Dagur - 09.11.1944, Blaðsíða 1
9
AGtlR
XXVII. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 9. nóvember 1944
41. tbl.
MÁLEFNASAMNINGUR STJÓRNARFLOKK-
ANNA ER ENGIN LAUSN Á DÝRTÍDINNI
KJÖRINN FORSETI í 4. SINN.
Endanleéar tölur eru ennþá ekki komnar um úrslit torsetakosninganna i
Bandaríkjunum sl. þriðjudaé, en þó er þeéar ljóst að Franklin D. Roosevelt
hefir borið siéur af hólmi með miklum meirihluta atkvæða. Roosevelt byrj-
ar því 4. kjörtímabilið oé hefir verið 16 ár forseti er því lýkur.
FRAMSOIÍNARMENN VANTREYSTA ÞVÍ AÐ
STJÓRNIN GETI EFNT LOFORÐIN UM LPPHAF
NÝS VELMEGLNARTÍMABILS í LANDINU, MEÐ-
AN DÝRTÍÐIN ER LÁTIN LEIKA LAUSUM HALA
jyjÁLEFNASAMNINGURINN, sem er giundvöllur samstarfs
|) ss, sem nú hefir tekisl um ríkisstjórn milli Sjálfstæðisflokks-
ins, kommúnista og jalnaðarmanna, var birtur skömmu eftir að
síða.sta 11)1. Dags kom út, svo og ráðherralisti Olafs Thors. Nýja
stjórnin settist að völdum daginn eftir útkomu j)ess blaðs. Litlu
síðar var þingi frestað um hálfs mánaðar skeið, meðan stjórnin
undirbjó irumvörp, sem af málefnasamningnum leiða. Frestur
jtessi er liðinn á morgun og hefjast })ingfundir væntanlega á nýjan
leik í vikulokin. Mun j)á kotna í ljós, hvernig stjórnin hyggst að
framkvæma einstök atriði málefnasamningsins.
ANNALL
DAGS
—............... -
Úr llárðardal.
Þeir, sem minnast sumarsins
1944 muna það vart, að hafa lif-
að nokkurt annað jafn sólríkt
og blítt. Tíðargæðin hafa verið
lík um allt land og er sá
„Sósíalismi“ máttarvaldanna með
fágætum.
Hér í Bárðardal ber })ó einn
skugga á'árgæzkuna. Grassprett-
an var sein og treg og fremur lít-
il. Engi og tún voru víða til
skaða kalin og alveg sérstaklega
sumir túnblettir með ódæmum
illa farnir. Heymagnið er })ví, að
slætti loknum, ekki að sama
skapi mikið, sem heyskapartíðin
var liagstæð, þegar aldrei kom
einu sinni óvæntur skúr á
þurrkdegi, en lieygæðin eru í
fullu samræmi við sumarið.
★
Síðastliðið vor var kalt, svo
sem kunugt er og greri því seint.
En vegna þess live sumarið var
Iilýtt, þá óx nýgiæðingur lengi
fram eftir uppi í liálendinu og
var sauðfé því með afbrigðum
vænt í Liaust, það sem heilsu
liafði.
Mesti meðalskrokk})ungi slát-
urdilka var 20,4 kg. lijá nokkr-
um bændum, mesti einstaklings-
þungi 30,5 kg. og er það þyngsti
dilkskrokkurinn, sem komið
liefir á sláturhúsi K. Þ. í Húsa-
vík, eigandi Kári Tryggvason
bóndi í Víðikeri, og mesti kjöt-
og mörþungi eftir á að meðaltali
hjá einum bónda, Kjartani
Tryggasyni, Víðikeri, 33,8 kg.
Mæðiveikin lieldur áfram sínu
miskunnarlausa eyðingarstarfi.
Einn bóndi hér í sveit er nú orð-
inn með öllu sauðfjár'laus og
tveir bændur eiga milli 10 og 20
kindur hvor, sem í lengsta lagi
eiga eins-árs-iíf framundan og á
flestum bæjum austan Skjálf-
andafljóts fer sauðfjárstofn
bænda minnkaúdi vegna fjár-
pestarinnar. — Þessar staðreynd-
ir tala sínu máli.
Harðvirði undangengis vetrar
og vors léku bárðdælska skógar-
kjarrið grátt, enda var það svart
yfir að sjá fram yfir 20. júní. —
Kalið til stórra skemmda. —
Sumarhitarnir bættu að nokkru
fyrir þá lemstrun, enda komu
langir, nýjir sprotar á birkihrísl-
urnar og kalla mætti hið líðandi
haust: Haust hinna grænu skóga.
★
Tvær smábrýr vom byggðar
hér í Bárðardal í sumar. Önnur
yfir Stómvallaá hjá Stóruvöllum,
sem standa í miðjum dal að vest-
an. Nokkrir þverlækir og sináár
renna úr vesturfjallinu í Fljótið,
sem oft verða ófær yfirferða í
levsingum á vorin einmitt þegar
voraðdrættir standa yfir. Með
þessari brúarbyggingu var einn
örðugasti farartálminn yfirunn-
inn.
Hin brúin liggur yfir Svartá
hjá Ullarfossi, þar sem áður var
brúartylla er vatnahlaup skolaði
burtu fyrir tveim vetrum.
Nýja brúin er reist af ríki,
sýslu og hreppi. Hún mun vera
9 metra löng á milli stöpla.
Svartá fellur úr Svartárvatni,
sameinast Suðurá nokkm neðar
(Fr»mIi#W i ?• »I8iu)
BJÖRGUNARSKÚT4
FYRIR N0RÐURLANDI
Fjársöfnuii til þessa nauð-
synjamáls með sölu happ-
drættismiða
Slysavarnadeildin hér í bæn-
um hefir hafizt handa um ljár-
söfnun í byggingarsjóð björgun-
arskútu fyrir Norðurland. Fer
fjársöfnunin franr með sölu
happdrættismiða. Vinningurinn
er lrinn giæsilegasti, vandaður
bókaskápur með 300 úrvalsbók-
um, bundnum í skrautband.
Sjómenn og aðrir þeir, sem
leggja vilja lið málefnum sjó-
nrannastéttarinnar, lrafa þegar
'sýnt málinu nrikinn velvilja, en
betur má ef duga skal, og björg-
unarskútan á að verða nreira en
draumórkr einir. Til þess að
konra lrenni á flot,. svo að hún
nregni að auka öryggi sjófarenda
undan ströndum Norðuriands,
þarf sanrstillt átak allra góðra
matrna i bæjunr, þorpunr og
sveitunr Norðlendingafjórðungs.
Þennan stuðning er létt að veita
nreð því að kaupa happdrættis-
nriða til ágóða fyrir skútuna.
Happdrættismiðarnir eru til
sölu hjá öllum slysavarnadeild-
unr. Hér í bænum fást þeir í
bókabúðunum. Akureyringum
gefst sérstakt tækifæri til þess að
styðja málið og taka þátt í þessu
myndarlega * happdrætti um
nanmi helgi. Skátar tminu þá
Aiikin skemti- og fræðslu-
starfsemi Ferðafélagsins í
vetur. - Fyrsta skemmti-
kvöIJið verður n. k.
mánudagskvöld
Ferðafélag Akúreyrar hefir í
hyggju að auka skenrnrti- og
fræðslustarfsemi sína í vetur og
hafá skenrnrtanir nreð kvikmynd-
unr og fræðsluerindum unr sér-
kennilega staði á landinu o. s.
frv. Þessi starfsemi nrun hefjast
næstk. nránudagskvöld með
skemmtun í Skjaldborg. Þar
verða flutt erindi og sýndar
skúggamyndir frá Dyngjufjöll-
um og Odáðahrattni. Gefst bajj-
arbúum þar kostur á að fræðast
unr þessa sérkennilegu og lítt
þekktu landshluta. F. F. A. fór á
sl. sumri í bifreiðum yfir Ódáða-
lrráun til Dyngjufjalladals og
varð leiðangur þessi skemmtileg-
ur og lærdómsríkur, þótt leiðin
væri torsótt, eins og myndirnar
nrunu bera nreð sér. F. F. A. fór
einnig í sunrar á bifreiðunr yfir
Vatnalr jalla, allt að Þjórsá.
heinrsækja öll lrús í bænum og
bjóða miða til sölu. Er þess að
vænta, að þeim verði vel tekið
og allir geri þeinr einlrverja úr-
lausn. Ef enginn skerst úr leik
verður stórt skref stigið til þess
að lrrinda þessu rr^rkilega máli
í framkværnd.
Stjórnina skipa tveir nrenn úr
’iverjunr stjórnarflokkanna. Ól-
rlur Thors cr forsætisráðherra
og utanríkisráðlrerra. Pétur
Magnússon, fjármála-, viðskipta
og landbúnaðarmálaráðlrerra.
Áki Jakolrsson, atvinnu- og sjá-
varútvegsnrálaráðherra. Bryn-
jólfur Bjarnason, kennslu- og
menntámálaráðlrerra. Finnur
Jónsson, félags- og dónrsmálaráð-
herra. Enril Jónsson, samgöngu-
og kirkjunrálaráðherra.
Stjórnina styður állur Komm
únistaflokkurinn á þingi, allur
Alþýðuflokkurinn og 3/4 þing-
flokks Sjálfstæðismanna. Franr-
sóknarflokkurinn allur er and-
vígur stjórninni og fimm þing-
nrenn S jálfstæðisflokksins studdu
ekki formann flokksins til
stjórnarnryndunarinnar, og eru
ekki stuðningsmenn stjórnarinn-
ar.
M á lef nasamn ingur i n n lr e f u r
vakið nrikla athygli. í honunr er
að finna nrjög nrargt er til vel-
megunar og framfara horfir og
allir frjálslyndir menn lrafa lengi
verið sanrmála unr að fram-
kvænra þyrfti. Síðan fjárhagur
’andsmanna rýmkaðist svo, að
hægt væri að tala um slíkar fram-
kvæmdir, hefir dýrtíð í landinu
og óvissa unr afkonru atvinnu-
veganna af hennar völdum, stað-
ið í vegi fyrir því, að lrægt væri
að lrefja allslrerjar nýsköpun.
Hefir verið talið til þessa, að
fyrst þyrfti að leysa það megin-
vandamál á viðunandi lrátt, cn
síðan ráðast í stórræðin. Þetta
Irefir vitanlega ekki breytzt við
tilkomu stjórnarinnar, þótt lrún
lrafi nú kosið að leggja fyrir
þjóðina allslrerjar „prógram"
unr nýsköpun, án þess að gert sé
ráð fyrir lausn dýrtíðarvanda-
málsins. Það er þetta nregin-
atriði, senr nrestu veldur unr það.
að þeinr er nreð alvöru hugsa um
þjóðmál. þykir ntt óvænlega
lrorfa um framtíð þjóðarinnar,
þrátt fyrir loforðin um guö og
græna skóga. Tilkynning sanrn-
inganefndar utanríkisviðskipta,
nú í vikunni, þess efnis, að
brezka nratvælaráðuneytið lrafi
lrafnað því tilboði íslendinga, að
franrlengja fisksölusamninginn
óbreyttan, er fyrsta áþreifanlega
sönnunin senr nýja stjórnin fær
um það, að enginn barnaleikur
verður fyrir lrana að fram-
kvænra loforðin, án þess að bót
sé ráðin á dýrtíðarbölinu.
Reynslan ein fær hér úr skorið,
og er vonandi að betur takist til
en á horfist.
Meginatriði málefnasamnings-
ins eru þessi:
A. Stjórnin vill tryggja sjálfstæði
og öryggi landsins með því m. a. að
vinna að;alþjóðasamningum þár um,
hlutast til um að Island taki þátt í
alþjóða samstarfi, er hinar sameinuðu
þjóðir beita sér fyrir, og með þátttöku
í ráðstefnum í sambandi við friðar-
fundinn, svo og með nánu samstarfi
við Norðurlönd.
B. Taka upp samninga til þess að
tryggja landinu þátttökú í ráðstefnum
um verzlun og viðskipti.
C. Tryggja það, að allir landsmenn
geti haft atvinnu við sem arðbærast-
an atvinnurekstur. Þessu marki vill
stjórnin einkum ná með því að af inn-
eignum bankanna erlendis verði eigi
mina en 300 millj. kr. settar á sérstak-
an reikning og sé óheimilt að verja
því fé til annars en til kaupa á fram-
leiðslutækjum, og skiptist þannig:
200 millj. kr. til skipa, véla og efni til
skipabygginga. 50 millj. kr. til aukn-
ingar og endurbóta á síldarverksmiðj-
um, hraðfrystihúsum, skipasmiða-
stöðvum o. s. frv. Vélar o. þ. h. til
áburðarverksmiðju, jarðyrkjuvéla o.
þ. 1., 50 millj. kr.
Ríkisstjórnin skipar nefnd til þess
að gera tillögur um hvaða atvinnu-
tæki skuli helzt útvega landsmönnum.
Framkvæmdum innanlands í sam-
bandi við öflun þessara atvinnutækja
skal haga með hliðsjón af atvinnu-
ástandinu í landinu í því skyni að
komið verði í veg fyrir atvinnuleysi.
Fjár til þessara þarfa, að svo miklu
leyti, sem það fæst ekki með skött-
um, skal aflað með lántökum e. t. v.
skyldulánum.
D. Ríkisstjórnin leggur áherzlu á að
tryggja vinnufriðinn í landinu.
E. Ríkisstjórnin hefir ákveðið að
(Framhald á 8. síðu).