Dagur - 31.08.1944, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 31. ágúst 1944
DAGUR
5
SEXTUGSAFMÆLI
SNORRI SIGFÚSSON, skólastjóri
Einn liinn dyggvasti starfs-
maður hins íslenzka lýðveldis j
og einn liinn fjörmesti skólamað-
ur þess, Snorri Sigfússon, skóla-
stjóri, verður sextugur í dag.
Barnaskóli þessa hæjar er mik-
i 11 viðskiptavinur Menntaskólans
á Akureyri. Forstöðumaður hans
liefir auk þess verið góður granni
minn nokkur undanfarin ár. Við
höfum því átt margt og mikið
sainan að sælda. Eg liefi þörf á
að þakka Snorra Sigfússyni ná-<»
grenni, viðkynning og sam-
vinnu, er hann siglir fyrir þenn-
an merkistanga ævinnar.
Cíott nágrenni er útvígi eða
útvirki þess heimilis, er slíkt
hlotnast, „yzta varnarlína“ þess,
eins og þjóðræknir blaðamenn
vorir og hugkvæmir þjóðhagar á
íslenzka tungu komast að orði.
I>að var og ein grein í lífsspeki
eða hygginda-ritningu hún-
vetnskra hölda í æsku minni, að
gxrðir grannar væri kostur eða
næstum því hlunnindi hvers
jarðnæðis. Þeir liafa reynt hvort
tveggja, þessir dalabændur, sent
námu meira af lífi og reynslu en
bókum og skólum, að frá hollu
nágrenni getur rtinnið margt
hagræði, bæði í bú og brjóst, og
eins hitt, að því fer fjarri, að
öllum sé sú list lagin, að vera
góður granni. Þó að nágrennis
eða nábýlis gæti minna f bæ en
sveit, einkum ef bærinn er held-
ur fijölmennur, er jafnan nota-
legt að eiga vinveitta granna,
greiðvikna og glaða. Sí-fjörugur
samferðamaður er konungsger-
semi.
Snorri Sigfússon er — eins og
þjóðsögur Jóns Árnasonar segja
um björninn — „heitrar nátt-
úru“. Hann er, að sumu leyti,
skemmtilega óíslenzkur. Eg
stríði honum stundum, dálítið
grálega, á því, að það sé naumast
einleikið, hve suðrænn hann er
í ásjónu og geðfari („tenrpera-
menti"), fasi og fjöri. Hann fer
aldrei á seina-gangi, gerir ekkert
silalega, talar aldrei dræmt né
drungalega, dregur hvergi af sér.
er aldrei haldinn doða, dofin-
leik né þunglamahætti. Hann
ríður oftast í loftköstum. Þá er
lrann snarast inn um herbergis-
dyr mínar, finnst mér, sem stælt-
ur tappi sendist úr freyðandi
kampavínsflösku hátt og beint í
loft upp. Þó að slíkur bindindis-
maður sem Snorrisjáistaldreisvo
mikið sem hýr af sætu né sælu
víni, er oft sem hann sé ölvaður
af hriíni og móði, af áhuga á
góðu málefni, af sálarfjöri, af
líkamlégum hvatleika og rösk-
leika. Hann er löngum, í góðri
merkingu, al-elda, logar allur af
fjöri og funa. Mig furðar oft á,
hversu hið suðræna geðfar fær
ólgað í honum, jafn-íslenzkum
og íosknum manni. Það orkar á
menn svipað og þá er þeir fara
af baki löturn áburðarhesti og
stíga á bak ólmum gæðingi, að
hitta Snorra Sigfósson, Þá er sem
þrökkvi af þeim slen og lúi
venjulegs verkdags. Mér hefir
stundum fundizt þessi granni
minn — á sálræna vísu — gefa
mér áfengislaust áfengi og —
auðvitað — með ölltt „timbur-
mannalaust“.
Það var eitt sinn sagt um fræg-
an Norðmann, að hann væri þar
jafnan allur, er hann væri, í efn-
inu, sem hann ræddi um, fengist
við eða starfaði að, livort sem
það væri mikilvægt eða lítilvægt.
Þótt eg líki eigi stöðunauti („col-
lega“) mínum, SnorraSigfússyni,
við þann Norðmann, er þannig
var auðkenndur, er hann í verki
sínu gæddur sama heilinda-eðli.
Áhugi hans og móður, orka og
vilji renna jafnan í einum streng.
Þess vegna er hverjum málstað,
stefnu, flokki eða tillögu rnikill
styrkur í fylgi hans. Mun og á-
hrifa liays í stjórnmálum liafa
gætt á afdrifamikinn hátt á Vest-
íjiirðum, er hann var skólastjóri
á Flateyri. Síðan hann tók við
hinni týnafreku stöðu sinni hér,
hefir hann lítt fengizt við svo-
kölluð „opinber mál“. Heill og
óklofinn hefir hann gegnt starfi
og stöðu. Hann hefir ekki gert
forstöðu barnaskólans að bitl-
ingi, aukagetu né hjáverkum,
ekki breytt aðalstarfi sínu í auka-
verk, eins og sumir starfsmenn
vorir virðast hafa haft nokkra til-
hneiging til á seinustu árurn.
Hann ber skóla sinn jafnan fyrir
brjósti sér. Einar Benediktsson
sagði eitt sinn við mig, að kenn-
ara sinn, séra Guttorm Vigfússon
á Stöð, hefði dreymt á latínu.
Slíkur var, að gamansögn skálds-
ins, áhugi hins lærða latkiu-
klerks á hinni fornu og tignu
tungu, Mér þykir ekki ósenni-
legt, að Snorra dreymi stundum
skóla sinn, svo annt sem honum
er um vinnubrögð lians og sál-
rænt heilsufar.
í enskum blöðum og tímarit-
um er nú fnargt og mikið rætt
um skólamál. Þar er það brýnt
fyrir lýð og lesöndum, að gera
verði greinarmun á kennslu
(teaching) og uppeldi (educa-
tion) og sízt velti minna á upp-
eldi eða menningu en fræðsl-
unni. Jafn-þegnskapar- og aga-
lítilli þjóð og Islendingum væri
sannarlega ekki vanþörf á að
hyggja að slíkum greinarmun.
Eg hygg, að Snorra Sigfússyni
sé jaf.n-umhugað um báðar
greinir skólastarfsins, góðan
árangur kennslunnar og holl
áhrif skólavistar og skóla-aga, um
siðrænt andrúmsloft, sem börn-
in anda að sér í skólanum. Fyrir
fáum kvöldum átti eg tal um
Snorra við ungan nemanda okk-
ar beggja, hinn skýrasta svein.
Hann lauk miklu lofsorði á
kennslu •hans, kvað hann hafa
kennt sér bæði reikning og krist-
in fræði, og hefði kennsla hans í
þessum ger-ólíku námsgreinum
verið bæði skýr og skemmtileg.
Hitt þorði hann eigi að fullyrða,
að þessi góða kennsla hefði ork-
að á nemendur til alvarlegrar
trúrækni. Er slíkt eftirtektarvert,
því að Snorri er fæddur prestur.
Vera má, að sumum nemöndum
Snorra segist öðru vísi frá um
slíkt en hinum greinagóða nem-
anda mínum. En aldarandi og
svefnug kirkja eru hér tor-rudd-
ur tálmi á leið.
Þessi nemandi minn kvað og
aga í barnaskólanum vera í bezta
lagi, enda er slíkt víðkunnugt.
Það er alkunna í bænum, hve
prýðilega börnin fara með áhöld
og muni skóla síns. Því miður
uggir mig, að sumum nemönd-
um Snorra fari aftur í hirðusemi
um gögn og gripi skóla síns, þá
er þeir setjast í Menntaskólann á
Akureyri. Er ólíklegt, að margir
skólastjórar fái eins rniklu á ork-
að í þessu efni og Snorra liefir
tekizt. Þar er við ótrúlegt tóm-
læti reip að draga. Svo röskur
maðtir og hvatur sem Snorri sér
og um.að skólavagninn verði eigi
á eftir áætlun.að hann renni með
nokkrum hraða. „Hann drífur
allt áfrarn", sagði hinn ungi
heimildarmaður minn.
Það er bæjarlán og barnalán,
að Barnaskóli Akureyrar nýtur
forsjár og forstöðu Snorra Sig-
fússonar. Skólinn tók áreiðan-
lega miklum stakkaskiptum, er
hann settist þar við sveif. Þá er
barizt var fyrir stofnun mennta-
skóla á Akureyri, óttuðust marg-
ir, að stofnun Iians hefði í för
með.sér, að liðléttingar og lið-
’eskjur þaðan yrðu stúdentar.
Sjálfur bar eg nokkurn kvíðboga
fyrir slíku og þóttist hafa nokkra
ástæðu til slíks. Reynslan hefir
sýnt, að þessi geigur eða kvíði
var langsamlega of rnikill, þótt
ekki væri hann ástæðulaus.
Menntaskólinn á Akureyri hefir
einmitt eignazt marga ágæta
nemendur úr Akureyrarbæ.
Sumir allra beztu nemendur
lians eru upp runnir og upp aln-
ir á Akureyri. Þeir liafa borið af
bekkjunautum sínum, bæði að
hátterni, ástundun og námshæfi-
leikum. All-lengi urðu fáir Ak-
ureyringar stúdentar. En þeir
tóku að fjölga um 1940, þá er
viðkoma stúdenta héðan tók að
aukast að marki. Það var einmitt
um þær mundir, er fyrstu skóla-
fóstrar Snorra luku stúdents-
prófi. Þess ber þó að geta, að
Menntaskólanum bárust nokkrir
afbragðs-nemendur úr barna-
skóla bæjarins, áður en Snorri
Sigfússon tók þar við stjórn. En
enginn læknir læknar alla sjúk-
dóma. Enginn skóli, allra sízt
skóli með mörg hundruð nem-
enda, getur gert alla fóstra sína
að fyrirmyndum, sniðið af þeirn
öllum galla þeirra og eytt f þeim
öllum skaðsamlegum hneigðum.
Því er og eigi að íeyna, að slakir
nemendur úr barnaskólanum
hafa slæðzt í gagnfræðadeild. En
slíkir fuglar fljúga að trjálund-
um skólans úr fleirum áttum en
héðan úr bæ. Slík aðsókn hlýtur
og að fylgja stefnu Menntaskól-
ans á Akureyri utn inntöku, sem
eg hefi komið þannig orðum að,
að hann ætti — meðan gildandi
skipulagi hans er ekki breytt —
áð vera sem konungsgarður forn,
er var, að sögn, „rúmur inngangs,
en þröngur brottfarar“, o: hæfi-
lega þröngur. Þar er, sem víðar,
vandratað meðalhófið, vand-
fundnar réttar stikur og miðin
holl. Síast og margir nemendur
úr á leið sinni upp eftir skólan-
um. En eftirleiðis verður það eitt
hið vandasamasta og ábyrgðar-
mesta viðfangsefni barna-og ung-
lingaskóla, að velja úr þá nem-
endur, er, sökum hæfileika sinna
og ntargvíslegs atgervis, eiga að
sækja hina þyngstu skóla. Skiptir
það lífsgæfu margra ungménna
miklu,aðþeir fáist eigi við þyngri
verkefni en þeir valda, eða þeir
eru vaxnir. Það getur reynzt ör-
lögþrungið glapræði, er æsku-
menn leggja á námsbratta, sem
þeir er ógengur,þarsem þeir bíða
skakkaföll og fá sár, er, ef til vill,
svíður í ævilangt, bakar þeini sí-
fellt vantraust á sjálfum sér, getu
sinni og manndómi. En það er
bót í máli, að vísindaleg þekking
á þessum mikilsvarðandi rökum
er komin all-langtáleiðisoggetur
veitt ómetanlegan stuðning, ef,
hennar er viturlega neytt. Mér er
kunnugt af mörgum samræðum
við stöðunaut minn, Snorra
skólastjóra, að hann skilur slíkt
og hefir áhuga á þessum efnum.
Og mér finnst skylda mín að
vitna, að góður bragur hefir ver-
ið á þorra þeirra nemenda hans,
sem sótt hafa Menntaskólann á
Akureyri, auk þess sem þaðan
hafa komið, sem áður er getið,
hinir glæsilegustu nemendur.
Þótt nokkur áraskipti hafi verið
að slíku, sem óhjákvæmilegt er,
hefir skólanum oft tekizt vel að
velja úr nemendur til æðranáms.
\Aitaskuld hefir hvorki skólinn né
forstöðumaður lians gefið þeirn
hæfileiíca sína góða, námshörku
né námsorku. Slíkir dýrgripir
eru langt að komnir. Fjærsta
uppruna þeirra fær enginn
mennskur maður rakið. En það
skiptir miklu, hverjum tökum
barnið tekur hið fyrsta verkefni
sitt. Þar fá uppalendur og skóli
allmiklu á orkað, ekki sízt and-
rúmsloftið, sem ríkir í skóla
barnsins eða á heimili þess. Á
þessum vettvangi hefir Snorri
Sigfússon unnið gagn, er naum-
ast verður metið að verðleikum.
Er hann og vinsæll meðal nem-
enda sinna. Mér er kunnugt um,
að margir þeirra minnast hans
með þakklæti og vinarhug löngu
eftir það, er þeir eru horfnir úr
forsjá hans og skólavist.
Sá er einn vísdómur í fyrir-
komulagi og hugsunarhætti
margra þjóðfélaga, að kennslu-
og uppeldisstörf eru lélega laun-
uð og lítils metin, nema ef til
vill þá er háskólakennarar eiga í
hlut. Eru þó tekjur margra
þeirra af skornum skammti. Fyr-
ir nokkrum árum datt eg oían á
það í enskri bók um uppeldis-
mál, að þess myndi engin — eða
að minnsta kosti fá — dæmi í
Bretlandi, að skólamenn hefði
verið herraðir eða þeir sæmdir
aðalstign, hversu skörulega og
rækilega sem þeir hefðu rækt
skyldu sína og störf. Þar var
þó víst eigi átt við háskólakenn-
ara, að eg hygg. Vér íslendingar
erum áreiðajilega ekki á undan
öðrum þjóðum í þessu efni,
livort sem vér erum þar eftirbát-
ar þeirra eður eigi. Vér hlöð-
um mestum vegtyllum og virð-
inga-merkjum á þá, sem afla
bezt á hinum miklu gullfiski-
miðum, mest láta á sér bera,
en gleymum all-mjög hinum, er
vinna, af alefli og af heilum hug
í kyrrþey, að traustri undir-
stöðu menningar vorrar og sið-
aðs þjóðlífs. Þeim mun virðing-
arverðara er því hvert mikilvægt
starf, er það fyrir lítil laun er
(Framhald á 8. síðu).