Dagur - 11.01.1945, Page 3

Fimmtudaginn 11. janúar 1945.
DAGUR
Árni Jónsson á Syðri-Á skrifar um:
Hafnarmál Ólafsfjarðar
Eg hafði ekki ætlað mér að
taka þátt í blaðaskrifum um
hafnarmál Ólafsfjarðar, og
ábyrgðarsynjun sýslunefndar
Eyjafjarðarsýslu. Tel þau ekki
hafa orðið málinu til framdrátt-
ar eða Ólafsfirðingum til vegs-
auka. Enda hafa skrifin hér
heima ekki snert, mig persónu-
lega, þar til nú að skólastjórinn
hér minnist mín lítillega í síð-
asta pistli sínum í Mjölni þann
1. nóvember sl., ekki af mikilli
góðvild. Vegna sveitunga minna
er mér þó ekki nauðsyn að svara
illgirnislegum ummælum skóla-
stjórans, enda mun þeim, sem
fjarr eru og ókunnugri, ætlað að
gleypa fluguna, og þess vegna
tek eg skrif skólastjórans til með-
ferðar. Hvað er það þá, sem
kemur skólastjóranum til þess
að fara enn að skrifa um hafnar-
málið á þennan sérkennilega
hátt, eftir að allt er komið í
æskilegt horf? Skilnaður fenginn
við Eyjafjarðarsýslu — sem hefir
leyst Ólafsfjörð sæmilega út —
eftir því sem samninganefnd
skýrir frá. Bæjarréttindi fengin,
með lögum fvá Alþingi, og þar
með sjálfsforræði allra sinna
mála. Orsökina verður að segja,
svo að menn geti áttað sigágöfgi
skólastjórans.
Það skeði á liðnu hausti, að
flestir bændur hér í sveitinni
sendu Alþingi símskeyti, þar sem
þeir létu í ljós þá ósk, að Ólafs-
fjarðarhreppi fengist skipt,
þannig, að sveitin yrði sérstakt
hreppsfélag, og héldi samband-
inu við Eyjaf jarðarsýslu, svo sem
verið hafði. Jafnhliða mæltu
þeir ákveðið með því, að kaup-
túnið fengi umbeðin bæjarrétt-
indi.
Varð af þessu skeyti þytur
nokkur, og boðaði hreppsnefnd
til borgarafundar um málið.
Taldi hún, að tiltæki þetta gæti
orðið til þess að torvelda fram-
gang bæjarréttindamálsins í
þinginu, svo að gera þyrfti gagn-
ráðstafanir, sem og kíka var gert.
Á þessum fundi komu fram
nokkrir mætir borgarar og vitn-
uðu. Fóru þeir allhörðum orð-
um um menn þá, sem að um-
ræddu skeyti stóðu; voru þeir
óspart stimplaðir örgustu föður-
landssvikarar, því það álit virtist
koma allskýrt fram, að skeytið
hefði aðeins verið sent i, þeim
tilgangí að eyðileggja borgarrétt-
indamálið og þá um leið hafnar-
gerðina hér. Eg lét þá uppi þá
skoðun, að sumir hér heima, sem
skrifað hefðu um hafnarmálið í
blöðin, væru ekki ólíklegri til
þess að vinna því máli ógagn
með skrifum sínum, en hinir,
sem að umræddu skeyti stóðu.
Að lokum vitnaði einn ölvað-
ur náungi, að þeir tveir sýslu-
nefndarmenn, sem skrifað hafa
um hafnarmál Ólafsfjarðar, þeir
Þórarinn Eldjárn og Kristján
Eggertsson, hefðu sagt sér: ,,Að
þeir hefðu aldrei til Ólafsfjarðar
komið, og þekktu hér ekkert
5taðhætth að allár upplýgingar
viðkonrandi hafnarmáli Ólafs-
fjarðar, hefði sýslunefndin að-
eins haft frá sýslunefndarmanni
hreppsins, sem svo hefðu orðið
til þess, að málið fékk þá af-
greiðslu hjá sýslunefndinni, sem
raun varð á.“
Þurfti nú ekki fleiri vitna við.
Reis skólastjóri þá úr sæti $ínu
og lofaði því hátíðlega, að mín
skyldi verða nrinnst næst, þegar
skrifað yrði um hafnarmálið, og
það brást ekki. En ólíkt hefði
mér fundist betur viðeigandi, að
iiann hefði stigið á stokk og
strengt það góða- heit, að skrifa
eitthvað, senr til bóta gæti orðið
okkar skóla- og fræðslumálum og
ekki brugðíst því, þar sem gera
má ráð fyrir að vit hans sé ekki
eins takmarkað á þeim málum
og hafnarmálinu, og enginn
skyldi efast um einbeittni og
góðan vilja.
Einn kostur skólastjórans er
sá, að hann hefir ömun á vín-
nautn, en umrædda ölvunar-
slefu lrefir hann gleypt athuga-
semdalaust, en varð svo auðvitað
að spýta ólyfjaninni aftur, svo
vítt, sem kostur var á.. Þá hefir
verið sagt frá, hvernig til er kom-
in staðhæfing skólastjórans, í
klausunni um Kristján Éggerts-
son. Eg get með góðri sam.vizku
borið það undir sýslunefndar-
menn Eyjafjarðarsýslu, hvort
umsögn mín hafi ráðið atkvæði
þeirra, og afdrifum hafnarmáls-
ins, í sýslunefndinni.
1 Það hefði ekki verið úr vegi
að minnast á fleira, sem fram
kom á nefndum borgarafundi,
svo sem ályktun, er þar var sam-
'þykkt o. fl. o. fl., sem sýnt gæti
greind og göfgi sumra þeirra,
sem mikið vilja láta á sér bera í
málefnum okkar. En það verður
að bíða að sinni.
Því hefir mjög verið á löfti
haldið, að afgreiðsla sýslunefnd-
arflmar á hafnarmálinu, hafi
vakið undrun um land allt, bæði
hjá alþingismönnum og öðrum.
Eg vil r^ú álíta, að allur al-
menningur geti varla verið dóm-
bær í því máli. En undrun al-
þingismannanna, ef hún er ekki
uppspuni, hygg eg stafi af því, að
þeir velflestir hafa minni
ábyrgðarkennd gagnvart ríkis-
sjóðnum okkar, en sýslunefndar-
mennirnir gagnvart sýslusjóði
Eyjafjarðarsýslu. Hins vegar
finnst mér, að Ólafsfirðingar
hafi varla getað gert sér eins
glæsilegar vonir um ábyrgð sýsl-
unnar eins og látið er uppi.
Fyrir stuttu höfðum við fengið
ábyrgð sýslunnar fyrir láni til
rafveitubyggingar, sem mátti
skoðast fjárhagslega tryggt fyrir-
tæki. Með ábyrgð þessa gekk þó
mjög treglega, og mun þar
nokkru hafa um valdið, að
samningar við verktaka þóttu
ekki hagkvæmir eða vel umbún-
ir, hvað hreppinn snerti, enda
hafa nú hlotist stefnur og mála-
ferli af.
Fyrir. þessari ábyrgð varð
hreppurinn að veðsetja allar
eignir sínar^og tekjur. Virðist þá
ekki líklegt, að sanri aðili taki að
sér ábyrgð á hundruðum þús-
unda, eða ef til vill milljónum,
tryggingarlaust, þó um nauð-
synjafyrirtæki sé að ræða. Enda
er mér ekki kunnugt, að sýslu-
nefndin hafi tekið á sig trygg-
ingarlausar ábyrgðir fyrir einn
eða neinn, þó um smáupphæðir
hafi verið að ræða. Svarfaðar-
dalshreppur sætti sömu kjörum,
hvað tryggingar snerti gagnvart
hafnarláni sínu, eins og við gagn-
vart rafveituláni okkar.
Hvað var það svo, sem sýslu-
nefndin fékk í hendur til þess að
bregða birtu yfir hafnarmál okk-
ar, og byggja ákvarðanir sínar
um ábyrgð sýslusjóðs á?
Jú, hún fékk grunnmælingar,
sem sýndu, að aðeins minni mót-
orbátar gátu flotið á hinu fyrir-
hugaða hafnarsvæði og í nálægð
þess. Og svo plögg vitamála-
stjórnarinnar um kostnað og fyr-
irhugaða framkvæmd verksins.
Kostnaður virtist að vísu tölu-
vert hár, — á sjöttu milljón kr. —
fyrir ekki stærri kví. Hitt var þó
öllu lakara, að um flest komu
fram efasemdir, bæði um fram-
kvæmd verksiins, og að hverju
gagni mundi koma. Jafnvel var
talið óvíst, að hér fengist sá
steinþungi, sem hæfa þætti. Það
hefði engum Ólafsfirðingi til
hugar komið, að við værum van-
efna af stórgrýti.
Að vísu var þess svo getið, — út
af grynnslunum, — að dýpkun-
artilraunir, sem gerðar hefðu
verið, á öðrurn stað við fjarðar-
botninn, bentu til þess að auð-
velt rnundi að dýpka hafnarstæð-
ið, með uppmokstri. 'Þetta var
þá það, sem sýslunefndin hafði
til þess að byggja á, og þótti ekki
álitlegt.
Þá býst eg við, að Ólafsfjarð-
arhreppur hefði fengið svipaða
afgreiðslu á hafnarmálinu, og
Svarfaðardalshreppur á sínum
tíma, ef rafveitumálið hefði ekki
setið fyrir hjá okkur og við getað
látið af hendi sömu tryggingu
og Svarfaðardalshreppur.
Þetta hefi eg margsagt sveit-
ungum mínum, en vegna þeirra,
sem fjarr eru og lesið hafa rit-
verkin unr sýslunefndina, get eg
þessa hér.
Það er ekki meining mín, að
slá því föstu, þrátt fyrir allt, að
sýslunefndin hafi gert það eina
rétta í afgreiðslu hafnarmálsins,
en hinu held eg óhikað fram, að
hún hafi í því efni allveigamikl-
ar afsakanir. Og eftír þeirri
kynningu, sem eg hefi haft af
sýslunefndarmönnunum, um
nokkurra ára skeið, fullyrði eg,
að þeim hafi ekki gengið til ill-
hugur í garð Ólafsfirðinga.
Ekki veit eg hversu víðsýnn og
og frjálslyndur skólastjórinn
hefði reynst, í ábyrgðarmáli okk-
ar, ef hann hefi verið fulltrúi
einhvers hrepps í innsýslunni, en
takmarkaðar munu þær ábyrgð-
ir, sem hann hefir vogað sér í,
fyrir eipstaklinga hér heimá, og
nrinni rekur mig til þess, að
hann væri ekki sérlega upp nreð
ser af að setja nafn sitt á víxla
fyrir sveit sína, þó í smáum stíl
væri, er við sátum saman í sveit-
arstjórn. En það er önnur saga.
Eg hefði nú ekki talið heppi-
legt á þessum tímamótum, að
hreyfa ágreiningi unr það, hvoru
megin fjarðarins höfnin ætti að
byggjast, þó skólastjórinn sé að
reyna að koma því á framfæri,
að nrenn séu hér ósanrmála um
það. Sjálfsagt er hvorugu nregin
fjarðarins unr ákjósanlega að-
stcrðu að ræða. Þó mætti álita, að
þar sem öryggið er meira frá
náttúrunnar lrendi, væri líka
hægara til úrbótar, Það vil eg
segja skólastjóranum, að kosið
hefði eg að ytri garður hafnar-
innar lrefði verið gerður nokkru
utar frá mölinni, þó jafnvel að
hann hefði þá nálgast bústað
hans, svo nrunu fleiri segja.
En ef það er alvara skólastjór-
ans, að hægt sé að vinna málefn-
inu gagn með því að koma af
stað blaðadeilum um hvar höfn-
in hefði verið öruggust fyrir
lengri framtíð en okkur báður
er ásköpuð. Þá treysti eg mér til
að leggja þar orð í belg, þótt eg
ætlaði ekki:
(Framhald í næsta blaði).
Norðlendingar geta keypt
skömmtunarvörur
til 6 mánaða.
Ríkisstjórnin hvatti til þess
með auglýsingunr síðastliðið
sumar, að verzlanir á íshættu-
svæðinu hefðu fyrirliggjandi
nægar birgðir af skömmtunar-
vörum yfir vetrarmánuðina, og
heimilaði, að úthluta mætti mat-
vælaseðlunr til lengri tíma en
þriggja mánaða, ef þess væri
óskað. Svæði þetta er frá Vestur-
ísafjarðarsýslu til Suður-Múla-
sýslu. — Bæjarstjórn "Akureyrar
óskaði eftir að þessi heimild yrði
notuð og hefir nú verið úthlutað
matvælaseðlum fyrir sex mánuði
eða til júníloka.
Ef verzlarrir, sveitastjórnir og
allur alnrenningur á þessu um-
rædda svæði notfærir sér þessa
sex mánaða útlrlutun eins og til
er ætlast, er fyrir það girt, að
jrurrð verði á skömmtunarvör-
unr, jrótt svo illa tækist til, að
hafís legðist að landinu í vetur.
' Matvælaseðlar þessir eru
prentaðir með grænu letri fyrir
fyrra tímabilið (janúar—marz),
en bláu fyrir hið síðara (apríl—
júní), en báðir seðlarnir taka
gildi E jan. 1945.
Græni seðillinn fellur úr gildi
31. marz, en blái seðillinn ekki
fyrr en 30. júní 1945. Þetta þarf
fólk, sem ekki kaupir strax út á
alla seðlana vel að hafa hugfast.
Til þess er ætlast, að allir sem
það geta kaupi út á alla seðlana
strax.
L ANDEYÐIN G.
í nýlegri grein í enska blaðinu
Listener, er sagt frá stórkostleg-
um landauðnaáformum Þjóð-
verja í Hollandi. — Hollending-
ar óttast nú mjög, að þegar tekur
að kreppa að Þjóðverjum í þeim
hluta Hollands, sem þeir hafa á
valdi sínu, muni þeir grípa til
þess örþrifaráðs, að veita sjó yfir
landið og leggja þannig í auðn
einn frjósamasta hluta þess,
ásamt þorgunum Rotterdam og
Amsterdam. Verði þessi ógnar-
áform framkvæmd verða Hol-
lendingar fyrst illa á vegi staddir,
varnarlausir gegn sjúkdómum,
einangraðir á landi, sem. ekki
verður hæft til ræktunar í hálfa
öld. En framkvæma Þjóðverjar
nokkru sinni þessa djöfullegu
fyrirætlun? Um það er ekki hægt
að segja, að svo stöddu, en ef þeir
gera það, er hver eínasti Hol-
lendingur staðráðinn í því, að
koma fram hefndum og krefjast
bóta. Fyrir hvern þumlung
lands, sem er lagður f auðn, skal
koma jafnstórt þýzkt landsvæði.
Og það skal vera þýzkt land, sem
ekki hefir áður verið sviðið af
öllum gæðum af Þjóðverjum
sjálfum. Hollendingar vilja enga
Þjóðverja á því landi. Þeir ætla
sér ekki að umgangast þá eftir
stríðið. Þetta eru einu bæturnar,
sem Hollendingar geta fengið úr
hendi Þjóðverja, og eru þó litlar
sárabætur. Hollendingar kæra
sig í rauninni ekki um annarra
þjóða lendur, og það er því neyð-
in ein, sem hefir orðið þess vald-
andi ,að þeir hafa nú þegar gert
þessa kröfu sína heyrinkunna, í
því tilfelli, að Þjóðverjar fram-
kvæmi fyrirætlanir sínar um al-
gjöra landauðn í stórum hluta
hins frjósama Hollands.
Holland er mjög lítið land, en
akaflega þéttbýlt. Hver fermetri
lands er vel ræktaður og dýrmæt-
ur. Hóllendingar eru mikil
menningar- og framfaraþjóð.
Landþrengslin hafa orsakað það
meðal annars, að mikill hluti
þjóðarinnar býr í stórum borg-
um. Ef sjóvarnargarðarnir frægu
verða brotnir niður og sjórinn
flæðir inn yfir landið og borg-
irnar, þá er ekki nema einn stað-
ur í landinu, sem hægt verður að
flýja til. Það eru sandhryggirnir,
sem hlífa norðvesturströnd
landsins a talsverðu svæði fyrir
sjávargangi. Þar er varla sting-
andi strá, engin hús, ekkert vatn,
- engir vegir til bjargar. Hvað
skeður, ef 2,000,000 manna úr
borgum og héruðum syðri hluta
landsins verða að flýja þangað
undan flóðum og ógnum? Það
er þessi tilhugsun, sem hvílir
eins og mara á hollenzku þjóð-
inni í dag.
— - m
Tvær stúlkur
vantar að Kristneshæli nú
þegar, eða 15. iebr. n.k. —
Upplýsingar geiur
yftrhjúkrunorkononv