Dagur - 21.12.1944, Blaðsíða 4
4
DAGUR
JólasiSir í ýmsum löndum
„Sinn ei' siður í landi hverju“,
er haft að máltæki, og það með
réttu. — Mun þessi talsháttur,
ekki hvað sízt, geta átt við, um
jólasiði og venjur í hinu,m ýmsu
löndum, sem eru afar margs
konar og skemmtilega skáldlegar
sumar hverjar.
r
I Danmörku
Það munu ekki vera mörg
heimili í Danmörku, sem láta
gæsina eða flesksteikina vanta á
jólaborðið.
Á sumum heimilum eru sagð-
ar sögur eftir máltíðina, meðan
beðið er eftir því, að húsfreyjan
sé laus úr eldhúsinu — á öðrum
er lesin upp jólasaga. Þá raða
börnin sér fyrir framan hurðina
á herbergi þvi, er geymir hið
fagurskreytta og ljósum prýdda
jólatré — þau minnstu fremst,
en þau stærri aftar.
Á sumum heimilum tíðkast sú
venja,- að fela jólagjafir barn-
ann um allt húsið, og láta þau
sjálf finna þær.
Skemmtilegur siður' er, að
leyfa bömunum að baka „köku-
fólk“, á meðan á jólabakstrin-
úm stendur. Þetta eru 4—5
rnenn og konur með möndlu-
augu og rúsínuhnappa.
Þessu „kökufólki“ er kornið
fyrir á hyllu eða öðrum stað, og
fær það að taka þátt í jólagleð-
inni, því að enginn má smakka
á því fyrr en jólin eru úti.
í Svíþjóð
í Svíþjóð er tákn jólannaá
jólahafur, sem er fléttaður úr
hálmvisk.
Það er sagt að. hann flytji
heimilinu frið og fögnuð.
Til þess að allir— jafnt fá-
tækir sem ríkir — geti eignast
jólahafur, eru gerðar af þeim
ýmsar stærðir, frá agnarlitlum,
sem hægt er að kaupa fyrir fáa
aura, upp í geysistóra, eða á við
stóra hunda.
Jafn mikil hamingja fylgir
höfrunum, hvort sem þeir eru
stórir eða smáir.
Skemmtilegur siður lí sveitum
er að „doppa i Gryden". Um
kvöldið fer allt heimafólkið út
í eldhúsið, sker sér þar rúg-
brauðssneið og tekur sér undir-
skál í hönd. Þá er læðst að hin-
um rjúkandi potti með svínslær-
inu í, og brauðinu dýft ofan í.
Síðan borðar það brauðið,
sem „forsmekk" af allri jóla-
dýrðinni. Annars borða Svía
mikið „lútfisk", sem er nokkurs
konar saltfiskur, er látinn hefir
verið liggja í „lút“ 4—5 vikur og
er síðan soðinm
Unr kvöldið, þegar gjafirnar
hafa verið afhentar er drukkið
sænskt „púns“ úr litlum könn-
um.
Börn hafa afar gaman af grísn-
um með 24 fæturna. Grísinn ,er
gerð úr stóru jarðepli og er 24
eldspýtum stungið neðan í liann.
Grísinn er settur upp 1. des. og á
hverjum degi fær barnið að taka
burtu eina spýtu. Eftir því, sem
á líður, verður grísin valtari á
fótunum, og þegar síðasta spýt-
an hefir verið tekin, eru jólin
komin.
• r
I Noregi
í Noregi er jólatréð stór liður
jólahátíðahöldunum, eins og í
hinum Norðurlöndunum.
En það er sérstakur norskur
siður að bera gamalt vagnhjól
inn í stofu rétt fyrir jólin,
skreyta það með greni og rauð-
um silkiböndum og setja ljós við
hvern hjólpíl. Þessi einkenni-
leg)a ljó^akrória, sem látin er
hanga yfir hátíðina, setur
hlýlegan jólablæ á heimilið.
í Frakklandi
Jólanótt kl. 12 er farið til
kirkju um allt Frakkland.
Kirkjan er fagurlega lýst með
hundruðum ljósa, — og snjórinn
marrar undir sleðunum.
Hér hengja börnin ekki sokk-
ana sína á rúmstöplinn, eins og
í Englandi, heldur láta skóna
sína við ofninn eða arininn, en
þó með sömu óskum og vonum.
í stórborgunum skemmta
menn sér úti á aðfangadagskvöld
— ýmsir furða sig á því, því að
Frakkar eru yfirleitt afar heima-
kærir.
En þetta kvöld fara allir út, er
vettlingi valda — og freyðir þá
víða kampavínið. Söngur og hlát-
ur hljómar á götum úti, og allir
skemmtistaðir eru fullir af spari-
búnu fólki.
Minnir þetta mjög-á gamlaárs-
kvöld í Danmörku.
Fimmtudaginn 21. desember 1944
I Póllandi
Talið er að pólsku jólasiðirnir
séu með allra skáldlegustu jóla-
siðum í Evrópu.
Þeir eru auðvitað sóttir úr
sveitinni, þar sem gamlir siðir
geymast bezt, eins og allir vita.
Jólaundirbúningurinn stend-
ur yfir í hálfan mánuð og oft
lengur — allt húsið er þvegið og
hreinsað — allur málmur gljá-
fægður, gluggatjöldin þvegin, og
einiberjakvistum stráð fyrir
framan dýrnar.
í eldhúsinu hefir verið bakað
og steikt, svo að matur er nógur
til allra jólanna. Þegar aðfanga-
dagur rennur upp er lagt á
borðið.
— Rauðrófusúpa .uppvafin síld-
arflök í línolíu, bókhveitigraut-
ur með hunangi og angandi
hveitibollur með valmúafræjum.
Allt eru þetta pólskir Jrjóðar-
réttir.
Á bekk eða rúm er látið hey
og Jrar ofan á er látinn óbleiktur
líndúkur — í einu horninu er
kornknippi — all* á Jretta að
minna á fjárhtisið, sem Jesús
fæddist í.
Öll fjölskyldan safnast saman
við glugga og bíður eftir því, að
sjá hina fyrstu stjörnu blika á
himninum.
Þesar allir hafa komið
o
auga á hana má setjast
að borðinu.
Einnig þessi stjarna,
sem beðið er eftir, á auð-
vitað að minna á stjörn-
una, sem vísaði veginn
Betlehem. Eftir máltíð-
ina heimsækir húsbónd-
inn kýrnar sínar, því að
þetta er eina kvöld árs-
ins, sem þær skilja mannamál.
Kýrnar voru líka hinir þöglu
vottar að fæðingu Jesú-barnsins,
og því fá þær nú væna auka-
tuggu.
Um miðnætti er farið til
kirkju — og síðan koma hinir
rólegu jóladagar. Þá una margir
heima í hinu hreina og hlýja
heimili en aðrir heimsækja ætt-
ingja sina og góðvini.
„Söngvarar í
fararbroddi"
Eramhald af 1. síðu
nndan fella.er vér minnumst Jóns
Þorlákssonar og metúm lífsstarf
hans. Og ævintýri er Jrað líkast,
að honum skyldi auðnast slíkt,
skáldprestinum útskúfaða, sem
loks fann hér friðland og verk-
efni við. hæfi listgáfu sinnar,
fjarri því, sem hann hafði unnað
heitast og þráð mest.
Nú sjáum vér hann í fyrstu
fylkingu þeirra, sem á umliðn-
um tíma hófu Jressa þjóð til
meiri menningar, því söngvarar
eru í fararbroddi.
Það skilst oss svo vel, er vér
virðum fyrir oss sögu vorrar
litlu þjóðar, sérkenni hennar og
helgustu dóma tilveru hennar í
blíðu og stríðu um Jnisund ár.
I óslítandi för kynslóðanna, í sí-
þyrstri leit Jieirra eftir öllu því
góða og sanna, fagra og full-
komna, eru skáldin kjörsynir
anda og snilldar, fremst allra.
En skærast ómar harpa þeirra
og fegurst, er lnin lofsyngur
Guði, og dýpstan hljómgrunn
finna Jreir tónar að lokum í sál
vorri.
Og öll skáld kristinnar Jrjóðnr
ætti raunar í einhverjum skiln-
ingi að vera trúarskáld. Annars
brestur leiðsögn þeirra. Slíkir
voru þeir sönguarar flestir, sem
áður voru í fararbroddi með
Jyjóðinni. Og vonandi verður svo
alltaf. Lofgjörðin frannni fyrir
honum, sem „veitir lýðnum mátt
og megin", má ekki Jragna. Það
er svo undursatt sem vér syngj-
um í þjóðsöngnum til hans: —
„Vér deyjum, ef pu ert ei Ijós
það og lif, að sem lyftir oss duft-
inu frá.“ Án hans fulltingis er-
um vér ekkert. En studd krafti
hans og kærleika göngum vér
styrk að starfi og mætum örugg
og óttalaus liverju, sem að hendi
kemur. Þá reynum vér, að trú
vor er ennþá siguraflið, sem
Brenna hjörtu okkar?
(Framllald af 2. síðu).
skilja ekki við þá. „Vertu hjá
oss, Jrvlí að kvelda tekur og degi
hallar,“ sögðu þeir. Eitthvað var
Jrað, sem laðaði þenna gest að
þeim, er þeir gátu ekki gert sér
grein fyrir. Hann varð við bón
Jjeirra og fór með Jreim inn í
þorpið. En er þeir voru •setztir
að snæðingi, Jretta sama kvöld,
tók förunautur þeirra brauðið,
blessaði og braut J)að og fékk
þeim. En J)á var eins og ský hyrfi
af augum þeirra, og J>eir Jrekktu
að þetta var Jesús sjálfur. Jesús,
meistari þeirra og ástvinur. En
Jrá hvarf hann Jreim sýnum jafn
skyndilega, og hann hafði birzt
þeim á veginum.
Nú snerist sorg lærisveinanna
tveggja upp í fögnuð. Nú vissu
|>eir, að Jesús var lifandi, þó að
líkamslíf hans hefði I jarað út á
krossinum. Þeir sögðu hvor við
annan: „Brann ekki hjartað í
okkur, meðan hann talaði við
okkur á veginum og lauk upp
fyrir okkur ritningunum.“ Og
þeir gátu ekki haldið kyrru fyrir,
heldur flýttu sér samstundis til
Jerúsalem aftur, til að segja fé-
lögum sínum þar frá því, hvað
lyrir Jrá lrefði komið.
# :J: :J:
Um þessar mundir eru marg-
ar Jrjóðir og fjöldi einstaklinga á
nokkurs konar för til Ennnaus
að Jrví leyti, að J)jóðivnar hafa
verið sviptar því, sem Jreim er
knýr fram allt það dýrmætasta
sem vér eigum, mennirnir.
Þá er lífið fyrst orðið í augum
vorum helgiför sjálfs Guðs, Jvess
konungs, sem vér lofsyngjum, en
innsta þrá hjarta vors að gera
hans vilja og þjóna honum ein-
um.
Vegsamað og blessað sé hans
heilaga nafn!
kærast, en það er frelsið. Þær
eru Jrví í sorgarmyrkri og daprar
'í liuga. En allir Jseir, sem í J>ví
myrkri ganga, mega vænta jvess,
að frelsarinn sláist í för með
þeim, og ef þeim auðnast að
Jrekkja hann, þá breytist sorgin
í fögnuð, og Jveir geta surigið:
„1 dag er glatt i döprum hjört-
urn.“
Allir þeir, sem „eiga Jesú,
einkavin 'i hverri þraut,“ stand-
ast allar raunir, því „ekkert böl
i heimi hér haggar farsœld þess,
sem ber hamingjuna í sjálfum
sér.“ Guðstraustið er dýrasta
eign hverrar mannveru. Jesús
Kristur vísaði mönnunum á veg-
inn, sem leiðir til sambandsins
við guð, hann kenndi okkur að
treysta Jveim föður, sem er í senn
kærleikurinn sjálfur, almættið
og alvizkan. Þar höfum við hús,
byggt á bjargi, sem stendur ör-
uggt, J)ó að fellibyljir lífsins
geisi og steypiregn hörmung-
anna dynji yfir.
* :I= :S
Jólin eru enn í nánd. Við von-
um, að það verði síðustu jólin,
sem styrjaldarmyrkrið grúfir yfir
heiminum. En öll sárin og ör-
kumlin, sem ógnir stríðsins
valda, verða lengi að gráa, tára-
flóðið lengi að þorna. En með
hvaða hugarfari tökurn við á
móti jólahátíðinni, að þessu
sinni? Brenna hjörtu okkar,
þegar við hugsum um barnið í
jötunni, eins og hjörtu lærisvein-
anna brunnu á veginum til Emm-
aus? Brenna hjörtu okkar, þegar
við hugsum um líf Jesú Krists
og starf hér jörðu og hlustum
á kenningar hans? Brenna hjörtu
okkar af tilfinningunni fyrir
því, að hann er enn mitt á meðal
okkar og starfar í mannlífinu
með krafti sínum. og kærleika?
Eða eru augu okkar haldin, svo
að við þekkjum hann ekki, þeg-
ar hann mætir okkur á veginum,
og eyru okkar svo sljó, að við
nemum ekki rödd hans, jafnvel
ekki á sjálfum jólunum? Undir
þessu er jólafagnaðurinn og
sönn jólagleði komin. Einnum
viðengan yl Ieggjast um h jartað
í sambandi við "jólaboðskapinn
og fagnaðaferindi Krists, þá er-
um við ekki menn til að halda
jólin eiris og vera ber.
Og ef persóna Krists stendur
okkur ekki nærri á jólunu'm og
áhrifin frá orðum hans gagntaka
okkur á engan hátt, þá er jóla-
fögnuðurinn lítils virði. Þeim á-
hrifum hefir eitt af góðskáldum
okkar lýst m. a. á þessa leið:
Eg heyrði hann tala. —
Aðeins augnablik.
— Það er mér nóg: Það tærnir
dauðans höf.
Ég vildi’ að þetta eina augnablik
þér allir fengjuð nú í jólagjöf!
— Ó, hlustið, hlustið! — Hann
er meðal vor,
og hann er enn að gefa blind-
um sýn
og blómum strá í barna sinna
spor
og biðja, hvísla: Kornið þér til
mín!
Að endingu skal sú jólaósk
fram borin, að allir þeir, sem eru
á sorgargöngu til Emmaus, megi
snúa fagnandi aftur heim tii
j Jerúsalem.