Dagur - 23.11.1944, Blaðsíða 2

t
DAGUR
Fimmtudaginn 23. nóvember 1944
Sjálfstæðismenn hafa horfið frá því
að vinna bug á dýrfíðinni
Til skamms tíma hafa Sjálf-
stæðismenn verið sammála
Framsóknarmönnum um það, að
lífsnauðsyn væri að stöðva dýr-
tíðina og að það yrði að sitja
fyrir öllu öðru, þvj að ella væri
voðinn vís fyrir atvinnulífið í
landinu.
Því kynlegra er það, að í mál-
efnasamningi þeim, sem stjórn
Sjálfstæðismanna og verkalýðs-
flokkanna hafa gert, er með öllu
gengið fram hjá þessu mikilvæga
atriði. Enginn þarf að gera sér í
hugarlund, að þetta hafi stafað
af gleymsku, heldur hefir dýrtíð-
inni verið sleppt af ásettu ráði
úr samningnum, en það er hið
sama og aðilar hafi komið sér
saman um að sleppa dýrtíðinni
lausri. Líklega er þetta eina
krafan, sem kommúnistar hafa
sett á oddinn við samningagerð-
ina, og Ólafur Thors orðið að
ganga að henni, ef honum yrði
leyft að komast í stjómarfor-
sætið.
Það er því sýnilegt, að Ólafur
Thors, og fylgdarlið hans í Sjálf-
stæðisflokknum, er horfið frá
stöðvun eða lækkun dýrtíðar-
innar.
Framsóknarmenn hafa ætið
haldið því fram, og unnið að
því, að lækkun verðlags og kaup-
gjalds væri eina örugga ráðið
gegn dýrtíðinni og hefði jafn-
framt þann kost, að það skaðaði
hvorki framleiðendur né verka-
menn, því að framleiðendur
ynnu upp lækkun verðlags á
lækkuðum tilkostnaði, og lækk-
un á kaupi spillti ekki hag
verkamanna, þar sem kaupmátt-
ur krónunnar yxi að sama skapi.
Hefir þetta aldrei verið hrakið
með rökum.
Framsóknarmenn hafa marg-
sinnis sýnt fram á það með gild-
um rökum, að allt atvinnulíf
okkar og fjármálasjálfstæði væri
undir því komið, að við yrðum
samkeppnisfærir með sölu á
framleiðsluvörum okkar á út-
lendum markaði að stríðinu
loknu. Það gefur að skilja, að ef
við getum ekki selt afurðir okk-
ar til annarra þjóðafyrirdýrleika
sakir, þá rekur brátt að því, að
við getum ekki greitt þær vörur,
sem okkur er nauðsyn að fá
keyptar frá útlöndum, og að-
flutningar til landsins teppast.
Það verður skammgóður vermir
að lifa í þeirri augnablikssælu,
er við eigum nú við að búa í ut-
anríkisverzlun okkar, því fyrr en
varir skellur verðlækkunin á, en
fyrir þessu loka allt of margir
augunum og vilja fljóta sofandi
að feigðarósi.
Fulltrúar bændastéttarinnar á
Búnaðarþinginu sáu hættuna
framundan, sem beið þjóðarinn-
ar, ef dýrtíðin yrði ekki stöðvuð,
og buðust til að slá af kaupi
bænda, er þeim hafði verið áskil-
ið samkvæmt niðurstöðum sex
manna nefndarinnar, allt að tíu
milljónum króna í því trausti,
að kaupgjald yrði fært niður að
sama skapi, og létu bændur yfir-
leitt sér þetta vel Uka, Þingflokk-
arnir tóku þessu tilboði bamda
fegins hendi, ekki sízt Sjálfstæð-
isflokkurinn; blöð þeirra lofuðu
bændur hástöfum fyrir víðsýni
og fórnarlund, en tóku hitt jafn-
framt fram, að nú mætti hlutur
launamanna og verkamanna ekki
eftir liggja, nú yrðu a. m. k. all-
ar kaupliækkunarkröfur að vera
úr sögunni og verkföll niður að
falla. Foringjar- kommúnista
voru strax á öðru máli. Samkv.
þeirra kenningu mátti hvergi
skerða kaupið, heldur átti að
hækka það, en framleiðslukostn-
aður átti að lækka með aukinni
tækni við framleiðsluna.
Málefnasamningur stjórnar-
innar og staðreyndirnar bera það
með sér, að sjónarmið kommún-
ista hafa hvarvetna orðið ofan á
í þessum efnum. Launahæstu
stéttirnar hafa nú þegar fengið
kauphækkanir og aukin fríðindi
með stuðningi stjórnarinnar.
Aðrar stéttir korna á eftir með
sínar kröfur, sem líka verður
sinnt, enda væri annað órétt-
mætt í samanburði við það, sem
á undan er gengið. Dýrtíðinni á
að sleppa lausri. Þessi á niður-
staðan að verða á stefnu Sjálf-
stæðisflokksins í dýrtíðarmálinu
eftir allar prédikanirnar um
skaðsemi dýrtíðarinnar og lofs-
yrðin um bændastéttina.
Bændum einum á að blæða
um 10 milljónir, en vinnlaun
annarra við framleiðsluna eiga
að hækka. Það er andi kommún-
ista, sem svífur þarna yfir vcitn-
unum.
Nú munu lofdýrðarsöngvarar
stjórnarinnar segja: Ekki hefir
nú stjórnin aldeilis gleymt dýr-
tíðinni og framleiðslunni, því að
hún ætlar að leyfa mönnum
kaup á framleiðslutækjum fyrir
‘100 milljónir króna.
Það er með öðrum orðum auk-
in tækni, sem á að halda at-
vinnuvegunum uppi og yfý-
buga alla dýrtíð. Svo má aukning
á kaupi og launum hlaðast á
framleiðsluna, því að hin full-
komnu framleiðslutæki jafna
jrað allt saman og koma til leiðar
NÝSKÖPUN atvinnuveganna.
Þetta segir nú blessuð nýja
stjórnin.
En því miður eru Jretta allt
saman tómir loftkastalar.
Aukin tækni við framleiðsluna
er út af fyrir sig góð, fullkomin
framleiðslutæki að vísu ágæt. En
er stjórnin svo barnaleg að halda,
að framleiðslutækin, sem við
öflum okkur, skari það fratn úr
sants konar tækjurn meðal ann-
arra þjóða, að vegna þeirra
einna verðttm við samkeppnis-
færir á erlendum mörkuðum,
meðan kaupgjald við fram-
leiðslu okkar er tvöfalt eða þre-
falt hærra en annars staðar?
Sannleikurinn er sá, að þó ekki
væri liægt að þverfóta hér á landi
fyrir framleiðslutækjum, jafn-
góðum og tíðkast með öðrum
þjóðum, og lengra getum við
ekki vænzt að komast, þá gætu
atvinnuvegirnir engu að síður
verið óstarfhæfir, ef framleiðsl-
an ber ekki uppi kostnaðinn við
haiia; þá værum vð jafn ósarn-
keppnisfærir eftir sem áður.
Svo verður það, ef allar fram-
kvæmdir drukkna í dýrtíðar-
lióði, en því miður virðist það
vera stefna stjórnarinnar og
flokka hennar.
Það er eins og stjórnina sjálfa
óri fyrir því, að þessi „plön“
hennar séu ef til vill eitthvað
loftkennd. Hún gerir ráð fyrir að
svo geti farið, að einstaklingar
vilji ekki kaupa framleiðslutæk-
in, sem þá myndi stafa af því, að
þeim Jrætti framleiðslan á ein-
hvern hátt ótrygg, Jrrátt fyrir
tækin. F.n stjórnin ætlar ekki að
deyja ráðalaus. Hún ætlar J)á að
stofna til félagsmyndana til
kaupa á tækjunum, en vilji fé-
lögin heldur ekki sinna kaupun-
um, þá er eitt ráð enn til að
hlaupa upp á, og það er, að ríkið
sjálft kauþi Jrau og starfræki, en
þegar svo væri komið, væru at-
vinnuvegirpir gerðir að ríkis-
rekstri.
Þá endaði nýsköpun Olafs
Thors í ÞJÓÐNÝTINGU AT-
VINNUVEGANNA.
Þá yrði kommúnistum skemmt.
Hver er stefna Sjálfstæðisflokksins?
Það hefir ekki farið dult fram
að allra síðustu tímum, að einn
meginþátturinn í lífsskoðun for-
ingja Sjálfstæðisflokksins væri
fólginn í sterkri trú á framtak
einstaklinganna. í samræmi við
Jressa liugarstefnu hafa Sjálf-
stæðismenn haft megna andúð
gegn þjóðnýtingaráformum
kommúnista.
Nú er ástæða til að ætla, að
hér sé orðin allmikil og skyndi-
leg breyting á.
Morgunblaðið viðurkennir,
að ágreiningur eigi sér stað inn-
an Sjálfstæðisflokksins, en reyn-
ir að gera sem minnst úr honum
o<r neitar, að nokkur málefna-
ágreiningur sé fyrir hendi í
flokknum, en allir flokksmenn
séu einhuga um aðalstefnu
flokksins.
Blaðið Vísir skýrir nokkuð
öðruvísi frá. Það segir, að fyrr-
verandi stefna Sjálfstæðismanna
sé ekki lengur ráðandi í flokki
Jreirra, þetta komi fram í stjórn-
arsáttmálanum, því að þar birt-
ist stór Jtjóðnýtingaráform. Sam-
kvæmt frásögn Vísis er því ekki
um neinn lítilfjörlegan ágrein-
ing að ræða í Sjálfstæðisflokkn-
um, heldur verulegan málefna-
ágreining um ekki minna efni
en jxað, hvort einstaklingsfram-
takið eigi að ráða framvegis í
landi hér, eða taka eigi upp
þjóðnýtingarstefnu kommúnista.
Því verður alls ekki neitað að
í stjórnarsáttmálanum gægist
Jyjóðnýtingarstefnan allgreini-
lega fram, jrar sem gert er ráð
fyrir að fyrir geti komið að
stjórnin láti ríkið kaupa frarn-
leiðslutæki fyrir 300 milljónir
kr. og starfrækja þau. Þessar
bollaleggingar um ríkisrekstur á
sviði framleiðslunnar benda til
þess, að trú Ólafs Thors og
Jreirra flokksmanna hans, er hon-
um fylgja að málum, á einka-
framtakið sé stórum biluð fyrir
áhrif frá Brynjólfi og Áka. Það
er því eðlilegt, að óbrotnir liðs-
menn í flokki Ólafs Thors
spyrji: Hver er stefna Sjálfstæð-
flokksins gagnvart framleiðsl-
unni.
SÖGN OG SAGA
---Þ jóðfræða|)a*ttir ,J)ag -
Strandainannasaga Gísla Konráðssonar
(Framhald).
Auðunssonar og Guðrúnar, er bjó eftir föður sinn á Melum. Átti
hann fyrst Ljótunni Eyjólfsdóttur og síðan Guðrúnu Tómasdótt-
ur og var þeirra sori Jón lögréttumaður, sem bjó á Melum. Það
finnst ritað, að Jón Auðunsson hefði tvo vetur um nírætt, er
hann dó. Það var veturinn eftir lát Jóns, 1737, Ji. 30. nóvember,
að sá maður, er Þorlákur hét, varð úti á Kollabúðarheiði. — Sum-
arið eltir, á Alþingi 1738, lýsti sá maður af Ströndum hvalskeyti
sínu, er Sveinn Sveinsson hét, og Jón prestur Pálsson kaupi sínu
á Tungu í Bitru.1) Ungur maður, er Þorlákur Þorleifsson hét,
varð bráðkvaddur við Steingrímsf jörð. Þá önduðust úr sótt Einar
Einarsson á Bíldudalseyri, móðurbróðir Einar ssýslumanns Magn-
ússonar og Ásta Pálsdóttir í Holti við Önundarf jörð. Telur Þórð-
ur prestur í Hvammi í annál sínum, að þau dæi hin fyrri misseri.
LÁT HALLDÓRS PRESTS. JÓN PRESTUR FÆR STAÐ.
ÓLAFUR BITRÚÞING.
Halldór prestur Einarsson hafði nú haldið Stað í Steingríms-
firði um 20 vetur. Andaðist hann þessi misseri. Var kona hans þá,
Sigríður Jónsdóttir, tveim vetrum betur en fimmtug, og voru
þeirra börn: 1. Björn, síðar prófastur í Sauðlauksdal, síðast á
Setbergi, átti'Rannveigu, systur Eggerts Ólafssonar, skálds, vara-
lögmanns; þau voru barnlaus. — 2. Guðrún, átti Halldór í Laug-
ardælum Brynjólfsson.1) — 3. Guðrún yngri, átti Guðmund prest
Jónsson, — 4. Rannveig, fyrri koria Guðbrands prests á Brjáns-
læk. — 5. Einar, prestur í Hraungerði, ókvongaður og barnlaus. —
6. Jóri. — 7. Guðrun yngsta, átti Stefán Prest Högnason á Breiða-
bólsstað í Fljótshlíð 1757; hann dó 1790;2) þeirra börn: a. Högni,
prestur í Hrepphólum. b. Rannveig, fyrstá kona Þorvalds pró-
fasts Böðvarssonar. c. Sigríður, átti Pál prest Þorláksson; hú ndó
1801. Páll prestur var bróðir Jóns prests Þorlákssonar, skálds á
Bægisá.8. Sigríður Halldórsdóttir, giftist ekki, og dó öldruð á
Stað hjá Hjalta prófasti Jónssyni.
Jón prestur Pálsson hafði fengið Bitruþing eftir Ólafs prest,
1711, og prófastur var hann orðinn 1725. Þótti hann mikilhæfur
maður og vel að sér. Hann var óskírgetinn sonur Páls Árnasonar
úr Staðarsveit, frá Tungu, með Ingibjörgu Sigurðardóttur, lög-
réttumanns úr Árnesþingi Guðnasonar. Ingibjörg átti síðan Sig-
urð bónda Jónsson á Skúmsstöðum.
Jón prófastur Pálsson átti Solveigu, dóttur Jóns prests á Breiða-
bólsstað á Skógarströnd, Jónssonar á Narfeyri, Jónssonar, silfur-
smiðs á Narfeyri, Árnasonar, Narfasonar á Geirröðareyri. Það er
sagt að Geirröðareyri væri síðan kennd við Narfa þann; hann
var af Kolbeinsstaðaætt. Þeir voru synir Jóns prófasts og Solveig-
ar: 1. Jón, prestur í Grunnavík, er drukknaði. — 2. Ásgeir, prestur
eftir föður sinn á Stað. — Fékk nú Jóh prófastur Stað eftir Halldór
prest 1739 og fluttist þangað. En Bitruþing fékk Ólafur prestur
Brynjólfsson; hann var bróðir Halldórs biskups Brynjólfssonar,
lögréttu manns á Ingjaldshóli, Ásmundssonar, en móðir þeirra,
kona Brynjólfs, var Vilborg Árnadóttir, prests Kláussonar.
>) Halldór Brynjólfsson var prestur í Hraungerði (og Laugardælum)
bæði á undan séra Einari mági sínum og eftir hann.
2) Síra Stefán Högnason dó 27. nóv. 1801.
l) 1». e, Snartartungu.