, alkunnur formaður um langan aldur.
Ágúst Jónsson, Joriðj i sonur Elínáar, var fremur lítið gefinn
að andlegu atgervi, en seigduglegur Jrótti hann til vinnu. Sig-
fríður hét kona hans og var Jónsdóttir. Ágúst varð eigi gariiall.
Drukknaði hann á F.yjafirði frá konn og ungum börnum.
Vilhelmína, yngsta Jjarn Elínáar, varð mesta myndaistúlka, fríð
sýnum og lrarðdugleg og hagviik við öl 1 störf. Hún giftist Jóni
Ólafssyni, svarfdælskum manni og góðum dreng. Fluttust þau
vestur í Skagafjörð, bæði á bezta reki, og dvöldu þar æ síðan.
Vilhelmína varð eigi gömul, en þótti mikilhæf kona, hvar sem
liún kynntist.
ENDIR.