Dagur - 21.01.1948, Blaðsíða 2
2
DAGUR
Miðvikudaginn 21. janúar 1948
Hjóli verðbólgunnar hefur verið
r BiV
snuið við
SUNNAN FRA SUNDUM
★ ★
Sveinn suðræni skrifar blaðinu:
Kommúnistar staðhæfðu við
útvarpsumræður fyrir skömmu,
að dýrtíðarfrumvarp ríkisstjórn-
arinnar hlyti að valda stóraukinni
verðbólgu, og mundi vísitalan
fara þegar upp í 350 stig, ef frum-
varpið yrði gert að lögum.
Hér hefir kommúnistum brugð-
ist spádómsgáfan. Vísitalan fyrir
janúarmánuð hefir lækkað um 9
stig frá því, sem hún var í des-
ember. Lækkun vísitölunnar staf-
ar af verðlækkun á matvöru um
áramótin. Þetta er fyrsti árang-
urinn af sókn ríkisstjórnarinnar
gegn verðbólgu og dýrtíð og til-
raunum hennar til þess að lækka
framfærslukostnaðinn. Hjóli dýr-
tíðar og verðbólgu hefir loksins
verið snúið við.
í ræðu, sem forrriaður Sjálf-
stæðisflokksins, Ólafur Thors,
hélt á Alþingi 1941, sagði hann
m. a.:
„Bölvun sú, er blasir við, ef
dýrtíðin leikur lausum hala, er
því þeim mun geigvænlegri, sem
boginn verður hærra spenntur ...
Baráttan gegn dýrtíðinni er því
nauðsyn alþjóðar og kallar á allra
drengskap."
Sami Ól. Th. segir í árslok 1943:
„Til þess að lækka dýrtðina er
eitt og aðeins eitt ráð, það er að
stíga nú að einhverju leyti aftur
á bak hina fömu leið. Verði það
ekki gert, daga íslendingar uppi
eins og nátttröll strax og aðrar
þjóðir mega vera að því að hugsa
um að framleiða sjálfir þarfir sín-
ar að nýju, beinlínis vegna þess
að íslendingar búa við langtum
hærri framleiðslukostnað en aðr-
ar þjóðir og geta því við engan
keppt um sölu afurðanna á frjáls-
um heimsmarkaði."
Það má búast við að ritstjóri
„íslendings“ telji það svívirðu í
garð formanns Sjálfstæðisflokks-
ins að vitnað sé til fyrri ummæla
hans um skaðsemi dýrtíðarinnar,
ef að vanda lætur. Viðkvæmni
ritstjórans í þessu efni stafar að
líkindum af því, að hann veit, að
kenningar Ólafs Thors frá fyrri
tíð um bölvun dýtríðarinnar
stangast átakanlega við síðari at-
hafnir hans og stjórnarstefnu. Það
varð sem sagt hlutskipti hans að
láta dýrtíðina leika lausum hala
og leiða bölvun hennar yfir
þjóðina. Naut hann til þess öfl-
ugrar aðstoðar kommúnista, sem
hann áður hafði gefið þann vitn-
isburð, að þeir væru „lýðsrum-
arar“, „sem í fullu ábyrgðarleysi
og algerlega gegn betri vitund
hafa nú í frammi hvers konar
áróður og blekkingar í því skyni
að reyna að afla sjálfum sér póli-
tísks stundarávinnings.”
í hvert skipti, sem minnzt er á
stjórnarsamstarf Sjálfstæðis-
manna og kommúnista, sem varð
þess valdandi, að íslendingar
voru að daga uppi „eins og nátt-
tröll“, eins og Ólafur Thors orðaði
það ,hrökkva ritstjórar Sjálfstæð-
isflokksblaðann í hnút og láta í
veðri vaka, að þetta geti kostað
samvinhuslit núverandi stjórnar-
flokka. Þessar hótanir hins póli-
tiska lífvarðar Ólafs Thors láta
Framsóknarmenn sig engu skipta.
Þeir munu því halda áfram að
benda á þann ófarnað, er stjórn
Ólafs Thors og kommúnista leiddi
málefni þjóðarinnar út í, enda má
lífvörðurinn það vita, að þó að
Framsóknarmenn þegðu, myndu
steinar staðreyndanna tala.
En nú hefir gæfa íslands birzt í
því, að tveir af fyrrv. stjórnar-
flokkum hafa snúizt á sveif með
Framsóknarflokknum í dýrtíðar-
og verðbólgumáluhum og byrjað
að stíga aftur á bak hina förnu
dýrtíðai'léið, eftir að Ólafur
Thors og kommúnistar höfðu
spennt bogann svo hátt, áð ís-
lendingai'vefða ;;að búa við langt
um hærri framleiðslukostnað en
aðrar þjóðir og geta því við engan
keppt úrh sölu afurðárina á ffjáls-
um heimsmarkaði", eins og Ólaf-
ur Thors sagðí. „Bafáttán gegn
dýrtíðihni er því náúðsyn al-
þjóðá'r og kallar á allra dreng-
skap“, eins og Ólafur Thors sagði
einnig. Það var bara sá gallinn á,
að hanri breýtti 'þveröfugt við
þessi orð sín. Eftir að hann komst
í stjórnarsnertingu *við kommún-
ista, er farið ’að tala um „Bjartar
hliðav" á dýrtíðinni, og að húri
stefni að því að gera fátæklingang
auðugri.
Ríkisstjórnin mun staðráðin í
'lt>i ' r— -•••'>» ! •••• ... •
ao vinna að því af fremsta megni;
að fórn launafólksins í laridihu i
sambandi við framkvæmd dýr-
tíðarlagariria verði sem mirinst. Á
einum mánuði hefir tekizt að
lækka framfærsluvísitöluna um 9
stig. ffaldið véfðúi' að 'sjál'fso^ðm
áfrafri1 á'þféssafi *bráut;11 'kvcf’1 a$
landsfriériri géta ' haft voriír urri
sigúr'í báfáttúrihi' gégrí'ýéfðbólgT
unni ög dýi-tíðinni, sefn''éri ti-yggf-
ing fyrir áð atvinnulífið: geti
blómgast í framtíðinni, en einmitt
Að þckkja kollu frá önd.
„fsland er eina landið þar sem
æðarfuglin ner fiðraður, — nei,
fyrirgefið þið, friðaður,“ sagði
útvarpsþulúrinn okkar í fréttun-
um nú í 'vetur. Eri meira að Segja
hið sriðarnefnda er ekki alls kost-
ar rétt'." Í Noregi er aéðarfuglinn
friðaðuiv • < og nú nýlega hefir
norska lögreglan unnið að því, að
handsamá lögbrjóta. „Þeir, sem
ekki þekkja kollu frá önd, hafa
ekkert með byssu að gera,“ segir
norska lögreglan og útdeilir 50—
100 kr. sektum fyrir fyrsta brot,
að því er norsk blöð herma.
★
Mat á jazzistum.
í atkvæðagreiðslu, sem amer-
íska jazzblaðið „Down Beat“ í
Chicago lét nýlega fram fara,
töldu jazzunnendur að hljómsveit
Stan Kentons væri bezta jazz-
hljómsveit ársins 1947, hljómsveit
Duke Ellingtons var önnur í röð-
inni. Af jazzsöngvurunum var
Frank Sinatra vinsælastur, en
Bing Crosby fjórði í röðinni. Vin-
sælasti einleikarinn var klarí-
nettleikarinn Benny Goodman,
en annar í röðinni tenórsaxófón-
istinn Charlie Ventura.
þetta er aðalgrundvöllurinn und-
ir góðri, efnalegri afkomu þjóð-
árinnar og ekki sízt fyrir alþýðu-
stéttirnar og launafólkið. Þetta
mun almenningur yfirleitt skilja
og þess vegna fagna því að snúið
hefir verið við á verðbólgubraut-
inni, þó að seint sé.
En það er einn flokkur, sem
ekki gleðst af þessu. Það er
kommúnistaflokkurinn, eða nán-
ar tiltekið: fyrirliðar hans. Þeir
fullyrtu, að vísitalan þyti upp í
350 stig vegna dýrtíðarlaganna.
Þess vegna harma þeir nú lækk-
un vísitölunnar og þær vonir,
sem við þá lækkun eru tengdar.
Kommúnistar sýnast eiga að-
eins eitt áhugamál, og það er að
ganga af stjórn Stefáns Jóhanns
dauðri. Til hans bera þeir sýni-
lega ódauðlegt hatur, hvað sem
veldur. Og þess haturs gjalda all-
ir ráðherrar í stjórn St. J., svo og
allir stuðningsflokkar núverandi
stjórnar. Þess vegna er það dag-
leg iðja kommúnista að ófrægja
og rógbera allar ráðstafanir og
gjörðir ríkisstjórnarinnar, og
tekur sá rógburður stundum á sig
hina kátlegustu mynd, eins og t.
d. þegar kommúnistar níða dýr-
tíðax'ráðstafanir hér niður fyrir
allar hellur og telja þær árás á
kjör verkalýðsins og regluleg
þrælalög, en "hefja sams konar
ráðstafanir til skýjanna, ef þær
eru gerðar austur í Rússlándi.
Hvað myndu kommúnistar hafa
sagt, ef peningaskiptin, sem hér
fóru fram um áramótin, hefðu
verið á þann veg, að eigendur
hefðu fengið 1/10 af því, er þeii'
létu af hendi, eins og var í Rúss-
landi? En þessa rússnesku ráð-
stöfun lofa kommúnistar og veg-
sama sem kjarabætur til handa
hinum vinnandi lýð!
Sannarlega myndu foringjar
kommúnista fagna því að mega
fórna öllum kjarabótum verka-
manna, ef það gæti orðið til
pólitískrar krossfestingar Stefáns
Jóhanns.
Prívatmál.
Sextugur járnbrautarstarfsmað-
ur, L. T. Poley, hefir afrekað að
vera giftur konu í 38 ár og giftur
annarri í 24 ár. Stærðfræðingar
hafa reikriað út, að slíkt afrek sé
ógerlegt nema maðurinn hafi ver-
ið giftur báðum konunum i einu
og þetta er líka rétt hjá þeim, og
konurnar bjuggu aðeins í eins
km. fjarlægð hvor frá annarri. —
Skýringin á úthaldi Poleys liggur
sennilega í því, að járnbrautar-
stjórn hans og ferðalög hafa gert
fjölkvænið léttara viðfangs. En
upp komast svik um síðir, og þeg-
ar Poley kom fyrir rétt og dóm-
arinn spurði hann að því, hvernig
hann hefði farið að halda þessu
gangandi í svona langan tíma, án
þess að aðila grunaði nokkuð,
svaraði hann: „Það er prívatmál,
herra dómari.“
★
Kvenréttindamál.
Kvenfólkið sækir fast á að
verða jafnoki karimannanna í
flestum greinum. Nýlega hefir
amerísk stúlka krafizt þess að fá
staðfest heimsmet í hraðflugi með
loftskrúfuknúinni flugvél. Náði
hún 682,3 km. hraða á þriggja
mílna vegalengd í P-51 Mustang-
flúgvél.
Reykjavík 5. janúar 1948.
Jólin 1947 eru liðin. Að vísu er
jólahald orðið fastmótað að svip,
en svipur þessara jóla hér í höf-
uðborginni, var þó nokkur ann-
ar, en áður. Eða með öðrum orð-
um; þeir dfættir, sem á undan-
förnum árum hafa sífellt verið að
aukast að dýpt og áhrifum á svip
jólahaldsins, urðu á þessum jól-
um dýpri og áhrifameiri, en eðli-
leg þróun getur talizt. Á ég þar
við: gjafaæðið, undirbúnings-
brjálæðið og fleira, sem þeir, er
muna bernskujól sín fyrir 30-40
árum, telja spilla og skrumskæla
svip jólahátíðarinnar. Eflaust
mun eignakönnun og peninga-
skipti hafa átt sinn drjúga þátt í
þessu. Sumir höfðu á orði, að
bezt væri að halda jól svo um
munaði, að þessu sinni, því eng-
inn vissi um ástæður sínar næstu
jól. Aðrir töldu auðveldara að
skipta peningum sínum í búðum,
heldur en standa í biðröðum við
bankadyr tímum saman. Og svo
voru auðvitað margir, sem vegna
þessarra fyrmefndu stjórnarráð-
stafana, stóðu uppi með nokkra
fjárfúlgu,' sérri ekki var áhættu-
laust að skipta. Já, þeir voi'u víst
býsna margir.---------—
Það kom fullorðinn maður á
skrifstofu iðnfyrirtækis hér í
borginni. Það fy.rirtæki hafði ver-
ið svo heppið að fá innfluttan
drjúgan slatta af nöglum. Þessi
maður vildi fá allann slattann
keyptan. Skrifstofustjóra grun-
aði hvað á seiði var ög spurði með
efahiéim, hvoil hann hefði hand-
bært fé til þess. „Eg vil að
minnsta kosti fá riagla fyrir allt
að 60 þúsundum króna,“ svaraði
maðurinn. „Naglar falla ekki í
yerði, lagsmaður. Fjárhagsráð
sér um það.“ Skrifstofumaður
kvað fyrirtækið aðeins selja ein-
um og sama manni einn nagla-
pakka af hverri stærð, og lauk
þar með samtalinu.
Aðrir höfðu uppgötvað þann
sannleika, að áfengi mundi ekki
heldur falla í verði. Fór svo, að
grípa varð til gagnráðstafana, —
skammta vínið út á nafnskírteini.
En þrátt fyrir slíkar sögur, sem
við hérna höfum skemmt okkur
við að undanförnu, hefur verið
mest rætt um alvarlegri atburð.
Hrakning og björgun v.b. „Björg“
Eg rek það mál ekki hér. En
mörgum finnst að þar eigi ýmsir
aðilar alvarlegan og leiðinlegan
þátt í máli. Er fáum launungar-
mál, «ð þeir telja leitarflugmann-
inn hafa illa brugðizt trausti því,
er Slysavarnarfélag íslands og
aðrir báru til hans. Hann gaf þær
yfirlýsingar, sem munu hafa or-
sakað að leit að bátnum var hætt,
en hlýtur þó að hafa vitað, að
hann, eins og seinna kom á dag-
inn, sá ekki til sjávar á löngu
svæði, sökum þess hve lágskýj-
að var. Tek ég fram, að hér var
ekki um íslenzkan flugmann að
ræða. Þá er það þáttur togaranna,
sem hlutu að hafa orðið bátsins
varir. Þeir voru í íslenzkri land-
helgi. Við vitum hverrar þjóðar
þeir voru. Verður sök þeirra,
hvað framkomu þeirra við hinn
nauðstadda bát snertir, vart of-
vítt. En hinu má þá heldur ekki
gleyma, að oft hafa erlendir tog-
arar reynzt nauðstöddum ís-
lenzkum bátum vel; hjálpað þeim
til hafnar eða bjargað skipshöfn-
um þeirra. En hvimleið hefur og
stundum verið hegðun þeirra við
þá, sem íslenzkrar landhelgi áttu
að gæta. Og að síðustu er það tal-
stöðin, er í bátnum var. Við höf-
um oft verið hreyknir af því,
hversu talstöðvar í bátum væru
mikið framfaraspor til aukins
öryggis. Þær eru það líka, — þeg-
ar þær eru í lagi. Skipverjar á
Björgu áttu von á óbilaðri tal-
stöð.------
Þýzka togaraáhöfnin kom fram
eins og góðum sjómönnum og
drengjum sómir. Og bæjarbúar
vottuðu þeim viðurkenningu
sína með gjöfum og þakklæti.
Einnig ríkisstjórnin. Þær gjafir
voru kærkomnar. Eg held líka,
að yngri kynslóð borgarbúa hafi,
undantekningarlítið haft litla hug
mynd haft um raunverulegan
skort, fyrr en hún sá aðbúnað og
klæðnað þeirra þýzku sjómanna,
sem sótt hafa síldina hingað
Sveinn suðræni/
Frá Náttúrulækn-
ingafélagi íslands
‘i)fí * : • "
Þegar Náttúrulækningafélag
íslands efndi til happdrættis síns
sl. sumar, til styrktar heiísuhæl-
issjóði félagsins, var búizt við, að
hinir erlendu happdrættismunir,
bíllinn og heimilisvélarnar, kæm-
ust í hendur nefndarinnar með
haustinu. Var ætlunin að hafa
bílinn og vélarnar til sýnis til þess
að örva sölu happdrættismiðanna.
En nú kom bíllinn ekki fyrr en
rétt fyrir jól, og vegna dráttar á
yfirfærslu gjaldeyris hafa vél-
arnar ekki fengizt afhentar enn.
Er sala happdrættismiða af þess-
um óviðráðanlegu ástæðum
skammt á veg komin, svo að
nefndin sá sig tilneydda að fá
leyfi ráðuneytisins til frestunar á
drætti. Verður dregið hinn 17.
júní næstk. Þótti rétt að hafa
frestinn þetta ríflegan, til þess að
öruggt væri, að happdrættið næði
tilgangi sínum, enda skiptir það í
sjálfu sér ekki miklu, úr því að
fresta þarf drætti á annað borð,
hvort dregið er mánuðinum fyrr
éða seinna.
Nefndinni er það Ijóst, að þetta
muni valda óánægju hjá þeim,
sem keypt hafa happdrættismiða.
Og sök hennar er sú, að hafa ver-
ið of bjartsýn á loforð um fljóta
afgreiðslu hinna erlendu muna.
En af tvennu illu kaus nefndin að
baka sér óvinsældir, heldur en að
hætta sölu happdrættismiða í
miðju kafi, einmitt þegar hún er
að fá í hendur þau tæki, sem lík-
legust eru til að örva söluna, ekki
sízt þar sem það er að verulegu
leyti undir árangri þessa happ-
drættis komið, hvenær hægt
verðúr áð hefjast handa um
byggingu hins langþráða hcilsu-
hælis félagsins.
(Frá NLFÍ).
Ut um hvippinn og hvappinn