Dagur - 28.09.1944, Blaðsíða 2
2
Fimmtudaginn 28. september 1944
DAGUR
Klofningsstarf kommúnista
í desembermánuði 1942 barst
stjórn Búnaðarfélags íslands
bréf frá Banadalagi starfsmanna
ríkis og bæja. Var Búnaðarfélag-
inu boðin þar þátttaka í viðræð-
um við Bandalagið ásamt Al-
þýðusambandi íslands og Fiski-
félagi Islands um lausn í vand-
ræðum þeirn, sem stöfuðu af
verðbólgunni. Stjórn Búnaðar-
félagsins kvað félagið reiðubúið
að sinna tilboðinu um þátttöku
í hinum fyrirhuguðu viðræðum.
En þá brá svo við, að botninn
datt úr öllum framkvæmdum
þessa máls, og viðræðurnar fóru
aldrei fram, hvað sem valdið
hefir.
Eins og kunnugt er, lagði Bún-
aðarþing fyrir sitt leyti grund-
völl að hinni svonefndu „frjálsu
leið"‘ í dýrtíðarmálunum, sem
það hugsaði sér á þann hátt, að
fulltrúar bænda annars vegar og
launþega hins vegar kæmu sér
saman um niðurfærslu á verð-
lagi landbúnaðarafurða og kaup-
gjaldi launþega í réttum hlut-
föllum.
Alþingi lögfesti svo sex manna
aeíndina, og var verkefni henn-
ar að finna út þetta rétta hlutfall
á þann veg, að bændur bæru hið
sama úr býtum og aðrar vinn-
andi stéttir. 1 nefndinni voru
fulltrúar frá Búnaðarfélagi ís-
lands, Alþýðusambandi Islands,
félagi starfsmanna ríkis og bæja
og auk þeirra tveir sérfróðir
menn í verðlagsmálum.
Samtsarfið í nefndinni varð
hið ákjósanlegasta ,og urðu allir
nefndarmenn sammála um nið-
urstöðurnar.
Síðar var svo önnur sex manna
nefnd sett á laggirnar fyrir for-
göngu ríkisstjómarinnar, og átti
hún að sannprófa, hvort sam-
komulag næðist milli réttra aðila
um lækkun afurðaverðs og kaup-
gjalds. Fulltrúar Búnaðarfélags
íslands f nefndinni báru fram
tilboð Búnaðarþings um lækkun
afurðaverðs að því tilskildu, að
kaupgjald yrði lækkað að sama
skapi. Fulltrúar Alþýðusam-
bandsins neituðu að fallast á
nokkra kauplækkun og þver-
girtu þar með fyrir allt sam-
komulag í þessu efni.
Næst gerist það frá hendi Al-
þýðusambands íslarids, að það
skrifar Búnaðarfélagi íslands
bréf 19. júní 1943 og býður því
þátttöku í „ráðstefnu", er hald-
ast skyldi í Reykjavík í nóvem-
bermánuði s. á., til þess að ræða
um stofnun „Bandalags vinn-
andi stétta". Eftir því sem Al-
þýðusambandið skýrði frá, átti
gríðarmikill félagssamtakagraut-
ur að standa að þessari ráðstefnu,
eða Bandalag starfsmanna ríkis
og bæja, Bandalag íslenzkra
listamanna, Félag róttækra rit-
höfunda, Farmanna- og Fiski-
mannasamband íslands, Kaupfé-
lag Reykjavíkur og nágrennis,
Ungmennafélag íslands, Sveina-
samband byggingarmanna, Tré-
smiðafélag Reykjavfkur, Lands-
samband iðnaðarmanna, Verzl-
unarfélag Reykjavíkur, Verzlun-
arfélag Hafnarfjarðar, Samband
íslenzkra barnakennara og auk
allra þessara félagssamuka og
| bandalaga: Alþýðuflokkurinn,
Sameiningarflokkur Alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn, Framsókn-
arflokkurinn og Samband ungra
Framsóknarmanna.
'Verkefni þessarar ráðstefnu
átti, að því er Alþýðusamband-
ið skýrði frá, að vera í því fólgið
að „gera markmið verklýðshreyf-
ingarinnar að veruleika".
Skiljanlega leit stjórn Búnað-
arfélagsins svo á, að verkefni
hinnar fyrirhuguðu ráðstefnu
lægi utan við verksvið Búnaðar-
félagsins, þar sem ráðstefnan átti
sýnilega að vera stjórnmálalegs
eðlis. Auk þess gat stjórn Búnað-
arfélagsins ekki gert sér nokkra
von um raunhæfa niðurstöðu af
stuttu fundarhaldi um svo óljós
og yfirgripsmikil verkefni eins
og hér var um að ræða, þar sem
grautað var saman mörguiri ger-
ólíkum félagasamtökum. Stjórn
Búnaðarfélags íslands sá því
enga ástæðu til að sinna tilboði
Alþýðusambands íslands um
þátttöku í þessari fyrirhuguðu
fáránlegu ráðstefnu.
Nú hefir stjórn Alþýðusam-
bands íslands tekið á sig nýja
rögg um samfylkingartilboð, en
breytt um vinnuaðferð. Hún hef-
ir tekið það ráð að skrifa laumu-
bréf til hreppabúnaðarfélaga og
einstakra bænda, þar sem reynt
er að ófrægja forvígismenn Bún-
aðarfélags Islands með ósönnum
og illkvittnislegum áróðri og
síðan er bændunum boðið til
ráðstefnu, sem Alþýðusamband-
ið kveðst ætla að halda i Reykja-
wmmmmmmmmmmmsmmmmmmmm^mt
vík í nóvember í haust, þar sem
ræða eigi um hagsmunamál
landbúnaðarins.
Enginn þarf að efa, hvaðan
þessi samfylkingartilboð Al-
Jrýðusambands íslands eru
runnin. Þau eiga rót sína að
rekja til kommúnista, sem tekizt
hefir að gera Alþýðusambandið
að pólitísku áróðurstæki sínu.
Og tilgangurinn með þessu
laumuspili kommúnista er auð-
ráðinn. Það er einn þáttur 1
klofningsstarfi þeirra, sem þeir
leggja svo mikla rækt við. Þeim
hefir tekizt að kljúfa verkalýðs-
samtökin og sundra þeim. Þeir
hafa gert ýtarlegar tilraunir í þá
átt að kljúfa samvinnufélögin,
en þar hefir þeim brugðist boga-
listin, því að þar mæta þeir svo
þroskuðum félagsskap, að hann
lætur ekki ginnast til skaðsemd-
arverka. Nú er röðin komin að
búnaðarfélögum landsins, ef tak-
ast mætti að tvístra þeim með
nógu lymskulegum aðferðum.
Stjórn Búnaðarfélags Islands,
en í henni eru Bjarni Ásgeirsson,
Pétur Ottesen og Jón Hannes-
son, hefir skrifað hreppabúnað-
arfélögunum bréf um þessar að-
farir Alþýðusambandsins. Bréfið
endar á þessa leið:
„Fundarboð það, sem um get-
ur í upphafi þessa bréfs, mun
eiga að skoða sem áframhald af
því samfylkingartilboði, sem nú
hefir verið á minnzt, að öðru
leyti en því, að nú snýr Alþýðu-
sambandið til einstakra búnað-
arfélaga, einstakra hópa manna
og jafnvel einstaklinga í sveitum
landsins í stað þess að snúa sér til
Búnaðarfélags íslands, sem hefir
SÖGN OG SAGA
-------Þjóðfræðaþættir JDags“---------------
Strandamannasaga Gísla Konráðssonar
(Framhald).
björg, og dóu 4 af ,þeim af sjóvolki og frosti. Skiparinn og sonur
hans koinust lífs af á land upp, en hvað um þá leið, vissi enginn
síðan. Frændur tveir, bátsmenn, klifruðu upp bjargskoru eina;
hröktust þeir í stórviðri og kafaldsfjúki, þar til þeir fundu eyði-
kofa nokkurn. Lagðist annar þá fyrir uppgefinn og dó þar, en
hinn gekk berhöfðaður' og berfættur, þar til hann hitti bæ fyrir
sér. Hafði hann með þremur böndum reyrt stígvélin að fótum
sér, svo að þeir dofnuðu og kólu. Komst hann einn lifandi af,
kalinn til örkumla. Lá hann þar um veturinn í góðum bein og
græddist; varð hann svo, að hann komst utan um sumarið.
Nú vitum vér eigi tíðindi að telja á Ströndum um nokkra vet-
ur, en margt var tíðinda í öðrum sveitum. Harður var hinn næsti
vetur, 1723, og þau misseri drukknuðu Steinssynir í Skagafirði,
Guðmundur skólameistari frá Hólum og Sigfús bróðir hans,
unglingur einn. Ári síðar, 1724, dó Appolina Schwartzkopf, er
mál amtmanns Fuhrmanns reis af. Næstu misseri þar eftir, 1725,
var Oddur lögmaður Sigurðsson dæmdur frá mannvirðingum og
fé; mörg voru þá fleiri mál uppi, Mála-Snæbjarnar og annarra.
Ári síðar, 1726, drukknaði prestur sá, er Jón hét Jónsson frá
Grímsey norður; vildi flytja konu sína til lands á nýju skipi, er
Svanur hét; fórst það með allri áhöfn.1) Telur Þórður prestur
Þórðarson í Hvammi í Hvammssveit, að nokkuð ræki af skipi því
Talið er, að slys þetta hafi orðið árið 1737 (sbr.Skólaraðir Sögufál.,
bl«. Uí).
Hjartans þakkir til allra þeina, sem sýndu okkur samúð og
vinarhug við andlát og jarðarför eiginmanns og föður okkar,
KRISTJÁNS SIGURJÓNSSONAR, Brautarhóli.
Guð blessi ykkur öll.
Kristín Kristjánsdóttir og börn.
Sveitungum mínum, vinum, börnum og tengdabörnum,
er íærðu mér stórgjafir, sendu skeyti og sýndu mér vináttu
og virðing, með heimsókn sirmi á sextíu ára afmælisdegi
rrúnum 17. sept. $1., votta eg mínar innilegustu hjartans
þakkir.
JÓN P. S. TRAMPE, Litladal.
forgöngu í hinum skipulögðu
félagssamtökum bænda.
Stjórn Búnaðarfélags íslands
lítur á þetta slðara fundarboð á
sama hátt og hið fyrra, auk þess
sem hún telur það bæði óeðli-
legt og óviðeigandi, að lands-
samtök heilla stétta eins og Al-
þýðusamband íslands skuli beita
sér fyrir því að kljúfa í smáhópa
og einstaklinga heildarsamtök
annara stétta, sem það leitar
samstarfs við, og hasla þeim
þannig völl gegn órofinni fylk-
ingu sinna skjólstæðinga.
Vitanlega er hver og einn
sjálfráður um þátttöku í ráð-
stefnu sem þessari, en stjórn
Búnaðarfélagsins verður að
skoða hana búnaðarfélagssam-
tökunum með öllu óviðkom-
andi, eins og til hennar er stofn-
að“.
20-30 þúsund manns
viÖ«vegar á lcaidinu
l®sa Dag aG staðaldri.
Auglýsendurl
AthugiG að Dagur er
bezta auglýsingablað
dreifbýlisins.
Tek menn í fæði
Jóhanna Benediktsdóttir
Lækjargötu 18.
og farangri þess, bæði í Steingrímsfirði og Kollafirði. Vetri síðar,
1727, þriðja miðvikudag í þorra, drukknaði Þorleifur prófastur,
frá Breiðabólsstað suður, í Markarfljóti. Annar vetur á eftir var
harður. Kom hafís með sumarmálum fyrir öllu Norðurlandi, rak
inn og lá til fardaga, og lengur með Ströndum. Voru þar, þessi
misseri og hin næstu, harðindi mikil, einkum í Trékyllisvík.
Næsta vor, 1729, eftir sumannál og lengi fram eftir, var mistur
mikið í lofti, svo að sólin var ýmist dimm eða rauð, einkum á
kvöldin eða með niðurgöngu. Hugðu menn helzt, að það orsak-
aðist af eldi er brann norður við Mývatn, því að mjög þvarr þar
silungsveiði og jörð umbreyttist og sást mistur þetta norður um
landið. Næstu misseri (1730) ætluðu 4 Miðfirðingar að sækja við
vestur; drukknuðu þeir allir á Steingrímsfirði, en 7 rnenn hrakti
úr Grímsey og vestur á Skaga og fórust þar; var formaður þeirra
Jón Björnsson.
MAGNÚS PRESTUR FÆR ÁRNES.
HALLDÓR PRESTUR DÓ.
Halldór prestur sleppti nú Árnesi, og fékk það eftir hann
Magnús sonur hans, 1731. Næstu misseri, 1732, dóu margir heldri
menn, en engra tíðinda er getið á Ströndum, þá dó Páll prófastur
Pétursson á Alþingi og Páll prestur á Upsum. Árið eftir, 1733,
lézt Fuhrmann amtmaður, 19. júní, 48 ára, og Benedikt lögmaður
úr fótaveiki um Mikaelsmessuleyti. Næsta ár dó Halldór prestur,
er fyrr hélt Árnes, 1734. En þessi voru börn hans og Guðrúnar
fyrri konu hans: 1. Magnús prestur í Árnesi, er fyrr var nefndur.
2. Árni Halldórsson, átti Bergljótu Oddsdóttur; voru þeirra
börn: a. Guðni á Tyrðilmýri á Snæfjallaströnd, átti Rannveigu,
dóttur Jóns hrekks í Æðey; þeirra börn: aa. Eggert á Tyrðilmýri,
átti Guðrúnu Jónsdóttur1 frá Lónseyri Jónssonar; þeirra börn:
Rannveig, Bjarni, Indriði og Sigríður, bb. Jón Guðnason í Un-
’) Samkv. Sýslum.»fum III, 208; sbr. V, 144, var Quðrún Bjarnadóttir
(fré Lónsayri) Jónssonar.
(Framhald).